Skocz do zawartości
Forum Kopalni Wiedzy

Znajdź zawartość

Wyświetlanie wyników dla tagów 'trzęsienie ziemi' .



Więcej opcji wyszukiwania

  • Wyszukaj za pomocą tagów

    Wpisz tagi, oddzielając je przecinkami.
  • Wyszukaj przy użyciu nazwy użytkownika

Typ zawartości


Forum

  • Nasza społeczność
    • Sprawy administracyjne i inne
    • Luźne gatki
  • Komentarze do wiadomości
    • Medycyna
    • Technologia
    • Psychologia
    • Zdrowie i uroda
    • Bezpieczeństwo IT
    • Nauki przyrodnicze
    • Astronomia i fizyka
    • Humanistyka
    • Ciekawostki
  • Artykuły
    • Artykuły
  • Inne
    • Wywiady
    • Książki

Szukaj wyników w...

Znajdź wyniki, które zawierają...


Data utworzenia

  • Od tej daty

    Do tej daty


Ostatnia aktualizacja

  • Od tej daty

    Do tej daty


Filtruj po ilości...

Dołączył

  • Od tej daty

    Do tej daty


Grupa podstawowa


Adres URL


Skype


ICQ


Jabber


MSN


AIM


Yahoo


Lokalizacja


Zainteresowania

Znaleziono 30 wyników

  1. W ciągu ostatnich dziesięcioleci naukowcy zauważyli, że do silnych trzęsień ziemi zwykle dochodzi grupowo. Wydarzenia te nie są przypadkowo rozłożone. To zaś sugeruje, że może istnieć jakaś wspólna globalna przyczyna takiego właśnie ich rozkładu. Autorzy badań opublikowanych właśnie w Scientific Reviews dostarczają pierwszego mocnego dowodu, że trzęsienia te są wywoływane przez... Słońce. Duże trzęsienia nie są równomiernie rozłożone. Istnieje pomiędzy nimi jakaś zależność. Postanowiliśmy więc sprawdzić hipotezę, czy może na nie wpływać aktywność słoneczna, mówi współautor badań, Giuseppe De Natale, dyrektor ds. badawczych w Narodowym Instytucie Geofizyki i Wulkanologii w Rzymie. Trzęsienia ziemi są zwykle powodowane przez ruch mas skalnych we wnętrzu Ziemi. Naukowcy nie od dzisiaj wiedzą, że niektóre z wielkich trzęsień zdarzają się w grupach. Dotychczas nie istnieje powszechnie zaakceptowane wyjaśnienie tego fenomenu. Autorzy najnowszych badań przyjrzeli się danym dotyczącym trzęsień ziemi i aktywności słonecznej z ostatnich 20 lat. Wykorzystali w tym celu przede wszystkim dane z satelity SOHO (Solar and Heliospheric Observatory). Znajduje się on w odległości 1,45 miliona kilometrów od Ziemi i rejestruje, ile materiału ze Słońca trafia na Ziemię. Uczeni porównali dane z SOHO z informacjami z ISC-GEM Global Instrumental Earthquake Catalogue, poszukując korelacji pomiędzy trzęsieniami ziemi a aktywnością słoneczną. Okazało się, że więcej silnych trzęsień ziemi ma miejsce wówczas, gdy rośnie liczba i prędkość protonów docierających ze Słońca. Co więcej, w ciągu 24 godzin po tym, jak liczba protonów osiągnie maksimum, dochodzi do największej liczby trzęsień ziemi o magnitudzie powyżej 5,6 stopnia. Korelacja ta jest niezwykle silna. Testy statystyczne wykazały, że prawdopodobieństwo, iż jest to przypadek, jest niezwykle małe, mniejsze niż 1:100 000, mówi De Natale. Po zauważeniu tej korelacji naukowcy zaczęli poszukiwać przyczyny tego zjawiska. Uważają, że Słońce powoduje trzęsienia ziemi wywołując efekt piezoelektryczny. Już wcześniejsze badania wykazały, że podany wysokiemu ciśnieniu kwarc, a powszechnie występuje on we wnętrzu naszej planety, może generować impuls elektryczny wywołany efektem piezoelektrycznym. De Natale i jego zespół sądzą, że wiele niewielkich impulsów elektrycznych pochodzących z kwarcu może prowadzić do destabilizacji szczelin w skorupie ziemskiej, które i bez nich są bliskie całkowitego pęknięcia. Warto tutaj zauważyć, że już wcześniej w czasie trzęsień ziemi notowano sygnatury wydarzeń elektromagnetycznych – takie jak zjawiska świetlne na niebie czy emisję fal radiowych. Niektórzy naukowcy sądzą, że zjawiska te są powodowane przez same trzęsienia ziemi. Jednak wiele badań wykazało istnienie anomalii elektromagnetycznych przed trzęsieniami, a nie po nich. Zatem prawdziwy związek pomiędzy trzęsieniami ziemi a tymi zjawiskami jest wciąż przedmiotem sporów. Badania grupy De Natale odwracają związek przyczynowo-skutkowy. Wskazują one bowiem, że anomalie elektromagnetyczne to nie skutek, a przyczyna trzęsień ziemi. Jak wyjaśniają autorzy badań, gdy protony ze Słońca trafiają w ziemską atmosferę powodują powstanie pola magnetycznego, które propaguje się na całą planetę. Pole to prowadzi do deformacji skompresowanego kwarcu we wnętrzu Ziemi, co wywołuje trzęsienia. To nie pierwszy raz, gdy naukowcy próbują powiązać Słońce z trzęsieniami ziemi. Takie stwierdzenia spotykają się ze sceptycyzmem sporej części naukowców. Niektórzy mówią o słabościach analizy statystycznej, inni mają wątpliwości co do doboru danych. Myślę, że obecnie uzyskane wyniki nie dowodzż żadnej istniejącej fizycznej zależności. Być może ona istnieje, ale dowodów tutaj brak, mówi Jeremy Thomas z NorthWest Research Associates. « powrót do artykułu
