Znajdź zawartość

Lekarze z australijskiej Adelajdy opracowali nową metodę, która radykalnie poprawia rozwój umysłowy wcześniaków. Co ważne, terapia jest niezwykle tania i opiera się na podawaniu... zaledwie jednego składnika pokarmowego. Koncepcja nowej formy leczenia jest efektem sześcioletniego studium prowadzonego wspólnie przez dr Marię Makrides z Instytutu Badań nad Zdrowiem Kobiet i Dzieci oraz prof. Boba Gibsona z Uniwersytetu w Adelajdzie. Zdaniem badaczy, kondycję umysłową wcześniaków urodzonych przed 33. tygodniem ciąży można znacząco poprawić, jeżeli do mleka matki lub podawanych odżywek doda się wysokie dawki nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. W swoim badaniu Australijczycy skupili się na kwasie dokozaheksaenowym (ang. docosahexaenoic acid - DHA), jednym ze składników istotnych dla prawidłowej budowy i funkcjonowania neuronów. Jak twierdzą australijscy eksperci, jego niedobór jest przyczyną niedorozwoju umysłowego u dzieci, które przyszły na świat zbyt wcześnie. DHA był podawany pod postacią oleju z tuńczyka. Matki karmiące piersią otrzymywały dziennie 3 gramy suplementu. Odpowiada to dawce około 1 grama dobroczynnego kwasu, z łatwością przenikającego do mleka. Jeżeli z jakichś powodów karmienie naturalne nie było możliwe, wcześniaki były karmione odżywkami z dodatkiem ok. 1% DHA. Analiza rozwoju noworodków objętych eksperymentem wykazała, że podawanie wysokich dawek kwasu dokozaheksaenowego zmniejsza aż o 50% ryzyko wystąpienia poważnych opóźnień w rozwoju umysłowym. Jeżeli zaś w momencie narodzin dzieci ważyły poniżej 1250 gramów, prawdopodobieństwo wystąpienia łagodnych deficytów funkcji poznawczych spadało o około 40%. Co ciekawe, korzystny wpływ podawania DHA był znacznie lepiej widoczny u dziewczynek, niż u chłopców. Dla dzieci płci męskiej jest to podwójnie niekorzystne, gdyż są one bardziej podatne na występowanie zaburzeń umysłowych. Wyraźna rozbieżność rezultatów zaskoczyła prof. Gibsona. Może być tak, że chłopcy mają szybszy metabolizm od dziewczynek i potrzebują wyższych dawek DHA, by różnica była zauważalna, spekuluje badacz, zastrzegając jednocześnie, że potrzebne będzie przeprowadzenie dalszych badań nad tym zagadnieniem.

Australijscy naukowcy oficjalnie potwierdzają: kobiety w ciąży stają się bardziej zapominalskie. Ich pamięć działa nieco słabiej nawet do 12 miesięcy od porodu, ale deficyty nie są duże i dotyczą nieznanych lub szczególnie wymagających zadań (Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology). Deficyty pamięciowe doświadczane przez wiele kobiet w czasie i po ciąży przypominają niewielkie "niedobory", na które można natrafić, porównując zdrowych dwudziestolatków ze zdrowymi sześćdziesięciolatkami – twierdzi psycholog Julie Henry z Uniwersytetu Nowej Południowej Walii. Zespół naukowców skompilował i przeanalizował dane uzyskane w 14 badaniach dotyczących pamięci. Prowadzono je w różnych częściach świata. Wzięły w nich udział panie w ciąży, matki oraz osoby bezdzietne (w sumie było ich 1000). Ciężarne wypadały znacząco gorzej w zadaniach nowych lub wyjątkowo trudnych. Nic się nie zmienia w przypadku znanych i dobrze wyćwiczonych zadań pamięciowych, takich jak przypominanie sobie numerów telefonów przyjaciół lub krewnych. Sprawy mają się jednak zgoła inaczej, kiedy trzeba zapamiętać nowe numery, nazwiska lub przechowywać w pamięci kilka różnych informacji, potrzebnych do zmierzenia się z paroma zadaniami naraz – wyjaśnia współautor studium, Peter Rendell z Australijskiego Uniwersytetu Katolickiego w Melbourne. Ponieważ do tej pory nie sprawdzano, co dzieje po upływie roku od porodu, nie wiadomo, czy zjawisko to utrzymuje się jeszcze dłużej. Naukowcy nie mają też pojęcia, dlaczego pamięć kobiety nie działa tak jak kiedyś przez tak długi czas. Henry wspomina o znaczącej zmianie trybu życia. W czasie ciąży zarzuca się wiele starych zwyczajów, a po porodzie mamy do czynienia z ciągłym niedoborem snu. Z innych badań wiemy, że każda z tych rzeczy może wpływać na jakość funkcjonowania poznawczego. Naukowcy reprezentujący współczesną neuropsychologię, np. Louann Brizendine, stale podkreślają, że na kobietę i jej mózg nieustannie wpływają hormony. W cyklu miesiączkowym spore zmiany zachodzą w ciągu dni, a te, które odróżniają poszczególne fazy życia, są przecież jeszcze większe. Nie da się zaprzeczyć, że hormony kształtują żeńską rzeczywistość. W czasie ciąży następuje gwałtowny wzrost stężenia dwóch hormonów: progesteronu i estrogenu. Kobieta dba głównie o siebie i dziecko. Musi sobie radzić z dolegliwościami ciążowymi, np. mdłościami, bólem krzyża czy opuchlizną kostek. Dzięki progesteronowi ośrodki stresu są wyciszone. Mózg się kurczy, a wszystkim zawiadują hormony łożyska i płodu. W okresie karmienia piersią działają oksytocyna i prolaktyna. Matce dokuczają zmęczenie i ból sutków. Musi pamiętać o odpowiednim odżywianiu i przystawianiu, by u dziecka nie wystąpiła kolka, a pokarm nie zanikł. Obwody związane ze stresem nadal są hamowane. Zmieniają się funkcje części ośrodków. Te związane z seksem i emocjami skupiają się na dziecku. Niewykluczone, że zmiana priorytetów biologicznych także pozwoli wytłumaczyć, co i dlaczego dzieje się z pamięcią kobiet.

