Znajdź zawartość

Dzięki innowacyjnemu przenośnemu laserowi dowiedzieliśmy się, że złoto z Troi, oddalonej od niej o 60 kilometrów Poliochni z wyspy Lemnos oraz z Ur w Mezopotamii pochodzi z tej samej okolicy, było więc przedmiotem długodystansowego handlu. Nowatorskie podejście badawcze pozwoliło na poznanie tajemnic złotej biżuterii, która dotychczas nie była badana, gdyż jest tak cenna, że nie zgadzano się na jej przewożenie czy wykonywanie badań pozostawiających na niej widoczne ślady. Badania zainicjowali Ernest Pernicka z Uniwersytetu w Tybindze oraz Barbara Horejs z Austriackiej Akademii Nauk. Stali oni na czele międzynarodowego zespołu złożonego ze specjalistów z Curt-Engelhorn-Zentrum Archäometrie, Austriackiej Akademii Nauk i Narodowego Muzeum Archeologicznego w Atenach. Od czasu, gdy w 1873 roku Henryk Schliemann odkrył w Troi Skarb Priama, naukowcy zastanawiali się, skąd pochodziło złoto, z którego został wykonany. Teraz dowiedzieliśmy się, że jego źródłem były złoża wtórne, jak np. rzeki, a skład chemiczny kruszcu ze Skarbu Priama jest identyczny jak złota z Polichni, Urn oraz obiektów znalezionych na terenie Gruzji. To oznacza, że pomiędzy tymi lokalizacjami prowadzono długodystansowy handel, mówi Pernicka. Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach nie zgadza się ani na zabieranie Skarbu Priama poza muzeum, ani na prowadzenie badań, które zostawiłyby na nim widoczne ślady. Dotychczas żadna z metod badawczych, która mogłaby odpowiedzieć na pytanie o pochodzenie złota, nie spełniała obu tych warunków jednocześnie. Dlatego też grupa Pernicki i Horejs wykorzystała przenośny laser, który wytopił niewidoczną gołym okiem dziurkę o średnicy 120 mikrometrów. Pobraną w ten sposób próbkę zbadano za pomocą spektrometrii mas w Curt-Engelhorn-Zentrum Archäometrie w Mannheim. W dawnej złotej biżuterii można znaleźć też ślady srebra, miedzi, cynku, palladu i platyny. To pozwala na określenie chemicznego profilu złoża, z którego złoto pochodzi. Na przykład wysoka koncentracja cynku, palladu i platyny w Skarbie Priama wskazała uczonym, że złoto zostało wymyte przez rzekę, z której zostało pozyskane w formie złotego piasku. Naukowcy wykazali też, że mieliśmy tutaj do czynienia z masową produkcją, a nie indywidualną. To bowiem jedyne wyjaśnienie faktu, że w złotych dyskach tworzących pochodzące z różnych miejsc naszyjniki o podobnym wyglądzie, występuje identyczna ilość palladu i platyny. Naukowcy przebadali 61 przedmiotów z epoki brązu z lat 2500–2000 p.n.e. To pozwoliło też na rozwiązanie zagadki złota z Ur. W Mezopotamii nie ma bowiem naturalnych złóż złota. Występują za to w Zachodniej Anatolii, gdzie leży Troja, zatem spekulowano, że złoto z biżuterii z Ur mogło pochodzić stamtąd. Nie było to jednak pewne, gdyż złoto występuje też w innych miejscach z którymi Ur łączyły silne relacje handlowe. Zaś badania porównawcze złotych wyrobów wykazały olbrzymie podobieństwa pomiędzy biżuterią znalezioną na wielkim obszarze rozciągającym się od Morza Egejskiego po dolinę Indusu i współczesny Pakistan. Znaleziono na nim pieczęcie, standaryzowane odważniki, podobne kolczyki czy kamienie szlachetne. Wszystkie te badania pokazują, już 4500 lat temu istniały ramy, na których powstały współczesne społeczeństwa z ich relacjami handlowymi. W tej chwili jednak naukowcy nie byli w stanie wskazać dokładnego miejsca pozyskiwania złota, z którego powstała biżuteria z Troi, Poliochni i Ur. Stosunek pierwiastków śladowych sugeruje, że źródłem złota była Gruzja epoki brązu. Wciąż jednak mamy za mało danych z innych regionów i obiektów, by to potwierdzić, mówi Pernicka. « powrót do artykułu

Członkowie polsko-gruzińskiej misji archeologicznej odkryli w mieście Kutaisi ślady osadnictwa z XIII-XII wieku p.n.e. Okres, w którym istniała osada zgadza się z okresem mitycznej wyprawy argonautów po złote runo. Odkrycie zmienia też pogląd na historię Gruzji. Dotychczas istniała chronologia określona za pomocą tradycyjnych metod oraz wskazywano na daty początku państwa gruzińskiego na obszarze zachodniej Gruzji. Obecne odkrycie, dokonane za pomocą nowych metod, wskazują, że osadnictwo na terenie Kutaisi jest o kilkaset lat wcześniejsze, a wspomniane w mitach kontakty miały miejsce i doszło do nich wcześniej niż sądzono, mówi dyrektor Polsko-Gruzińskiego Interdyscyplinarnego Centrum Badawczego, profesor Radosław Karasiewicz-Szczypiorski. Jacek Hamburg mówi, że dotychczas znaleziono pozostałości po fortyfikacjach, które początkowo datowano na VIII-VII wiek przed Chrystusem, jednak specjalistyczne analizy, w tym datowanie radiowęglowe, wskazały, że pochodzą z XIII-XII wieku p.n.e. Weryfikujemy teraz datowanie całego Kutaisi, przenosząc je na epokę brązu. Wiemy teraz, że miasto jest starsze niż początkowo sądziliśmy. Naukowcy znaleźli m.in. fosę o szerokości 10 i głębokości 6 metrów oraz pozostałości wieży strażniczej, wskazujące, że za fosą istniały drewniane fortyfikacje z palisadą i wieżami. To prawdopodobnie było największe miasto na tym terenie, dodaje Hamburg. W miejscu wykopalisk znaleziono też formy do odlewania siekier z asymetrycznym ostrzem, typowym dla kultury kolchidzkiej oraz fragmenty pieców. Wszystkie te obiekty zostały wrzucone do fosy. Gdy forma uległa uszkodzeniu i była bezużyteczna, fosa była naturalnym miejscem wrzucania tego typu odpadów, stwierdza Jacek Hamburg. Dla archeologów taka fosa to skarbnica wiedzy. Tym bardziej, że materia organiczna świetnie się w niej zachowała dzięki panującym tam warunkom beztlenowym. Naukowcy znaleźli tam pozostałości drewna, nasion winogron i nasion fig. Jacek Hamburg zauważa, że w każdym micie jest ziarno prawdy i być może uda się kiedyś potwierdzić mit o argonautach. To jednak będzie wymagało dalszych badań. Interdyscyplinarne Centrum Badawcze im. Prof. S. Krukowskiego zostało otwarte w Kutaisi w kwietniu 2018 roku. To pierwsza zagraniczna stacja archeologiczna na Zakaukaziu. Ze trony gruzińskiej zarządza nim Narodowa Agencja Ochrony Dziedzictwa Kulturowego, a jej partnerem jest Uniwersytet Warszawski. Stacja jest główną bazą dla wypraw archeologicznych m.in. z Polski.   « powrót do artykułu