Znajdź zawartość

Psycholodzy wzięli pod lupę nawykowe jedzenie i stwierdzili, że gdy mózg skojarzy jedzenie danego produktu, np. chipsów, z jakimś otoczeniem, np. kinem lub kanapą przed telewizorem, będzie podtrzymywać jedzenie tak długo, jak działają określone bodźce. Nieważne przy tym, czy produkt jest świeży i smaczny, czy kompletnie pozbawiony smaku. I tak zostanie zjedzony… David Neal przeprowadził eksperyment z miłośnikami X muzy. Przy wejściu na salę kinową dostawali oni opakowanie świeżego popcornu lub pudełko kukurydzy sprzed tygodnia. Okazało się, że osoby, które podczas seansów zwykle nie mają ze sobą popcornu, jadły dużo mniej starej kukurydzy, natomiast ci, którzy deklarowali, że kupują go właściwie zawsze, jedli tyle samo, bez względu na to, czy był świeży, czy mocno przeterminowany. Gdy wielokrotnie jemy dany pokarm w danym środowisku, nasz mózg zaczyna kojarzyć produkt z tym środowiskiem i podtrzymuje konsumpcję, dopóki są obecne wskazówki/bodźce typowe dla tego środowiska – wyjaśnia Neal. Wyniki badań zespołu z Uniwersytetu Południowej Kalifornii pozwalają wyjaśnić m.in. przejadanie czy jedzenie, gdy nie jesteśmy głodni lub nie lubimy danego dania. Ludzie sądzą, że jedzenie jest w dużej mierze aktywowane przez smak pokarmu. [To jednak nie do końca prawda, bo mimo że] nikt nie lubi zimnego, gąbczastego popcornu sprzed tygodnia, gdy utworzy się nawyk, przestajemy dbać o smak – dodaje prof. Wendy Wood. Podczas eksperymentów psycholodzy kontrolowali stopień odczuwanego przez badanych głodu, częstowali też popcornem grupę kontrolną, która oglądała filmy w pokoju konferencyjnym, a nie na sali kinowej. Pokój konferencyjny nie jest typowym miejscem oglądania filmów, dlatego tutaj smak prażonej kukurydzy miał znaczenie i nawet osoby sięgające w kinie nawykowo po popcorn jadły o wiele mniej zjełczałej przekąski niż świeżo uprażonych ziaren. Na tej podstawie widać, do jakiego stopnia wskazówki środowiskowe kierują szkodliwymi dla zdrowia zachowaniami. Czasami silna wola i dobre intencje nie wystarczą i trzeba oszukać mózg, modyfikując środowisko – podkreśla Neal. Jak? Okazuje się, że całkiem prosto, co zademonstrowano w 2. eksperymencie. W tym przypadku osoby wchodzące na seans proszono o używanie podczas jedzenie dominującej lub niedominującej ręki. Wykorzystanie niedominującej ręki wystarczyło do zaburzenia nawyku: ludzie jedli mniej stęchłego niż świeżego popcornu. Zabieg sprawdzał się nawet wśród badanych z silnymi nawykami.