  2. Zeszłoroczne trzęsienie ziemi w Japonii spowodowało uwolnienie z płyty oceanicznej pióropusza metanu. Wraz z gazem uniosły się żyjące w płytach i nieco wyżej w kolumnie wody mikroorganizmy. Pojawiła się charakterystyczna mleczna chmura (Scientific Reports). Trzydzieści sześć dni po trzęsieniu zespół doktora Shinsuke Kawagucciego z Japońskiej Agencji Nauk Morsko-Lądowych i Technologii (JAMSTEC) pobrał w 4 punktach wzdłuż Rowu Japońskiego próbki wody z głębokości do 5,7 km; w pobliżu znajdowało się epicentrum z 11 marca. Chmura mierzona od najniższego punktu rowu miała ok. 500 km długości, 400 km szerokości i 1,5 km wysokości. Gdy Kawagucci wrócił po 98 dniach od kataklizmu, nadal tam była. Stwierdzono, że stężenie metanu w chmurze było 20-krotnie wyższe niż w wodzie przed trzęsieniem. Ponieważ w CH4 występował izotop węgla pasujący do izotopu wykrytego wcześniej podczas badań wiertniczych rowu, metan musiał pochodzić z rejonów położonych głęboko pod dnem. Próbki wody badano nie tylko pod kątem stężenia metanu, ale i obecności RNA mikroorganizmów. Okazało się, że 36 dni po trzęsieniu na głębokości 5 km było 7-krotnie więcej bakterii i archeonów niż wcześniej. Po 98 dniach poziom mikroorganizmów wrócił z grubsza do normy, ale nadal wykrywano gatunki występujące w płytach oceanicznych.
  3. Shimon Wdowinski z University of Miami zauważył związek pomiędzy tropikalnymi cyklonami a... trzęsieniami ziemi. Języczkiem spustowym są bardzo duże opady deszczów - mówi uczony. Duże opady prowadzą do tysięcy przypadków osunięć gruntu oraz do erozji. To usuwa wierzchnią warstwę i zmniejsza napięcia w położonych poniżej skałach, przez co zaczynają się one poruszać - dodaje. Wdowinski przeanalizował trzęsienia ziemi o sile 6 i więcej stopni, które wystąpiły w ciągu ostatnich 50 lat na Tajwanie i Haiti. Zauważył, że w ciągu czterech lat po bardzo poważnych tajfunach - Morakot, Herb i Flossie - w górskich regionach Tajwanu doszło do całej serii trzęsień ziemi. Po tajfunie Flossie (rok 1969) doszło w 1972 roku do trzęsienia o sile 6,2 stopnia. Z kolei tajfun Herb (rok 1996) spowodował wystąpienie trzęsień w roku 1998 (6,2 stopnia) i 1999 (7,6 stopnia). W końcu wynikiem pojawienia się w 2009 roku tajfunu Morakot były trzęsienia z 2009 (6,2) i 2010 (6,4) roku. Z kolei trzęsienie ziemi z 2010 roku, które zniszczyło Haiti, poprzedzały cztery cyklony, które półtora roku wcześniej nawiedziły wyspę w ciągu zaledwie miesiąca. Wdowinski wykazał też, że podobny mechanizm zależności opadów i trzęsień ziemi można zauważyć w przypadku wstrząsów o magnitudzie 5 stopni. Zaznacza przy tym, że jego uwagi dotyczą tylko tropikalnych aktywnych sejsmicznie regionów górskich. Naukowiec chce teraz przeanalizować dane z Japonii i Filipin, które również są regionami aktywnymi sejsmicznie, gdzie występują góry oraz obfite opady.
  4. Sejsmolodzy ciągle poszukują wskazówek, dzięki którym można by przewidywać trzęsienia ziemi. Niewykluczone, że natrafili na ślad czegoś ważnego, ponieważ okazuje się, że pod ciśnieniem skały emitują ozon (Applied Physics Letters). Prof. Raúl A. Baragiola z University of Virginia przeprowadził z zespołem serię eksperymentów, w czasie których sprawdzano, ile ozonu wydziela się podczas kruszenia i wiercenia z różnych skał magmowych i metamorficznych, np. granitu, bazaltu, gnejsu i ryolitu. Najwięcej ozonu wytwarzał ryolit. Jakiś czas przed wybuchem w obrębie uskoku wzrasta ciśnienie. Skały zaczynają pękać, emitując O3. Aby stwierdzić, czy ozon pochodzi ze skały, czy z reakcji przebiegających w atmosferze, naukowcy prowadzili badania w zwykłym powietrzu, czystym tlenie, azocie, wodorze i dwutlenku węgla. Stwierdzili, że ozon tworzył się podczas pękania skał tylko wtedy, gdy w otoczeniu występowały atomy tlenu. Wygląda więc na to, że chodzi o reakcje zachodzące w gazach. Eksperymentowano przy przeciętnym ciśnieniu atmosferycznym. Jak ujawnia Baragiola, podczas kruszenia wydzielało się nawet 10 ppm ozonu. Inżynier zainteresował się O3, podejrzewając, że zwierzęta, które wg wielu bywają barometrami trzęsień ziemi, reagują właśnie na zmieniające się stężenie ozonu. Baragiola podkreśla, że w przyszłości można by tworzyć sieci czujników, które nie tylko ostrzegałyby przed wzrostem aktywności sejsmicznej, ale i przed tąpnięciami w kopalniach.
  5. Geologowie z University of Arizona zapiszą się na długiej liście naukowców, którzy przez przypadek dokonali istotnego odkrycia. Jay Quade podróżował wraz z Peterem Reinersem i Kendrą Murray, gdy kłopoty żołądkowe zmusiły go do zatrzymania ciężarówki w niegościnnym zakątku pustyni Atacama. Wielokrotnie już tamtędy przejeżdżali i nie zauważyli nic niezwykłego. Tym razem jednak ich uwagę przykuły niezwykłe głazy. Na suchej niczym pieprz pustyni znajdowały się kamienie o wadze od 0,5 do 8 ton, które były bardzo gładkie, miały zaokrąglone brzegi. Tak działa na skały woda, jednak Atacama to jedno z najbardziej suchych miejsc na Ziemi. Geolodzy stwierdzili, że wygładzone głazy powstały dzięki trzęsieniom Ziemi. Przez ostatnie 2 miliony lat kolejne trzęsienia powodowały, że głazy ocierały się o siebie i o piasek, co z czasem je wygładziło. Quade miał nawet okazję zobaczyć, jak to wyglądało. Gdy pewnego dnia wrócił na Atacamę i stał na jednym z kamieni, rozpoczęło się trzęsienie o sile 5,3 stopnia. Cała okolica nagle stała się ruchoma. To był niesamowity dźwięk. Jak chrupanie tysięcy chomików - mówi Quade. Uczony nie mógł jednak skupić się na obserwowaniu niezwykłego widowiska. Stojąc na głazie widział, jak obija się on o inne. Bałem się, że spadnę i zostanę zmiażdżony - dodał. Zdaniem uczonego, wszystko rozpoczęło się, gdy