Znajdź zawartość

Naukowcy z brytyjskiego University of York informują, że w sycylijskich amforach z IX-XI wieku znaleźli związki chemiczne pochodzące w winogron, co wyraźnie wskazuje na miejscową produkcję wina. Odkrycie jest o tyle interesujące, że we wspomnianym okresie Sycylia była zajęta przez muzułmanów. Brytyjscy naukowcy, we współpracy z włoskimi kolegami z Uniwersytetu Rzymskiego Tor Vergata, stwierdzili, że związki chemiczne z amfor są podobne do związków ze współczesnych ceramicznych pojemników używanych przez niektórych producentów w procesie dojrzewania wina. Dodatkowo znalezione w ziemi szczątki amfor z tego okresu również noszą ślady tych samych substancji, co tylko potwierdza tezę, że produkowano tam wino. Islam rozprzestrzenił się w świecie śródziemnomorskim w pomiędzy VII a IX wiekiem. Muzułmanie zajęli tereny, na których wcześniej wino stanowiło bardzo ważną część gospodarki i kultury. Alkohol nie był, i wciąż nie jest, ważną częścią islamskiego życia kulturowego, byliśmy więc zainteresowani zbadaniem, jak rozwijały się średniowieczne społeczności muzułmańskie w regionach winiarskich, mówi profesor Martin Carver z University of York. Okazuje się, że nie tylko kwitły, ale stworzyły też solidne podstawy ekonomiczne dające im nadzieje na przyszłość, a produkcja wina była jednym z głównych elementów ich sukcesu, dodaje. Wino było obecne na Sycylii zanim wyspę zajęli muzułmanie. Wydaje się jednak, że docierało tam głównie wino importowane. Gospodarka wyspy była bardziej nastawiona na konsumpcję wina. Zdobyte właśnie dowody wskazują, że muzułmanie, którzy tam przybyli, dostrzegli w winie swoją szansę i zajęli się produkcją i eksportem wina. Brak jednak dowodów, by tamtejsza ludność w tym czasie spożywała produkowane przez siebie wino. Zdobycie takich bezpośrednich dowodów jest trudne, a sycylijskie źródła historyczne z tamtego okresu nie wspominają o tym, co pito na Sycylii. Musieliśmy opracować nową technikę analizy chemicznej, by jednoznacznie stwierdzić, że ślady, które zebraliśmy z amfor, to jednoznacznie winogrona, a nie jakieś inne owoce. Pozostałości z Palermo i innych miejsc pozwalają nam niemal jednoznacznie stwierdzić, że w naczyniach przechowywano wino, mówi doktor Lea Drieu. Naukowcy zauważyli, że islamscy kupcy handlujący winem nadali mu własną „markę” używając amfory szczególnego typu, co znacznie ułatwi śledzenie ich szlaków handlowych. Szerzej zakrojone badania tego samego zespołu wykazały, że Sycylia przeżywała wówczas okres ekonomicznej prosperity. Handlowano zbożami, solonymi rybami, serem, przyprawami i cukrem. Pojawiało się coraz więcej związków handlowych pomiędzy światem islamu a chrześcijaństwa. Teraz, gdy dysponujemy szybką i wiarygodną metodą badania pozostałości po winie w ceramicznych pojemnikach będziemy mogli lepiej zbadać historię, a nawet prehistorię, produkcji i handlu winem w regionie Morza Śródziemnego, cieszy się profesor Oliver Craig. « powrót do artykułu

W całej Hiszpanii i Portugalii nie istnieje nic porównywalnego. Ani pod względem jakości, ani powierzchni, mówi zachwycony archeolog Álvaro Jiménez. Brał on udział w pracach, dzięki którym odkryto niezwykłe łaźnie arabskie (hammam). Łaźnie, o istnieniu których pisano od setek lat, jednak dotychczas brakowało fizycznego dowodu ich istnienia. Świetnie zachowane wspaniałe ozdoby ścian odkryto pod tynkiem i współczesnymi płytkami w popularnej piwiarni Giralda Bar na ulicy Mateos Gago w Sewilli. Sewilla, zdobyta przez muzułmanów w 712 roku, przez ponad 500 lat była stolicą lub jedną ze stolic kalifatów Umajjadów, Almorawidów i Almohadów. Musiały w niej istnieć dziesiątki łaźni. W 1248 roku została odbita przez Kastylię. Od XVII wieku rośnie zainteresowanie przeszłością i coraz więcej autorów wspomina o łaźniach na obecnej ulicy Mateos Gago. Pierwszym