Płcie różnią się reakcją nerwową na przewidywane nieprzyjemne doznania emocjonalne. Spodziewając się negatywnych, lecz nie pozytywnych, doświadczeń, kobiety wykazują silniejszą reakcję. U mężczyzn przewidywanie zarówno pozytywnych, jak i negatywnych zdarzeń nie prowadzi do zwiększenia aktywności mózgu (brak charakterystycznej sygnatury neuronalnej). Spodziewając się negatywnych doświadczeń, kobiety mogą wykazywać silniejszą reakcję emocjonalną od mężczyzn, na co wskazuje aktywność mózgu. W dużym stopniu wpływa to na zapamiętanie nieprzyjemnego zdarzenia. W przypadku poruszających scen w filmie często występują wcześniej wskazówki, że stanie się coś złego, [w tle] pojawia się np. emocjonalna muzyka. Nasze badanie sugeruje, że u kobiet aktywność mózgu pomiędzy pojawieniem się wskazówki a przejmującą sceną wpływa na to, jak zostanie ona zapamiętana. U mężczyzn na zapamiętanie sceny wpływa głównie aktywność mózgu w czasie jej oglądania – tłumaczy dr Giulia Galli z Uniwersyteckiego College'u Londyńskiego. Pani psycholog uważa, że rezultaty uzyskane przez jej zespół mogą pomóc w zrozumieniu i lepszym leczeniu zaburzeń lękowych, które częściej występują właśnie u kobiet. W ramach eksperymentu 15-osobowej grupie kobiet i równolicznej grupie mężczyzn pokazywano serię zdjęć. Przed odkryciem zdjęcia pojawiała się wskazówka, czy będzie to coś pozytywnego (uśmiechnięta twarz), neutralnego (fizjonomia neutralna) czy negatywnego (twarz smutna). Na pozytywnych widoczne były pary trzymające się za ręce oraz ładne krajobrazy, na neutralnych widniały przede wszystkim przedmioty, np. akcesoria kuchenne, a na negatywnych uwieczniono przemoc i przykłady różnego rodzaju zniekształceń ciała. W okresie między zadziałaniem wskazówki a demonstracją zdjęcia mierzono aktywność elektryczną mózgu. Po 20 minutach ochotnicy brali udział w teście pamięciowym dot. widzianych wcześniej zdjęć. U kobiet, ale nie u mężczyzn, reakcja następująca po wskazówkach negatywnych pozwalała przewidzieć, czy obraz zostanie zapamiętany, czy nie. Ani u kobiet, ani u mężczyzn nie występowała różnica w aktywności mózgu poprzedzającej oglądanie pozytywnych i neutralnych zdjęć. U kobiet wzmocniona reakcja emocjonalna rozciąga się na przewidywanie negatywnych zdarzeń, wpływając na ich zakodowanie w pamięci długotrwałej. Przewidując nieprzyjemne zdarzenie, panie mogą spontanicznie wdrażać strategie przeciwdziałania wpływowi negatywnych emocji – podsumowuje inna członkini brytyjskiego zespołu dr Leun Otten.

Partnerzy nieświadomie wyczuwają, i to dosłownie, bo posługując się nosem, szczęście, strach i pobudzenie seksualne swojej drugiej połówki. Dobra znajomość drugiego człowieka wzmaga wykrywanie emocjonalnych wskazówek ukrytych w zapachu – utrzymuje Denise Chen, psycholog z Rice University. Jej zespół badał 20 heteroseksualnych par, które mieszały ze sobą, będąc małżeństwem bądź nie, od roku do 7 lat. Amerykanie zbierali wkładki wchłaniające pot spod pachy ochotników, którzy oglądali nagrania wywołujące u nich szczęście, strach, podniecenie seksualne lub filmy o neutralnym wydźwięku. Następnie badani wąchali zawartość słoików z potem partnera lub obcej osoby płci przeciwnej. Próbowali wskazać pojemnik z wonią określonej emocji, np. zadowolenia. W jednym słoiku znajdował się pot zebrany podczas oglądania emocjonalnego wideo, a w drugim z sesji obojętnej. Okazało się, że ochotnicy wyczuwali woń specyficznej emocji w pocie partnera w 2/3 przypadków. Pary, które mieszkały ze sobą najdłużej, osiągały najlepsze wyniki. W przypadku obcych trafność wskazań spadała do ok. 50%. Nie zanotowano istotnych statystycznie różnic w zdolności do detekcji szczęścia, strachu lub pobudzenia seksualnego. Co ciekawe, choć ludzie umieli wychwycić zapach konkretnego uczucia, nie byli w stanie stwierdzić, czy próbka pochodziła od ich partnera czy partnerki.