głazy, zapewne pod wpływem trzęsienia Ziemi, stoczyły się ze wzgórza. Stłoczyły się u jego podnóża i przez dwa miliony lat, podczas kolejnych trzęsień, ocierały się o siebie. Ruchy skorupy ziemskiej nie tylko wygładzały głazy, ale powodowały staczanie się kolejnych kamieni ze wzgórza. Analiza głazów wykazała, że w miejscu, w którym są obecnie, znalazły się 1-3 milionów lat temu. Ich wiek oraz fakt, iż w tym regionie do trzęsień Ziemi dochodzi średnio co cztery miesiące, wskazuje, że kamienie doświadczyły 50-100 tysięcy godzin odbijania i ocierania się o siebie. To również daje odpowiedź na pytanie, które dręczyło mnie od lat. W jaki sposób, w przypadku braku wody, głazy zsuwają się ze wzgórz i jak eroduje krajobraz, w którym nie pada - stwierdził Quade. Uczony dodał, że to spostrzeżenie może pomóc nam w badaniu... Marsa. Jego zdaniem, warto poszukać tam nagromadzeń głazów i sprawdzić, czy nie są przypadkiem wygładzone. To może bowiem świadczyć o istnieniu aktywności sejsmicznej planety.
  6. NASA zdobyła dowody obrazujące potęgę trzęsień Ziemi i tsunami. Kelly Brunt, specjalistka ds. kriosfery, i jej zespół wykazali związek pomiędzy trzęsieniem ziemi, które nawiedziło Japonię w marcu 2011 roku, a cieleniem się lodowca na Antarktydzie. Natychmiast po trzęsieniu Brunt wraz ze współpracownikami zaczęli obserwować Antarktydę i zauważyli, że niedługo po dotarciu tam fali tsunami, lodowiec z szelfu Sulzbergera zaczął się cielić. O potędze zjawiska niech świadczy fakt, że fala miała do przebycia 13 800 kilometrów, a mimo to uderzyła z taką siłą, że oderwaniu uległy góry lodowe o łącznej powierzchni około 120 kilometrów kwadratowych. Warto przy tym zauważyć, że w tym miejscu od co najmniej 46 lat nie oderwała się żadna inna góra lodowa. Naukowcy oceniają, że fale, które dotarły do Antarktydy miały jedynie 30 centymetrów wysokości, jednak ich gęstość była wystarczająco duża, by skruszyć lód o grubości 80 metrów. Powiązanie cielenia się lodowców z trzęsieniami ziemi może pomóc w wyjaśnieniu wielu zagadek z przeszłości. W 1868 roku oficerowie chilijskiej marynarki wojennej informowali o napotkaniu niespotykanych w danym sezonie gór lodowych na południu Pacyfiku. Później spekulowano, że ich obecność ma związek z trzęsieniem ziemi, które miało miejsce miesiąc wcześniej. Teraz wiadomo, że jest to najbardziej prawdopodobne wyjaśnienie.
  7. Mieszkańcy domu spokojnej starości Suisyoen dochodzą do siebie po marcowym trzęsieniu ziemi w Japonii, korzystając z pomocy robota Paro. Wygląda on jak młode foki grenlandzkiej. Suisyoen znajduje się 27 km na południe od elektrowni atomowej Fukushima nr 1. Nie uległ uszkodzeniu ani w wyniku samego trzęsienia, ani tsunami, pensjonariusze obawiali się jednak skażenia nuklearnego. Podobnie zresztą jak władze, które zdecydowały o czasowej ewakuacji ośrodka (zakończyła się ona dopiero w połowie maja). Tydzień po powrocie staruszków firma Daiwa House zaoferowała wypożyczenie dwóch urządzeń na okres dwóch lat. Normalnie za miesiąc wynajmu trzeba zapłacić 155 dol. Pensjonariusze z przyjemnością korzystają z usług Miłości i Pokoju (takie imiona nadano zautomatyzowanym foczkom). Taku Katoono, dyrektor generalny domu Suisyoen, uważa, że Paro to doskonała alternatywa dla zooterapii. Bateria wytrzymuje 1,5 godz. pracy, dlatego staruszkowie korzystają z robota rano, potem następuje przerwa na doładowanie, a wieczorem znów można poprzytulać się do sztucznej foczki z antybakteryjnym futrem lub powierzyć jej swoje lęki czy tajemnice. Co istotne, Paro pomagają też w podtrzymywaniu aktywności fizycznej. Władze Suisyoen deklarują, że jeśli będzie trzeba, w domu pojawi się więcej terapeutycznych robotów. Po kataklizmie w domu znalazło się bowiem trochę osób, które straciły swoje domy.
  8. Ostatnie badania NASA dają nadzieję, że w przyszłości uda się przewidywać trzęsienia Ziemi. Już w ubiegłym roku satelita DEMETER zanotował znaczący wzrost sygnałów radiowych o niskiej częstotliwości, który miał miejsce przed trzęsieniem ziemi na Haiti. Teraz Dimitar Ouzounov z NASA Goddard Space Flight Centre i jego koledzy zaprezentowali wstępne wyniki z obserwacji Japonii sprzed ostatniego trzęsienia. Obrazy satelitarne pokazują olbrzymi wzrost liczby elektronów w jonosferze nad epicentrum. Szczyt wzrostu miał miejsce na trzy dni przed trzęsieniem. Jednocześnie zauważono wzrost emisji w podczerwieni, którego szczyt przypadł na kilka godzin przed wstrząsem. To pokazuje, że przed trzęsieniem, nad epicentrum wzrosła temperatura atmosfery. Obserwacje te wydają się potwierdzać teorię o powiązaniu litosfery, atmosfery i jonosfery, która mówi, że na kilka dni przed trzęsieniem z litosfery uwalniają się olbrzymie ilości radonu. Ten radioaktywny gaz jonizuje powietrze, co z kolei prowadzi do dużej kondensacji wody, której molekuły są przyciągane przez jony. W procesie tym uwalniane jest ciepło, co można zauważyć w podczerwieni.