badaczem, który porównuje źródła historyczne z tym, co można zobaczyć w mieście, jest ksiądz, archeolog, historyk, poeta i prawnik Rodrigo Caro, zmarły w Sewilli w 1647 roku. Pisząc o rzymskich termach Caro wspomina o konstrukcjach łukowych w pobliżu domów na ulicy Don Remondo. W XIX wieku archeolog José Gestoso opisuje salę w stylu mauretańskim, która w XVI lub XVII wieku została zmodyfikowana w tradycji muzułmańskiej przez budowniczych mudejarskich lub chrześcijańskich. Gestoso – na podstawie widocznych kolumn i łuków – wątpi, by łaźnie pochodziły z czasów muzułmańskich. Również w XX wieku mamy doniesienia o łaźniach. W 1956 roku Sewillę odwiedził profesor Al Sayyid Salem z Uniwersytetu w Aleksandrii. Uczony stwierdził, że możliwe, iż mamy do czynienia z łaźniami z epoki almohawidów z pierwszej połowy XII wieku, jednak podkreślał, że konieczne są szczegółowe badania. Z kolei w latach 80. profesor Magdalena Valor wymienia w pracy o łaźniach Sewilli łaźnie z ulicy Mateos Gago i, opierając się na dokumentacji chrześcijańskiej z 1281 roku oraz swojej analizie, uznaje je za łaźnie arabskie. Obecne prace, które odsłoniły niezwykłe dzieło wskazują, że Vincente Traver, architekt, który w 1928 roku kierował wielką przebudową budynku przy Mateos Gago musiał zdawać sobie sprawę ze znaczenia wnętrz, w których pracował, dlatego zrobił wszystko, by zabytek zachował się w jak najlepszym stanie. Prace w Bar Giralda rozpoczęły się w lipcu ubiegłego roku. Podczas skuwania płytek bardzo szybko natrawiono na ukryty pod nimi jeden ze świetlików. Od tego momentu, dzięki uporowi i odważnej decyzji właścicieli piwiarni, którzy poświęcili wiele pieniędzy i wysiłku, by łaźnie odzyskały dawny wygląd, archeolodzy z coraz większym zdumieniem odkrywali niezwykły zabytek. To wszystko było ukryte przez 800 lat i tym, co najbardziej zwraca uwagę jest świetny stan, jakość oraz rozmiary malowideł, wyjaśnia jeden z właścicieli baru, Antonio Castro. Odkrywane właśnie łaźnie miały wejście od strony ulicy Don Remondo. Stamtąd wchodzono do tzw. strefy suchej, gdzie użytkownicy przygotowywali się do kąpieli. Następnie przechodzili do strefy zimnej. To sala o wymiarach 4x13 metrów, stanowiąca obecnie salę jadalną. Od ulicy Mateos Gago dzielą ją zaledwie 2 metry. Następna była sala ciepła, miejsce najbardziej luksusowe. Teraz to sam środek Bar Giralda. Nad salą ciepło oryginalnie wznosiła się ośmiokątna kopuła. Później przebudowano ją na okrągłą i mniejszą niż oryginał. Zmieniono też kształt łuków. W przeszłości miały one kształt podkowy. Wszystkie te zmiany zostały dokonane w XVII wieku, wyjaśnia Jiménez. Z sali ciepłej przechodziło się do sali gorącej. Z jej oryginalnego wystroju pozostał tylko fragment jednego łuku, który obecnie znajduje się w kuchni Bar Giralda. Najważniejszym elementem odkrycia są zdobienia ścian. Zachowały się one aż na 90% ich powierzchni. Kolorystyka jest charakterystyczna dla sztuki z okresu almohadów, widać nawet pozostałości po pracach przygotowawczych, które artyści sprzed 800 lat wykonali przed nadaniem wnętrzu ostatecznego wystroju. Dekoracje nie zachowały się w mocno zmienionej kopule. Specjaliści mówią, że musiały być tam malunki związane z Koranem. W oczy rzuca się też 88 świetlików, które wpuszczały do wnętrza światło słoneczne. Biorąc pod uwagę ich dużą liczbę eksperci uważają, że oryginalnie musiało być ich ponad 200. Prace w Bar Giralda zakończą się za około 2 tygodnie i bar ponownie zostanie otwarty. Jednak ani właściciele, ani archeolodzy nie powiedzieli ostatniego słowa. Wykonaliśmy bardzo ważną pracę. Teraz musimy trochę odpocząć. Sytuacja jest jaka jest, ale nie kończymy prac definitywnie. W przyszłości podejmiemy drugi ich etap, w czasie którego odsłonimy resztę zdobień na ścianach, mówi Antonio Castro. Pod kopułą w centralnym punkcie Bar Giralda właściciele umieścili tabliczkę, na której widnieje napis w języku kastylijskim, angielskim i arabskim: „Pozostałości hammam. Czasy kalifa Abu Jusufa I, 1163–1184”. « powrót do artykułu

