Znajdź zawartość

Naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego są pierwszymi, którzy zaobserwowali wysokoenergetyczne promieniowanie gamma wyemitowane podczas wybuchu na powierzchni gwiazdy. Obserwacji dokonano w układzie podwójnym gwiazd, RS Ophiuchi (RS Oph), który należy do rzadkiej podklasy układów kataklizmicznych, tzw. nowych powrotnych. Układ kataklizmiczny to ciasny układ podwójny gwiazd, w skład którego wchodzi bardziej masywny biały karzeł i mniej masywna gwiazda ciągu głównego lub gwiazda odewoluowana. W przypadku nowej powrotnej w takim układzie dochodzi do powtarzających się eksplozji. Układ RS Ophiuchi składa się z białego karła i czerwonego olbrzyma. Biały karzeł wysysa materię z czerwonego olbrzyma. Średnio co kilkanaście lat, gdy na powierzchni białego karła odłoży się wystarczająco dużo materiału, dochodzi z eksplozji termojądrowej. Ostatnie takie wydarzenie miało miejsce w 2021 roku. Naukowcy z Katedry Astrofizyki Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Łódzkiego, pracują w ramach projektu MAGIC (Major Atmospheric Gamma-ray Imaging Cherenkov Telescopes). Do dokonania odkrycia wykorzystali oni dwa 17-metrowe teleskopy czerenkowowskie na Wyspach Kanaryjskich. Zdobyli w ten sposób pierwszy dowód na istnienie wybuchów w tym zakresie energii i dowód na promieniowanie gamma z nowych. W badaniach brali udział profesor Włodzimierz Bednarek i doktor Julian Sitarek, którzy już 11 lat temu stworzyli model teoretyczny przewidujący istnienie takiego źródła i rodzaju promieniowania. Odkrycie dokonane przez Polaków dowodzi, że nowe są źródłem wysokoenergetycznych cząstek w przestrzeni kosmicznej oraz biorą udział w tworzeniu promieniowania kosmicznego. W ubiegłym roku, 8 sierpnia, naziemne teleskopy zauważyły wybuch RS Ophiuchi, a kilka godzin później satelita Fermi zarejestrował promieniowanie gamma. Wtedy na układ skierowano teleskopy czerenkowowskie – H.E.S.S. w Namibii i MAGIC na Wyspach Kanaryjskich. Dzięki nim odkryto emisję gamma o energii dziesiątki razy większej niż zaobserwowana przez Fermi. Promieniowanie gamma jest setki miliardów razy bardziej energetyczne niż promieniowanie w zakresie widzialnym. Dzięki obserwacjom MAGIC udowodniono, że promieniowania gamma z nowych powstaje w wyniku przyspieszania protonów na fali uderzeniowej wywołanej eksplozją. « powrót do artykułu