Znajdź zawartość

Od dawna wiadomo, że ludzie, którzy doznali ciężkiego wstrząśnienia mózgu, mogą czasowo utracić powonienie. Pojawiają się też u nich zaburzenia emocjonalne, takie jak lęk czy depresja. Ostatnio naukowcy z międzynarodowego zespołu stwierdzili, że te same zjawiska występują u osób po lekkich wstrząśnieniach mózgu, np. po upadku z roweru w kasku czy niezbyt groźnym wypadku na stoku narciarskim. Neuropsycholodzy z Uniwersytetu w Montrealu porównywali 20 pacjentów leżących w szpitalu z lekkim wstrząśnieniem mózgu i 22 osoby, które doznały złamań kończyn, ale nie miały wstrząśnienia mózgu. W ciągu 24 godzin od wypadku problemy z węchem miała nieco ponad połowa badanych ze wstrząśnieniem mózgu, w porównaniu do 5% ludzi ze złamaniami. Po roku problemów z węchem już nie było, lecz pierwszą grupę nadal cechował znacząco wyższy poziom lęku. Na pewnym etapie życia wielu ludzi dozna lekkiego wstrząśnienia mózgu [...]. Ważne, by pacjenci wspominali o jakiejkolwiek utracie węchu, bo to nie jest coś, o lekarz rodzinny czy z SOR-u będzie standardowo pytać - podkreśla prof. Johannes Frasnelli. To kwestia zwiększania świadomości: im więcej mówi się ludziom o zwracaniu uwagi na objawy utraty węchu i lęku, tym lekarzom łatwiej będzie zareagować [i spersonalizować terapię]. By określić zdolność identyfikowania zapachów, między grudniem 2016 a lutym 2017 r. Fanny Lecuyer Giguère odwiedzała pacjentów ze szpitala w kurorcie narciarskim Visp w Szwajcarii. Niemal wszyscy ludzie z lekkim wstrząśnieniem mózgu mieli wypadek na nartach. Zarówno tych chorych, jak i osoby ze złamaniami, ale bez wstrząsu mózgu badano w ciągu doby od wypadku. Kanadyjka posługiwała się testem Sniffin' Sticks. Do badania węchu wykorzystuje się tu nasączone wonną substancją filcowe pałeczki (sztyfty). Po zdjęciu osłonki końcówkę sztyftu umieszcza się z przodu w odległości ok. 2 cm od obu nozdrzy. Po roku pacjentom wysłano kwestionariusz i zestaw zdrapek zapachowych. Analizując wyniki, naukowcy stwierdzili, że większość osób z zaburzeniami powonienia wróciła do stanu sprzed wypadku w ciągu pół roku od feralnego zdarzenia. Choć węch wrócił do normy, objawy lęku pozostały. Ok. 65% osób po lekkim wstrząśnieniu mózgu wspominało o problemach ze zrelaksowaniem się, nagłych napadach paniki i zamartwianiu się. Akademicy chcą się lepiej przyjrzeć zależności między lękiem a powonieniem w ramach przyszłych badań na większej próbie. « powrót do artykułu

Częste "główkowanie" może prowadzić u piłkarzy do urazu mózgu i zaburzenia funkcji poznawczych. Naukowcy z College'u Medycznego Alberta Einsteina Yeshiva University wykonywali sportowcom badania obrazowe (obrazowanie tensora dyfuzji) oraz przeprowadzali testy psychologiczne. W studium uwzględniono 38 osób, które amatorsko grały w piłkę nożną. Średnia wieku wynosiła 30,8 r. Wszyscy badani grali w piłkę od dzieciństwa. Ochotników pytano, ile razy w ciągu ubiegłego roku próbowali wbić piłkę do bramki głową. W oparciu o uzyskane odpowiedzi sportowców podzielono na grupy. Skany mózgu najczęściej główkujących porównywano z pozostałymi graczami. Okazało się, że u miłośników główki występowało uszkodzenie mózgu podobne do widywanego u pacjentów ze wstrząśnieniem mózgu. Gdy już stwierdzono, że główkowanie może być potencjalnie groźne, naukowcy postanowili sprawdzić, czy istnieje próg częstotliwości główkowania, po którego przekroczeniu następuje uraz mózgu. Jak wyjaśnia dr Michael Lipton, dalsze analizy ujawniły, że próg ten znajduje się w okolicach 1000-1500 uderzeń głową rocznie. Gdy gracz główkował częściej, pojawiał się uraz. Taka liczba wydaje się duża tylko postronnym osobom, ponieważ sportowcom, którzy regularnie grają w piłkę, główkowanie zdarza się parę razy dziennie. Główkowanie nie jest na tyle silnym uderzeniem, by doprowadzić do uszkodzenia włókien nerwowych w mózgu, ale gdy powtarza się często, może uruchomić kaskadę reakcji skutkujących degeneracją neuronów. W korze czołowej i skroniowo-potylicznej znaleziono 5 obszarów, które były najbardziej narażone na uszkodzenie przez główkowanie. Rejony te odpowiadają za uwagę, pamięć czy funkcje wykonawcze. Kiedy Lipton i dr Molly Zimmerman poprosili tych samych 38 graczy o wypełnienie testów neuropsychologicznych, okazało się, że piłkarze, którzy główkowali najczęściej, w porównaniu do rówieśników, wypadali gorzej w zadaniach oceniających pamięć słowną i prędkość psychomotoryczną (ta ostatnia przydaje się np. podczas rzucania czy kopania piłki).

