Znajdź zawartość

Archeolodzy pracujący na Ness of Brodgar na Orkadach szukają ochotników, którzy pomogą zabezpieczyć neolityczne stanowisko przed zimą. Zadanie nie należy do łatwych, bo folią trzeba zakryć obszar o powierzchni 750 m2; by materiał nie został zerwany przez wiatr, trzeba go przycisnąć 500 starymi oponami. Specjaliści przypominają, że w poprzednich latach powierzchnia do zakrycia była 3-krotnie większa. Zabezpieczanie stanowiska przed wietrzną zimą Do następnej środy (11 sierpnia) sezon wykopaliskowy powinien się zakończyć. W związku z tym do wolontariuszy wystosowano apel z pytaniem o wolny czas w czwartek (12 sierpnia) lub piątek (13 sierpnia). Jeśli masz kilka wolnych godzin albo dni, przyjdź na stanowisko o 9 rano. Sugerujemy, by włożyć stare ubrania, a także wodoodporne, porządne obuwie. Zadanie do wykonania jest trudne, ale przyświeca mu wyższy cel, bo prowadzone działania pozwalają zabezpieczyć stanowisko przed zimowymi warunkami na Orkadach. Opony pochodzą z lokalnych warsztatów. Oczywiście, uzyskano pozwolenie Szkockiej Agencji Ochrony Środowiska na ich wykorzystanie. Jak tłumaczy Sigurd Towrie z Instytutu Archeologii University of the Highlands and Islands (UHI), opony spełniają 2 funkcje. Utrzymują w miejscu folię, która przykrywa wykopy i do pewnego stopnia stanowią podporę dla delikatniejszych rejonów. Większość kamienia wykorzystanego do budowy w neolicie rozwarstwia się przy wystawieniu na oddziaływanie żywiołów przez dłuższy czas. Trzeba więc zakryć kamień, a także krawędzie wykopów i podłogi budynków. W okolicach szczególnie podatnych na zniszczenie używa się worków z piaskiem. Ness of Brodgar W 2002 r. podczas badań geofizycznych natrafiono na ślady kamiennych konstrukcji przykrytych cienką warstwą ziemi. Po odkryciu tzw. Structure One przeprowadzono pomiary oporu elektrycznego gruntu. W 2004 r. wykonano 8 wykopów sondażowych. Z biegiem czasu stwierdzono, że to pozostałości dużego - otoczonego murem - neolitycznego kompleksu; w filmie z początku br. dyrektor Ness of Brodgar Nick Card zaznaczył, że dotąd odsłonięto mniej niż 10%. Stanowisko było wykorzystywane od ok. 3500 r. p.n.e do 2300 r. p.n.e. W tym czasie zachodziły tu spore zmiany, dotyczące m.in. stylów architektonicznych, które bez wątpienia odzwierciedlały zmiany w sposobie wykorzystania miejsca i dynamice neolitycznego społeczeństwa. Kompleks wypełnia wąski pas ziemi, który rozdziela dwa jeziora na wyspie Mainland (Loch of Stenness i Loch of Harray). Co ważne, leży on w połowie drogi między skupiskami megalitów - kamiennym kręgiem w Brodgar i stojącymi kamieniami ze Stenness. Nim odkryto Ness of Brodgar, cała okolica trafiła w 1999 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako Serce Neolitycznych Orkadów. Z osią czasu stanowiska, na którym od lat prowadzone są systematyczne wykopaliska, można się zapoznać na stronie projektu. A oto dzisiejszy pogląd na jego historię czy techniki wykonania/zdobywania materiału (Ness of Brodgar: as it stands, Nick Card):   « powrót do artykułu

Rzadki mech zrostniczek wysmukły (Zygodon gracilis), który kurczowo trzyma się życia na metrze kwadratowym wapiennego klifu na jednej z wysp Haida Gwaii (Wysp Królowej Charolotty), powinien podlegać ochronie - twierdzi ekspert z Uniwersytetu Alberty. Jak podkreślają naukowcy, to jedyny znany habitat mchu w Ameryce Północnej. René Belland, który niedawno dokonywał oceny stanu mchu z Komitetem ds. Statusu Zagrożenia Dzikiej Przyrody w Kanadzie (ang. Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada, COSEWIC), uważa, że bez ochrony federalnej Z. gracilis wkrótce zginie. Przyszłość mchu stoi pod znakiem zapytania - podkreśla Belland i opowiada, że gdy go odkryto w latach 60., był całkowicie zdrowy. Niestety, niewielki spłachetek - jedyne znane miejsce, gdzie Z. gracilis występuje w Ameryce Północnej - został ocieniony przez drzewa, co napędziło wzrost glonów i porostów. COSEWIC rekomenduje, by na mocy Species at Risk Act mech został uznany przez rząd federalny za zagrożony, tak by można było opracować i wdrożyć plan ratunkowy, obejmujący m.in. wycięcie pewnych drzew. Zasługuje na ochronę, bo jest unikatowy. Z. gracilis jest rzadki również na świecie. Występuje w małych ilościach w pewnych częściach Europy. W Polsce zrostniczek wysmukły jest objęty ścisłą ochroną. Botanik podkreśla, że w światowym zasięgu gatunku tylko raz, w Anglii, znaleziono zrostniczka z zarodnikami [w rozwoju mchów wyróżnia się 2 następujące po sobie pokolenia: 1) gametofit, który wytwarza gametangia - plemnie i rodnie - i 2) sporofit wytwarzający zarodniki]. Nie jest jasne, jak kwestie związane z rozmnażaniem wyglądają w Kanadzie [...]. Fakt, że Z. gracilis przetrwał ostatnie 50 lat, w dodatku zaledwie na metrze kwadratowym klifu, jest fascynujący. Pojedynczą kolonię cechuje niewielka różnorodność genetyczna, co czyni ją podatną na zmianę klimatu. W odróżnieniu od torfowców (Sphagnum), zrostniczek wysmukły nie ma wartości komercyjnej. Ponieważ niezbyt dokładnie go zbadano, nie wiadomo, co mu sprzyja ani w jakie interakcje wchodzi ze środowiskiem. Jak wszystkie pozostałe gatunki jest [jednak] ważny dla miejsca, w którym żyje. Bez wątpienia wchodzi też w interakcje z innymi gatunkami, dając schronienie np. owadom. Zrostniczek wysmukły zapewnia prawdopodobnie te same korzyści środowiskowe, co inne mchy: pomaga zapobiegać erozji gleby na dnie lasów, działa jak naturalny filtr wodny, przechwytuje i magazynuje deszczówkę oraz inne typy opadów, a także uwalnia składniki odżywcze do gleby. « powrót do artykułu