  9. Wiele osób woli na wszelki wypadek pozostać 11 maja br. poza Rzymem (media wspominają o tysiącach takich przypadków). Ma to związek z plotką dotyczącą zmarłego w 1979 r. sejsmologa Raffaele'a Bendandiego, który miał ponoć przewidzieć, że tego właśnie dnia stolicę Włoch spustoszy olbrzymie trzęsienie ziemi. Nie pomogły apele władz ani programy emitowane w telewizji państwowej. Rzymianie i tak wiedzą swoje... Eksperci podkreślają, że nie ma dowodów, że Bendandi sformułował kiedykolwiek taką przepowiednię czy prognozę. Paola Lagorio, prezes Osservatorio Geofisico Comunale, fundacji założonej na cześć sejsmologa-amatora, uznaje te pogłoski za legendę miejską, ponieważ w materiałach rzeczonego nie występuje żadna wzmianka na temat trzęsienia ziemi z 11 maja br. Mimo to pojawiają się doniesienia, że liczba osób pracujących w Rzymie, które na 11 maja zaplanowały sobie urlop, wzrosła nawet o 18%. Niektórzy podają prawdziwe powody, inni informują szefów o wymyślonych wizytach u lekarza. W Internecie aż roi się od mniej i bardziej prawdopodobnych scenariuszy oraz teorii wydarzeń. Pozostający w stolicy Włosi cieszą się, że po exodusie ludności metropolia stanie się oazą spokoju. Dla części rzymian gwarancją niezniszczalności Wiecznego Miasta jest papież. Plotki o nieuchronnym zniszczeniu miasta krążą po ulicach i w Sieci już od kilku miesięcy. Bendandi, naukowiec-samouk zasłynął w 1924 r., po tym jak w listopadzie 1923 r. sporządził notatkę o trzęsieniu ziemi, które uderzy 2 stycznia. Co prawda pomylił się o 2 dni, ponieważ ziemia w prowincji Le Marche zadrżała 4 stycznia, ale dziennik Corriere della Sera i tak umieścił na pierwszej stronie jego zdjęcie z podpisem "Człowiek, który przewiduje trzęsienia". Bendandi nigdy nie udowodnił swojej teorii, zgodnie z którą ruchy Księżyca, Słońca i planet Układu Słonecznego mogą grawitacyjnie oddziaływać na ruchy skorupy ziemskiej i aktywność sejsmiczną. Stał się jednak bardzo znany w swojej ojczyźnie, kiedy "przewidział" trzęsienie ziemi 13 stycznia 1915 r., które zabiło 30 tys. ludzi w Avezzano. Wspominał też o wydarzeniu z 6 maja 1976 r. w Friuli, gdzie zginęło 1000 osób. W 1927 r. Mussolini odznaczył "wieszcza" Orderem Korony Włoch. Bendandi zainteresował się sejsmologią w grudniu 1908 r., kiedy to silne trzęsienie ziemi i tsunami nieomal całkowicie zniszczyły sycylijską Mesynę. Po powrocie z I wojny światowej w 1920 r. samouk zapisał się do Włoskiego Stowarzyszenia Sejsmologicznego i zaczął rozwijać własną teorię zwaną sejsmogeniką. Gdy zmarł pod koniec lat 70. ubiegłego wieku, okazało się, że pozostawił kilka przepowiedni na przyszłość. Ktoś próbował je spalić, ale zachowały się dwie liczby: 2011 i 2012. Ziarno zostało zasiane i pojawiły się plotki, że Bendandi wskazał na 11 maja 2011 i dwie inne katastrofy, które mają nastąpić w maju 2012 r.
  10. Sejsmolodzy spierają się, czy obserwowana w ostatnich latach zwiększona liczba silnych trzęsień ziemi to pewne zaburzenie statystyczne czy też kryje się z nimi coś więcej. Od roku 1900 zanotowano tylko 7 trzęsień, których siła wynosiła co najmniej 8,8 stopni. Aż trzy z nich przydarzyły się w ciągu ostatnich 6 latach. Część sejsmologów twierdzi, że może to być zapowiedź długotrwałych silnych zjawisk sejsmicznych. Inni uważają, że to jednie zaburzenie statystyczne. Charles Bufe, emerytowanych sejsmolog Amerykanskiej Służby Geologicznej przypomina, że w połowie ubiegłego wieku w przeciągu zaledwie 12 lat Ziemia doświadczyła 3 trzęsień o sile co najmniej 9 stopni. Jego zdaniem, prawdpodobieństwo, że silne trzęsienia wystąpią w tak krótkim czasie wynosi zaledwie 4%. Bufe i jego koledzy opublikowali w 2005 roku analizy trzęsień, a teram Bufe, uzupełniając ich wyniki, twierdzi, że ostatnia seria wstrząsów to zapowiedź niespokojnego okresu sejsmicznego. Jego zdaniem prawdopodobieństwo, że w ciągu najbliższych 6 lat wystąpi trzęsienie o sile co najmniej 9 stopni wynosi aż 63%. Ostatnie wielkie trzęsienie, Tohoku, które nawiedziło Japonię 11 marca, miało siłę 9 stopni i większość energii została uwolniona w ciągu pierwszych 2 minut, jednak w ciągu kolejnych 20 minut doszło do serii wstrząsów wtórnych o 6,4 stopnia i większej. Z takim podejściem nie zgadza się Richard Aster, geofizyk z New Mexico Institute of Mining and Technology. Gdy popatrzymy na statystyki, to zawsze znajdziemy w nich coś, co wygląda interesująco - zauważa. I dodaje, że współczesna sejsmologia liczy sobie niewiele ponad 100 lat, od roku 1900 zanotowano tylko 14 trzęsień o sile przekraczającej 8,5 stopnia, a procesy tektoniczne prowadzące do wielkich trzęsień rozwijają się przez setki lub tysiące lat. Z kolei sejsmolog Andrew Michael z Amerykańskiej Służby Geologicznej informuje, że przeprowadził wiele różnych testów statycznych na bazach danych dotyczących trzęsień ziemi i nie znalazł w nich żadnego wzorca. Nie znalazłem niczego, co pozwoliłoby odrzucić tezę o przypadkowym nagromadzeniu się trzęsień - mówi. Oczywiście, nie można całkowicie odrzucić twierdzenia, że jedne trzęsienia ziemi nie wpływają na pojawienie się innych. W 4 miesiące po wystąpieniu w grudniu 2004 roku trzęsienia ziemi u wybrzeży Indonezji, w okolicy doszło do trzęsienia o sile 8,6 stopnia. Jak mówią eksperci, było ono spowodowane zmianami w naprężeniach skał, wywołanymi przez wcześniejsze trzęsienie.