Innowacyjny test zapachowy pozwala wykryć choroby psychiczne przed wystąpieniem widocznych objawów — poinformowali australijscy naukowcy. Zespół z Uniwersytetu w Melbourne odkrył związek między pogorszeniem się węchu a chorobami psychicznymi, np. schizofrenią czy zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi. W testach przeprowadzonych przez firmę Melbourne Health wzięło udział 81 młodych osób, w przypadku których istniało ryzyko wystąpienia psychozy. Ich zadanie polegało na przyporządkowaniu 40 pachnących kart do którejś z 4 woni (kawy, róż, pomarańczy lub benzyny). Okazało się, że ludzie, którzy zapadli później na chorobę psychiczną, mieli kłopoty ze zidentyfikowaniem ponad połowy zapachów. Christos Pantelis z uniwersyteckiego Centrum Neuropsychiatrii powiedział, że może się tak dziać, ponieważ choroba atakuje płaty czołowe, odpowiedzialne za analizę i rozpoznawanie woni. U młodych ludzi, u których nie rozwinęła się psychoza, udało się przy pomocy nowego testu wykryć rozwojowe upośledzenie zmysłu węchu. Pantelis podkreśla, że przyda się on także przy diagnozowaniu chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Huntingtona, Alzheimera czy Parkinsona, w których dochodzi do degeneracji płatów czołowych mózgu. Australijczycy mają nadzieję, że ich test (wypróbowany na razie eksperymentalnie) stanie się z czasem użytecznym narzędziem dla klinicystów. Pantelis doradza, by stosować go wraz z innymi testami i nie polegać tylko i wyłącznie na jego wynikach.

Mutacja genetyczna powodująca kurczenie się neuronów może być odpowiedzialna za często obserwowane pogłębianie się z wiekiem stopnia upośledzenia umysłowego u osób z zespołem Downa. Opisane w magazynie Neuron odkrycie sugeruje, że da się przeciwdziałać temu zjawisku albo nawet odwrócić już zaszłe zmiany. Co więcej, wykorzystywane tu metody można by, według naukowców, odnieść także do ludzi z chorobą Alzheimera. Ograniczając ekspresję tego genu, bylibyśmy w stanie dać osobom z zespołem Downa coś więcej niż wsparcie i opiekę — stwierdzają dr William Mobley z Stanford University School of Medicine i Lucile Packard ze Szpitala Dziecięcego w Kalifornii. Zredukowanie ekspresji genu zmniejsza jego aktywność. Zespół Downa jest najczęstszą przyczyną upośledzenia umysłowego i dotyka 1 na 800 dzieci. Nazywa się go inaczej trisomią 21. chromosomu, ponieważ u chorej osoby mamy do czynienia nie z parą, lecz z trzema chromosomami 21. Z zespołem Downa wiążą się trudności w nauce, niekiedy też choroby serca i białaczka. Większość ludzi z zespołem Downa zapada przed 40. rokiem życia na chorobę Alzheimera. Naukowcy pracowali ze zmodyfikowanymi genetycznie myszami i szukali genu nazywanego App, który koduje białko prekursorowe beta-amyloidu (APP — amyloid precursor protein). Wiadomo, że mutacje są odpowiedzialne za chorobę Alzheimera o wczesnym początku u skądinąd zdrowych osób. Jak ludzie z zespołem Downa, myszy miały 3 kopie genu App. Gdy naukowcy usunęli jedną z nich, funkcjonowanie zwierząt poprawiło się. Obecnie pracujemy nad sposobami obniżenia ekspresji genu App — powiedział Mobley. Nie jest nawet konieczne jego całkowite wyłączenie. Wszystko, czego chcemy, to ograniczenie jego ekspresji o 1/3, ze 150 do zwykłych 100% — podsumował szefujący badaniom dr Ahmad Salehi. Naukowcy podkreślają, że usunięcie jednej kopii genu nie spowodowało, że myszy zaczęły funkcjonować w obrębie normy intelektualnej. Oznacza to, że również inne geny odpowiadają za ograniczenie sprawności mózgu. Po pierwsze, musimy sprawdzić na poziomie molekularnym, jak działa gen App w zespole Downa. Potem musimy przebadać inne potencjalnie zaangażowane geny i substancje w mysich i ludzkich komórkach. Jeśli uda nam się to wszystko, wtedy będzie można myśleć o zapewnieniu dzieciom i dorosłym z zespołem Downa pełniejszego i normalniejszego rozwoju oraz starzenia się.