W Nadleśnictwie Kołaczyce (Leśnictwo Odrzykoń), w okolicach wsi Wojkówka odkryto ponad 100 okazów nasięźrzału pospolitego (Ophioglossum vulgatum), paproci rzadkiej na Podkarpaciu. Dość trudny do wypatrzenia w terenie gatunek  zidentyfikował pracownik Bieszczadzkiego Parku Narodowego Tadeusz Kwolek. Poinformował o tym służbę leśną. Jak podkreślają leśnicy, teren odkrycia wchodzi w skład obszaru NATURA 2000 "Łąki nad Wojkówką". Obecnie trwają tam prace związane z aktywną ochroną gatunków ciepłolubnych. Pan Tadeusz odnalazł trzy okazy w ubiegłym tygodniu, po czym umówiliśmy się na spotkanie w terenie, by oznaczyć miejsce występowania cennej rośliny. Przeglądając łąki, stwierdziliśmy, że osobników jest dużo więcej; w dwóch grupach dało się naliczyć około 100 okazów różnej wielkości. Dokładną inwentaryzację wykonamy w późniejszym terminie, po osiągnięciu pełnego wzrostu roślin. W tym roku miejsce występowania okazów nie będzie koszone, aby nie uszkodzić roślin przed wydaniem przez nie nasion - wyjaśnia leśniczy Łukasz Krzakiewicz z Nadleśnictwa Kołaczyce. Jak dodaje odkrywca, ponad 100 osobników tej paproci to liczebność zapewniająca trwałość stanowiska. Należy przy tym pamiętać, że nasięźrzał jest reliktem flory paleozoicznej. W Polsce to gatunek rzadko spotykany, narażony na wyginięcie. Od 2004 r. jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, dlatego działania na rzecz ochrony jego siedlisk mają ogromne znaczenie. Oprócz O. vulgatum na terenie łąk nad Wojkówką rosną, m.in.: pięciornik wyprostowany, goryczuszka orzęsiona, chaber driakiewnik, wilczomlecz sosnka i storczyk podkolan biały. Niegdyś nasięźrzał uznawano za roślinę miłosną. Etnobotanicy uważają, że podanie o kwiecie paproci wywodzi się ze starego obyczaju smarowania się przez kobiety liśćmi tej rośliny. Zabieg ten miał zwiększyć atrakcyjność. Magiczne działanie paproci wzmacniało zaś wypowiedzenie zaklęcia: Nasięźrzale, nasięźrzale, Rwę cię śmiale, Pięcią palcy, szóstą dłonią, Niech się chłopcy za mną gonią; Po stodole, po oborze, Dopomagaj, Panie Boże. « powrót do artykułu

Australijscy strażacy uratowali ostatnie na świecie dzikie stanowisko wolemii (Wollemia nobilis). David Crust z National Parks and Wildlife Service opowiada, że strażacy dostali się tam z helikoptera. Zainstalowali system irygacyjny. Wolemie, o który mowa, rosną w dolinie w Górach Błękitnych. Za pomocą systemu irygacyjnego w miarę przybliżania się ognia można było codziennie dostarczać wodę i zapewniać drzewom wilgoć. Dodatkowo na froncie pożaru zrzucano z samolotów środki opóźniające palenie. Wolemia szlachetna jest szczególnie ważnym gatunkiem i fakt, że to jedyne miejsce na świecie, gdzie występuje, w dodatku w tak małej liczbie, ma naprawdę duże znaczenie - podkreśla Crust. Matt Kean, minister środowiska Nowej Południowej Walii, powiedział, że operacja ocalenia stanowiska się powiodła, choć niektóre z drzew zostały osmalone. Wolemie przeżyły dinozaury, więc gdy zorientowaliśmy się, że ogień się przybliża, zdaliśmy sobie sprawę, że musimy zrobić wszystko, by je ocalić. Gatunek odkryto w 1994 roku w Parku Narodowym Wollemi (Nowa Południowa Walia). Wcześniej rośliny o podobnych cechach morfologicznych były znane botanikom ze skamieniałości pochodzących sprzed dziesiątków milionów lat. Ogień, który zagrażał stanowisku, opanowano w tym tygodniu. Spłonęło ponad 510 tys. ha lasów. Niestety, pożar zniszczył 90% 5000-ha Parku Narodowego Wollemi. Dokładna lokalizacja stanowiska jest pilnie strzeżoną tajemnicą; w ten sposób władzom łatwiej zapewnić im ochronę.   « powrót do artykułu