  11. Światowa produkcja surowych 300-milimetrowych plastrów krzemowych spadła o 20%. Wszystko przez trzęsienie ziemi w Japonii, z powodu którego przerwała pracę fabryka firmy Shin-Etsu Chemical w mieście Shirakawa. Nie wiadomo, kiedy zakład, który dotychczas dostarczał na rynek 600-700 tysięcy plastrów, ponownie rozpocznie produkcję. Inna japońska firma, Sumco Corp., miała dotychczas niewykorzystywane moce produkcyjne pozwalające na stworzenie 300-400 tysięcy plastrów miesięcznie. Ponadto wiele japońskich firm, które były odbiorcami plastrów, przerwało produkcję. Największy na świecie producent układów scalonych, TSMC, ma zapasy plastrów wystarczające na 4-6 tygodni. Firma nie obawia się braków na rynku, niewykluczone jednak, że inne przedsiębiorstwa nie były aż tak zapobiegliwe. Jeśli niedobory na rynku będą utrzymywały się przez dłuższy czas, ceny plastrów z pewnością wzrosną, a to może odbić się na cenach układów scalonych.
  12. Negatywne konsekwencje trzęsienia ziemi i tsunami w Japonii mogą być dla przemysłu IT znacznie poważniejsze, niż się dotychczas wydawało. Craig Berger, analityk z FBR Capital Markets ostrzega, że może zabraknąć żywicy triazynowobismaleimidowej (BT-Epoxy). To materiał używany w obudowach wielu układów scalonych. Głównym producentem BT-Epoxy jest Mitsubishi Gas Chemical (MGC). Tymczasem przedstawiciele tej firmy poinformowali, że dwie fabryki - jedna w prefekturze Fukushima, a druga w Ibaraki - zostały zamknięte w związku z częściowym uszkodzeniem budynków i wyposażenia. Ponadto problemy z dostawami energii elektrycznej zakłócają pracę pozostałych fabryk. Jak informuje firma Nomura Securities, dwie zamknięte fabryki dostarczają niemal całej światowej produkcji BT-Epoxy. To bardzo niefortunny zbieg okoliczności, że 90-100 procent światowej produkcji żywicy triazynowobismaleimidowej jest ulokowane w północno-wschodniej Japonii - mówi analityk Shigeki Matsumoto. Na szczęście nie wszyscy producenci układów scalonych używają BT-Epoxy, jednak jest ona powszechnie obecna w kościach dla telefonów komórkowych. Na braku BT-Epoxy najbardziej ucierpią producenci programowalnych układów scalonych, tacy jak Xilinx, Altera czy Qualcomm. Na szczęście poza Japonią działa wiele firm, które są w stanie zaoferować alternatywy dla BT-Epoxy. Problem jednak z tym, że w wielu przypadkach producenci elektroniki, gdy już znaleźli odpowiedni materiał, nie mieli potrzeby szukania zastępników, zatem alternatywne rozwiązania dla BT-Epoxy nie zostały przez nich wypróbowane i nie mają ich certyfikatów. Proces oceny przydatności materiału pod kątem potrzeb producenta trwa co najmniej 6 tygodni. Producenci układów scalonych utrzymują, że mają zapasy BT i sobie poradzą. Analitycy sceptycznie podchodzą do tych zapewnień. Warto też zauważyć, że problem nie ogranicza się tylko do wspomnianej żywicy. Japonia to ważny producent półprzewodników, plastrów krzemowych, chemikaliów, substratów, wyposażenia i wielu innych usług i towarów potrzebnych w przemyśle półprzewodnikowym. Na razie trudno ocenić, jaki wpływ sytuacja w Japonii będzie miała na cały przemysł.
  13. Naukowcy z brytyjskiego University of Warwick pracują nad robotem, który miałby ratować ofiary trzęsień ziemi wjeżdżając w miejsca, które są zbyt niebezpieczne, by sprawdzali je ratownicy. Dotychczas tego typu urządzenia wykorzystują niezwykle drogie technologie laserowe. Brytyjczycy postanowili wykorzystać znacznie tańszego Kinecta. Zespół z Warwick Mobile Robotics (WMR), używając produktu z Redmond, zbudował robota, który jest w stanie stworzyć dokładną mapę otoczenia i zidentyfikować miejsca, w których mogą być ludzie. Wystarczy dwóch ludzi, którzy z bezpiecznego miejsca będą sterowali robotem i szukali ofiar - mówi Peter Crook, jeden z zaangażowanych w prace inżynierów. Twórcy robota oceniają, że dzięki użyciu Kinecta w miejsce laserów można na każdym urządzeniu zaoszczędzić około 2000 funtów. Ponadto Kinect jest bardziej zaawansowany niż technologie laserowe. Wcześniej używaliśmy technologii Lidar, ale daje on dwuwymiarowy obraz i informację, jak daleko są przeszkody. Kinect daje obraz 3D, więc widzimy dokładny rozkład otoczenia i odległości - dodaje. Robot to niewielkie urządzenie, które nie jest w stanie samodzielnie pomóc ofierze, ale pozwala na jej precyzyjną lokalizację. Szczególną zaletą wykorzystania Kinecta jest możliwość tworzenia trójwymiarowej mapy okolicy, po której poruszał się robot, co może znakomicie ułatwić ekipom ratunkowym dotarcie do zasypanych ludzi. Obraz taki możnaby przekazywać bezpośrednio ratownikom. Teraz naukowcy z Warwick starają się zebrać fundusze, dzięki którym będzie można ich robota wysyłać w miejsca trzęsień ziemi i katastrof budowlanych, by przeprowadzić testy w warunkach polowych.
  14. Silne trzęsienie ziemi o sile ponad 7 stopni w skali Richtera, które nawiedziło na początku września okolice Christchurch na Wyspie Południowej w Nowej Zelandii, oszczędziło jajo krytycznie zagrożonego kiwi szarego (Apteryx rowi). Młode wykluło się 12 września w ośrodku Willowbank Wildlife Reserve. Nawiązując do niedawnej tragedii, nadano mu imię Rickter. Nasz pierwszy wylęg w tym roku jest jedynym pęknięciem, witanym z ulgą po ostatnich wstrząsach – podkreśla minister ochrony środowiska Kate Wilkinson. Różnym gatunkom kiwi zagrażają przywleczone przez człowieka drapieżniki, w tym szczury, koty, psy i gronstaje. Szacuje się, że pozostało jedynie ok. 300 osobników A. rowi. Podczas trzęsienia ziemi drogocenne jajo leżało w inkubatorze wyścielonym dla ochrony gumową matą. Przetaczało się na wszystkie strony, ale nic mu się nie stało. "Urodzone w czepku" pisklę trafi na rok do rezerwatu na małej wyspie, a gdy już będzie umiało o siebie zadbać, zostanie przeniesione do obszaru chronionego na Wyspie Południowej.