Efekty przebytego we wczesnej dorosłości wstrząśnienia mózgu są widoczne u byłych sportowców nawet po 30 latach. Manifestuje się to pogorszeniem funkcjonowania poznawczego oraz deficytami ruchowymi. Dwoje naukowców z Uniwersytetu w Montrealu, Louis De Beaumont i Maryse Lassonde, zestawiło wyniki 19 zdrowych byłych sportowców, którzy przeżyli ponad 30 lat temu wstrząśnienie mózgu z 21 "emerytowanymi" atletami, którym się to nie przytrafiło. Okazało się, że w porównaniu do drugiej grupy, osoby z 1-2-krotnym wstrząśnieniem mózgu gorzej wypadały w testach mierzących uwagę, pamięć, poza tym wolniej wykonywały część ruchów. To niezwykle istotne spostrzeżenie, ponieważ do tej pory naukowcy zajmowali się głównie bezpośrednimi skutkami wstrząśnienia, a także wyznaczeniem optymalnego momentu powrotu na boisko czy bieżnię. Właściwie nikt nie angażował się w badanie długoterminowych skutków urazu głowy. Wg Louisa De Beaumonta, skoro skutki uderzenia utrzymują się przez tak długi czas i w miarę starzenia się sportowca zmieniają jego funkcjonowanie poznawczo-ruchowe, atleci powinni być informowani o istnieniu kumulacyjnych i stałych efektów sportowych wstrząśnień mózgu [...]. Tylko wtedy będą mieli świadomość, jakie ryzyko niesie ze sobą powrót do uprawiania ulubionej dyscypliny. Badani Kanadyjczycy mieli od 50 do 60 lat. Uprawiali sport w ligach uniwersyteckich i nadal pozostali aktywni fizycznie (oznaczało to branie udziału w ćwiczeniach co najmniej 3 razy w tygodniu). Ochotnicy wypełniali kwestionariusze dotyczące stanu zdrowia. Znalazły się tam pytania nt. przeszłych wstrząśnień mózgu. Potem De Beaumont i Lassonde przeprowadzili szereg badań, m.in.: 1) testy neuropsychologiczne, które miały pomóc w wykryciu ewentualnych zmian w zakresie funkcji wykonawczych, uwagi czy pamięci epizodycznej, 2) przezczaszkową stymulację magnetyczną oraz badanie reakcji na zewnętrzne bodźce (fachowo nazywa się to mózgowymi potencjałami skorelowanymi z pobudzeniem; ang. event-related potentials, ERP), 3) testy kontroli ruchowej, w tym obracania z maksymalną prędkością trzymanych w obu dłoniach sfer i 4) testy funkcjonowania poznawczego: orientacji, uwagi, powtarzania natychmiastowego i odroczonego, języka oraz zdolności do wykonywania prostych poleceń, wydanych ustnie bądź pisemnie. Okazało się, że sportowcy "po przejściach" mieli gorzej działającą pamięć, z dużym opóźnieniem i sporo słabiej reagowali na niespodziewane bodźce, a także wykonywali znacznie wolniejsze ruchy. Kanadyjczycy podkreślają, że podczas badań podłużnych trzeba będzie sprawdzić, czy wstrząśnienie mózgu wywołuje utajone zmiany w funkcjonowaniu poznawczym, które ujawniają się pod wpływem procesów starzenia, czy też raczej sam uraz przyspiesza starzenie.