Obowiązkiem każdego muzułmanina jest – o ile pozwalają mu na to finanse i stan zdrowia – odbycie raz w życiu pielgrzymki do Mekki. Pielgrzymka taka, zwana hadżdż, odbywa się od 8. do 12. dnia ostatniego miesiąca kalendarza islamskiego. W ciągu tych 5 dni miliony wiernych przez 20 do 30 godzin przebywają na świeżym powietrzu. Ten ważny dla muzułmanów obrzęd może jednak być zagrożony. Jak bowiem wynika z badań przeprowadzonych przez naukowców z MIT, w wyniku zmian klimatu wilgotność i temperatura w miejscach odbywania hadżdż zmienią się tak, że przebywanie na zewnątrz stanie się „ekstremalnie niebezpieczne”. Na łamach Geophysical Review Letters profesor Elfatih Eltahir i inni uczeni informują, że o zwiększonym ryzyku będzie można mówić już w przyszłym roku. A jeszcze większe niebezpieczeństwo będzie czyhało na pielgrzymów w przyszłości, w latach, gdy hadżdż będzie odbywała się w miesiącach letnich. Pielgrzymka jest według kalendarza gregoriańskiego świętem ruchomym, gdyż muzułmanie posługują się kalendarzem księżycowym. Na przykład w roku 2000 hadżdż przypadał w marcu, w bieżącym roku był to sierpień, a w przyszłym roku pielgrzymka będzie odbywała się na przełomie lipca i sierpnia. Amerykańscy naukowcy ostrzegają, że największe niebezpieczeństwo będzie czyhało na pielgrzymów w latach 2047–2052 oraz 2079–2086. Uczestnictwo w pielgrzymce będzie wówczas obarczone dużym ryzykiem, nawet jeśli ludzkość podejmie znaczące wysiłki na rzecz ograniczenia globalnego ocieplenia. Eltahir i jego zespół wzięli w swoich badaniach tzw. temperaturę mokrego termometru. Odpowiada ona temperaturze odczuwanej, gdy mokra skóra jest wystawiona na działanie poruszającego się powietrza. Pod uwagę brana jest zatem zarówno sama temperatura jak i wilgotność. Z wcześniejszych wyliczeń wynika, że dla człowieka i większości ssaków śmiertelna jest sześciogodzinna lub dłuższa ekspozycja na temperaturę mokrego termometru przekraczającą 35 stopni Celsjusza. Narodowa Służba Meteorologiczna USA klasyfikuje jako „niebezpieczną” temperaturę mokrego termometru przekraczającą 39,4 stopnia Celsjusza, a temperatura powyżej 51,1 stopnia jest uznawana za „ekstremalnie niebezpieczną”. Symulacje przeprowadzone przez Elthaira wskazują, że w najbliższych dziesięcioleciach prawdopodobieństwo wystąpienia takich temperatur będzie znacząco rosło. Jako, że człowiek chłodzi się dzięki odparowywaniu potu, kluczem jest tutaj wilgotność otaczającego nas powietrza. I tak na przykład, jeśli przy temperaturze 32 stopni Celsjusza wilgotność wzrośnie do 95%, to w takich warunkach temperatura mokrego termometru wyniesie 51,1 stopni, czyli sięgnie poziomu określanego jako „ekstremalnie niebezpieczny”. Przy wilgotności rzędu 45% „ekstremalnie niebezpieczny” poziom temperatury mokrego termometru zostanie osiągnięty przy rzeczywistej temperaturze wynoszącej 40 stopni Celsjusza. Tylko przy bardzo niskiej wilgotności temperatura mokrego termometru jest identyczna, co rzeczywista temperatura. Wraz ze zmianą klimatu należy zaś spodziewać się, że w Arabii Saudyjskiej będzie coraz więcej dni, w których temperatura mokrego termometru będzie przekraczała limit dla „ekstremalnego niebezpieczeństwa”. Niebezpieczny może być nie tylko sam wpływ temperatura i wilgotności ale również reakcja ludzi na wysokie temperatury. Dość wspomnieć, że do dwóch największych wypadków w czasie hadżdż doszło podczas miesięcy letnich. W lipcu 1990 roku tłum stratował ponad 1400 osób, w we wrześniu 2015 roku śmierć poniosło ponad 2200 osób. Elthair i jego zespół nie wykluczają, że tragedie miały związek z wyższymi temperaturami i ich wpływem na zachowanie ludzi. « powrót do artykułu