  15. Trzęsienie ziemi, które ostatnio nawiedziło Chile, zmieniło geografię całego kontynentu. W jego wyniku miasto Concepcion przesunęło się o co najmniej 3 metry na zachód. Zmiany dotknęły także terenów znacznie oddalonych od epicentrum. Wstępne pomiary wykonane przez naukowców z kilku uniwersytetów i instytutów badawczych pokazują, że o około 30 centymetrów na południowy zachód przemieściła się stolica Chile - Santiago. Przesunięciu, o około 2,5 centymetra na zachód uległa też stolica Argentyny, Buenos Aires. Także miasta Valparaiso i Mendoza w Argentynie zmieniły pozycję. Epicentrum wspomnianego trzęsienia znajdowało się w tzw. "pierścieniu ognia", bardzo aktywnym sejsmicznie obszarze. Doszło do niego wskutek wsuwania się płyty Nazca pod płytę południowoamerykańską.
  16. Potężne trzęsienie ziemi o sile 8,8 stopnia w skali Richtera, które 27 lutego nawiedziło Chile, skróciło dobę na naszej planecie. Richard Gross z należącego do NASA Jet Propulsion Laboratory oblicza, że każda doba jest obecnie krótsza o 1,26 mikrosekundy. To jednak nie koniec zmian. Zdaniem Grossa, trzęsienie zmieniło też oś, wzdłuż której rozkłada się ciężar naszej planety, przesuwając ją o około 8 centymetrów. Osi tej nie należy mylić z osią północ-południe, od której jest odchylona o 10 metrów. To nie pierwsze tego typu zmiany, które zaszły w ostatnim czasie na naszej planecie. W roku 2004 po trzęsieniu o sile 9,1 stopnia, które miało miejsce na Sumatrze, dni uległy skróceniu o 6,8 mikrosekundy, a oś ciężaru planety przesunęła się o około 7 centymetrów. Gross mówi, że trzęsienie ziemi w Chile doprowadziło do większych zmian w osi z dwóch powodów. Po pierwsze, epicentrum znajdowało się znacznie dalej od równika niż podczas trzęsienia na Sumatrze. Po drugie, uskok, który wywołał trzęsienie w Chile, był nachylony pod nieco większym kątem niż uskok sumatrzański. To spowodowało, że zmiany rozkładu masy planety w poziomie były większe niż w roku 2004.
  17. Jedną z podstawowych potrzeb ludności obszarów nawiedzanych przez kataklizmy jest szybkie uzyskanie schronienia i dostępu do wody pitnej. Przygotowaniem scenariusza działań pozwalającego na realizację tych założeń zajęli się naukowcy i projektanci z założonego na Uniwersytecie Clemson zespołu o nazwie SEED (ziarno), którzy opracowali koncepcję prowizorycznych osiedli stawianych przy wykorzystaniu standardowych kontenerów przewożonych przez statki. Dlaczego wybór padł akurat na kontenery? Przede wszystkim ze względu na możliwość ich szybkiego transportu. Nie bez znaczenia jest także fakt, że na Karaibach, a więc w rejonie często nawiedzanym przez kataklizmy, często zdarza się, że operatorzy portów skupują więcej kontenerów, niż potrzebują. W efekcie na nabrzeżach stoi często ogromna liczba niepotrzebnych nikomu stalowych konstrukcji łatwo adaptowalnych do postaci domów. W ramach SEED opracowano serię pomysłów na zbudowanie tanich, prostych i funkcjonalnych domostw, a nawet całych osiedli. Jak tłumaczą autorzy projektu, kontenery powinny skutecznie opierać się żywiołom, a możliwość szybkiego budowania osad sprzyjałaby tworzeniu więzi społecznych pomiędzy ofiarami kataklizmów. Kolejnym pomysłem opracowanym na Uniwersytecie Clemson jest wykorzystanie standardowych stalowych beczek o pojemności 55 galonów (ok. 200 l) jako... miniogródków. Zaletą takiego rozwiązania byłoby całkowite odizolowanie uprawy od gleby skażonej w wyniku katastrofy. Kolejne beczki mogłyby zostać wykorzystane jako filtry wody, a przy niewielkim wysiłku możliwe byłoby nawet wybudowanie węzłów sanitarnych złożonych z umywalek, pryszniców czy nawet toalet połączonych z kompostownikami. Zespół z Uniwersytetu Clemson zbudował już pierwsze domy skonstruowane zgodnie z założeniami SEED. Zostały one docenione przez amerykańską Agencję Ochrony Środowiska (EPA), która przyznała autorom pomysłu nagrodę P3: People, Prosperity and the Planet (Ludzie, Dobrobyt i Planeta). Pierwsze prawdziwe osiedla mają zostać wybudowane na Karaibach w przyszłym roku, lecz docelowo budowa osad powinna zająć nie więcej niż 3 tygodnie. Wizualizacje osiedli opracowanych przez członków SEED można obejrzeć na stronie projektu.
  18. Wzrost ilości radonu w wodach gruntowych może pomóc w wykryciu nieznanych wcześniej niebezpiecznych uskoków. Po dopracowaniu tego typu metoda "tropienia" trzęsień ziemi mogłaby więc uzupełnić dane zbierane dzięki sejsmografom (Geomorphology). Uran występuje w wielu skałach naszej planety. Jednym z produktów jego rozpadu jest radon (Rn). Może się on przedostawać do wody gruntowej lub jako gaz ulatywać do atmosfery. Jak łatwo zauważyć, pęknięcia w skale spągowej torują drogę wodzie i gazom. W miejscach występowania trzęsień ziemi pęknięć i uwolnionego radonu powinno być zatem więcej niż gdzie indziej. Chcąc przetestować swoją teorię, Alberto Gonzalez-Diez z Universidad de Cantabria i jego zespół dokonali pomiarów w obrębie 47 naturalnych hiszpańskich źródeł. Cieki powiązane ze znanymi uskokami rzeczywiście cechował wyższy poziom rozpuszczonego radonu. Okazało się jednak, że w kilku innych źródłach, których dotąd nie kojarzono z żadnymi uskokami, również występowało dużo Rn. Komentując wyniki hiszpańskiego zespołu, Susan Hough z United States Geological Survey wyjawiła, że w branży geologicznej od lat funkcjonuje powiedzenie: Są uskoki bez trzęsień ziemi i trzęsienia ziemi bez uskoków. Wg niej, problem polega na tym, że istnieje tyle uskoków, że nie wiadomo, który może mieć coś wspólnego z drganiami. Nie da się więc ukryć, iż radon może stanowić naprawdę użyteczną wskazówkę. Gonzalez-Diez zaznacza, że korelacja między radonem a trzęsieniami ziemi istnieje, ale na razie nikomu nie udało się tego wykorzystać (przez dłuższy czas i z dużym prawdopodobieństwem) do określania, kiedy drgania wystąpią.
  19. Na University of Liverpool opracowano nowatorką metodę ochrony przed trzęsieniami ziemi. Polega ona na zmianie kierunku sejsmicznych fal powierzchniowych. Naukowcy wpadli na pomysł zakopania w ziemi koncentrycznych pierścieni z tworzyw sztucznych. Dzięki odpowiedniemu dobraniu ich elastyczności teoretycznie możliwe jest takie pokierowanie rozchodzeniem się fali, by ominęła ona chroniony obiekt. Sebastien Guenneau wyjaśnia: Jesteśmy w stanie dobrać barierę ochronną do częstotliwości fal, co oznacza, że możemy zmienić kierunek fali o wielu częstotliwościach. Dla każdego zakresu możemy zastosować parę pierścieni, które wykonają całą pracę, wyginając się w górę i w dół po dotarciu do nich fali. Wówczas fala zostanie pokierowana na zewnątrz bariery ochronnej i tam wróci do swej pierwotnej postaci. Bariera nie odbija fal, one ją omijają i wędrują dalej. Na tym etapie prac jesteśmy w stanie przesunąć ryzyko z jednego obszaru na inny, ale nie całkowicie je wyeliminować. Praca brytyjskich naukowców może przyczynić się do stworzenia barier ochronnych wokół gęsto zaludnionych obszarów na których często występują trzęsienia ziemi. Uczeni przygotowują się właśnie do przeprowadzenia eksperymentów na małą skalę.
  20. Zeszłotygodniowe trzęsienie ziemi o sile 7,8 stopnia w skali Richtera o 30 cm przybliżyło południowy zachód Nowej Zelandii do Australii. Ponieważ wschodnia część Wyspy Południowej przemieściła się na zachód tylko o 1 cm, można de facto powiedzieć, że Nowa Zelandia się powiększyła. Ken Gledhill z GNS Science podkreśla, że zjawisko to potwierdza tylko ogrom sił działających podczas trzęsienia. O dziwo, największe trzęsienie ziemi w Nowej Zelandii od 78 lat spowodowało tylko niewielkie szkody w budynkach. Uderzyło w ubiegły czwartek, a epicentrum znajdowało się w regionie Fiordland Wyspy Południowej. Powstała niewielka fala tsunami. Wstrząsy dało się wyczuć na dużym obszarze, ale tylko w kilku rejonach były one naprawdę silne. Inspekcja prowadzona z powietrza ujawniła jedynie kilka osunięć gruntu do fiordów. Niewielkie zniszczenia to po części skutek kierunku rozchodzenia się energii generowanej przez subdukcję płyt pacyficznej i australijskiej. Większość skierowała się na zachód w stronę morza, a nie na ląd i pobliskie miasta. Poza tym trzęsienie ziemi tego rodzaju oznacza mniejszą częstotliwość drgań i jest odczuwane jako ruchy toczące, a nie gwałtowne szarpnięcia. Gledhill uważa, że niedawne wydarzenie może zwiększać prawdopodobieństwo jeszcze silniejszego trzęsienia ziemi w rejonie przybrzeżnej części uskoku alpejskiego.
  21. Sufity w górnym kościele Bazyliki św. Franciszka w Asyżu zostały w czasie malowania fresków pokryte krowim mlekiem. Malowidła powstawały w XIII wieku. Do niespodziewanego odkrycia doszło podczas analizy chemicznej fragmentów, które odkruszyły się po trzęsieniu ziemi w 1997 roku. Gdy roztrzaskane pod wpływem wstrząsów freski spadły na podłogę, wszyscy myśleli, że to ich koniec. Na szczęście tak się nie stało, a samą Bazylikę wpisano w 2000 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Bazylika składa się z dwóch kościołów: dolnego i górnego. Malowidła w pierwszym stworzyli Giotto i Simone Martini, a w drugim Giotto oraz Cimabue. W nawie głównej kościoła górnego można podziwiać przedstawienia figuralne z Matką Boską i czterema doktorami Kościoła: świętymi Ambrożym, Augustynem, Grzegorzem i Hieronimem. Podczas trzęsienia sprzed 12 lat fresk z Hieronimem autorstwa Giotta rozpadł się na 40 tysięcy kawałków. Ich składanie zakończono dopiero w 2002 roku. Stworzony przez Cimabue wizerunek świętego Mateusza pokruszył się w jeszcze większym stopniu, bo na 120 tys. elementów. To dlatego prace rekonstrukcyjne potrwały do 2005 r. Skoro freski dostarczono nam w postaci wielu maluteńkich kawałków, pomyśleliśmy, że warto je zbadać – opowiada Piero Pucci, profesor biochemii z Uniwersytetu w Neapolu. Bez wątpienia znajdowały się w nich białka mleka. Mimo że fragmenty podniesiono z ziemi, byliśmy w stanie wyeliminować wpływ ewentualnego zanieczyszczenia. Jesteśmy absolutnie pewni uzyskanych wyników – możemy powiedzieć, że Giotto używał krowiego mleka jako materiału spajającego freski.
  22. Osiemdziesięciu sześciu pandom wielkim (Ailuropoda melanoleuca) ze słynnego chińskiego Rezerwatu Natury Wolong nic się nie stało. Na szczęście nie ucierpiały wskutek trzęsienia ziemi, które ostatnio nawiedziło prowincję Syczuan, bo zostały w porę ewakuowane w bezpieczne miejsca – poinformowała Chińska Administracja Leśna. Park o powierzchni 2 tysięcy metrów kwadratowych znalazł się w pobliżu epicentrum wstrząsów. Zwierzęta żyją tam w lesie bambusowym, zlokalizowanym na zboczach góry Siguniang. Władze podały, że w centrum rozmnażania w Chengdu trzęsienie ziemi przeżyło 60 pand, a 8 kolejnych w położonej bardziej na południe mniejszej bazie Ya'an. Obawiano się o los zwierząt z Wolong, ponieważ po katastrofie naturalnej wszelka łączność z rezerwatem została zerwana. Pracownikom udało się jednak zadzwonić do Chińskiej Administracji Leśnej z telefonu satelitarnego. Do Wolong National Nature Reserve trudno się dostać nawet w normalnych okolicznościach. Znajduje się on pomiędzy wzniesieniami terenu na północ od Chengdu. Prowadząca doń kręta droga została miejscami całkowicie zniszczona. Dzień po trzęsieniu ratownikom udało się dotrzeć pieszo jedynie w pobliże rezerwatu. Pandy wielkie są tak rzadkie i tak wolno się rozmnażają, że jakikolwiek uszczerbek na liczebności populacji byłby tragedią. W Wolong turystom zaopatrzonym w sterylne rękawice, fartuchy i ochraniacze na buty daje się możliwość bezpośredniego obcowania z młodymi pandami.
  23. EQGuard to niewielkie urządzenie, które z 20-sekundowym wyprzedzeniem ostrzega o zbliżającym się trzęsieniu ziemi. Aparatura korzysta z danych dostarczanych za pośrednictwem Internetu przez Japońską Agencję Meteorologiczną (JAMA). Wyprodukowała ją firma SunShine Co. Ltd. Kiedy w Sieci pojawi się komunikat o trzęsieniu ziemi, EQGuard zaczyna głośne odliczanie. Ostrzeżenia formułowane przez Agencję bazują na tym, że fale podłużne (ang. primary waves, fale P) poruszają się z największą prędkością i wyprzedzają fale poprzeczne (ang. secondary waves, fale S) i powierzchniowe. Trzeba przy tym wiedzieć, że to jeden z rodzajów drgań powierzchniowych, fale Love'a, powoduje większość zniszczeń obserwowanych na obszarach dotkniętych trzęsieniem ziemi. W Japonii doliczono się aż 51 mln gospodarstw domowych. Szef SunShine Kazuo Sasaki ma nadzieję, że urządzenie jego firmy przyjmie się w przynajmniej 20% z nich (10,2 mln). Jeśli epicentrum trzęsienia znajduje się pod czyimś domem, EQGuard nie wyśle żadnego ostrzeżenia. Czasem wszczyna on także fałszywe alarmy. Lepiej jednak zareagować o jeden raz za dużo niż nie zrobić nic i zginąć...
  24. Techniki pozwalające naukowcom przewidzieć trzęsienie ziemi mogą zostać wykorzystane do przewidywania ataków padaczki. Okazuje się bowiem, że elektryczna aktywność mózgu przed i podczas napadu niezwykle przypomina dane sejsmologiczne opisujące trzęsienia. Jedne i drugie poprzedzają delikatne wyładowania lub drgania. Im dłuższy czas upłynął od ostatniego incydentu, tym są silniejsze. Bazując na powyższych spostrzeżeniach, badacze twierdzą, że trzęsienia i napady epilepsji podlegają podobnym regułom matematycznym i z całą pewnością ich przebieg nie jest nieprzewidywalny, czyli losowy. Kolejna wspólna cecha to koncentrowanie się wokół jednego punktu. W przypadku trzęsienia ziemi jest nim epicentrum, a w przypadku padaczki grupa neuronów, w której pojawiają się nieprawidłowe wyładowania elektryczne. Po nagłym początku wydarzenia obejmują przyległe "tereny". Naukowcy uznają drgawki i trzęsienie za rodzaj katharsis. W ich czasie w gwałtowny sposób zostaje rozproszona nagromadzona energia. Zespół z University of Kansas pracował pod kierunkiem neurologa Ivana Osorio. Jego członkowie wykazali, że częstotliwość występowania trzęsień ziemi można opisać prawem wykładniczym. Zgodnie z nim, siła danego trzęsienia zależy od czasu, jaki upłynął od trzęsienia o podobnej sile. Gdyby udało się odpowiednio wykorzystać wyniki badań Amerykanów, można by poprawić jakość życia naprawdę wielu chorych. Na razie naukowcy nie wykazali jednak w praktyce, że ich rozważania są prawdziwe.
  25. Nurkowie odnaleźli najstarszą na świecie drewnianą kotwicę. Utkwiła ona w mule na dnie Morza Egejskiego. Datuje się ją na siódmy wiek przed naszą erą. Najprawdopodobniej oderwała się od greckiej łodzi, która płynęła do lub z kolonii Klazomenaj. Znajdowała się ona w pobliżu współczesnego tureckiego portu Urla. Wskutek katastrofy naturalnej niedługo potem fragment portu osunął się do wody i pogrzebał kotwicę w 1,5-metrowej warstwie osadów. Urla to bardzo stare miejsce, które już wcześniej badano. Nigdy nie powątpiewano, że wystąpiła tam naturalna katastrofa, najprawdopodobniej trzęsienie ziemi — wyjaśniła Michal Artzy, szefowa ekipy archeologów z Uniwersytetu w Hajfie. Dodała też, że nieudokumentowana katastrofa zatopiła część Klazomenaj ok. VI wieku p.n.e. Na dnie morskim odkryliśmy warstwę czegoś, co nazywamy trawą Posejdona, a pod tym przedmioty ceramiczne z charakterystycznymi dla tych czasów motywami kóz. [...] Kotwica jest częścią tego samego okresu w dziejach. Niestety, kotwica nie zachowała się w całości. Pękła, kiedy marynarze próbowali ją wyciągnąć, ale najważniejsza część z metalowymi elementami pozostała w dnie. Pozwala nam to stwierdzić, że jest to kotwica typu egejskiego, co oznacza, że może pochodzić z jakiejkolwiek okolicy regionu.
×
×
  • Dodaj nową pozycję...