Znajdź zawartość

Rok umiarkowanych ćwiczeń fizycznych może zwiększyć rozmiary hipokampa u starszych dorosłych, co prowadzi do poprawy pamięci przestrzennej. Wspólny projekt naukowców z Uniwersytetu w Pittsburghu, Uniwersytetu Stanowego Ohio, Rice University i University of Illinois to pierwsze studium skoncentrowane na seniorach, którzy już doświadczają atrofii hipokampa. Badania sfinansował National Institute on Aging, a ich wyniki ukazały się w piśmie Proceedings of the National Academy of Sciences. Do swojego eksperymentu Amerykanie zwerbowali 120 prowadzących siedzący tryb życia starszych dorosłych. Żadna z uwzględnionych osób nie miała demencji. Następnie akademicy przeprowadzili losowanie do dwóch grup. Jedna miała trzy razy w tygodniu chodzić przez 40 minut po specjalnym torze, druga ograniczała się do ćwiczeń rozciągających i nerwowo-mięśniowych. Przed rozpoczęciem, po upływie 6 miesięcy i po zakończeniu rocznego eksperymentu przeprowadzano badanie rezonansem magnetycznym. Okazało się, że u osób uprawiających marsze (ćwiczenia dotleniające) objętość lewego i prawego hipokampa wzrosła, odpowiednio, o 2,12 i 1,97%. U ludzi z drugiej grupy te same regiony zmniejszyły się, odpowiednio, o 1,40 i 1,43%. W podobnie zaplanowanych odstępach czasowych ochotników badano pod kątem pamięci przestrzennej. Grupa wykonująca ćwiczenia dotleniające wypadała lepiej niż na początku studium, co wiązało się ze zwiększeniem objętości hipokampa. Dodatkowo zespół oceniał kilka markerów zdrowia mózgu, w tym poziom neurotropowego czynnika pochodzenia mózgowego (ang. brain-derived neurotrophic factor, BDNF), czyli czynnika wzrostu syntetyzowanego w dendrytach. Reguluje on liczbę i kształt kolców koniecznych do uczenia przestrzennego i pamięci. Ustalono, że zwiększeniu rozmiarów hipokampa towarzyszyło podwyższenie poziomu BDNF. Prof. Kirk Erickson podkreśla, że atrofia hipokampa na późniejszych etapach życia nie jest, jak nam się wydaje, nieunikniona. Wykazaliśmy, że nawet rok umiarkowanych ćwiczeń może powiększyć tę strukturę. Na tym etapie mózg nadal pozostaje elastyczny.

Starsi ludzie częściej miewają problemy z pamięcią celu niż młodsi dorośli. Oznacza to, że zapominają, z kim się podzielili daną informacją. Co ciekawe, jeśli tego typu błąd już u nich wystąpi, są bardzo pewni swoich fałszywych przekonań. Doktorzy Nigel Gopie oraz Fergus Craik i Lynn Hasher zastanawiali się, czemu staruszkowie są bardziej podatni od młodzików na amnezję celu? Dzieje się tak, ponieważ z wiekiem spada zdolność koncentrowania się. Seniorzy kierują większość zasobów uwagi na czynność przekazywania komuś jakichś danych, nie kodując przy tym właściwie kontekstu, czyli nie zapamiętując np. osoby, z którą rozmawiają. W porównaniu do młodszych dorosłych, starsi ludzie są dodatkowo mocno przekonani co do słuszności swoich twierdzeń, że nigdy nie mówili innym pewnych rzeczy, choć w rzeczywistości to zrobili. Ta nadmierna pewność prawdopodobnie powoduje, że wielokrotnie się powtarzają. Fakt, że pamięć celu jest bardziej podatna na związaną z wiekiem deteriorację niż pamięć źródła (od kogo uzyskaliśmy daną informację), to jedno z najważniejszych ustaleń kanadyjskiego zespołu z Baycrest’s Rotman Research Institute. Na potrzeby badania 40 studentów z Uniwersytetu w Toronto w wieku od 18 do 30 lat i 40 starszych ludzi w wieku od 60 do 83 lat podzielono na dwie grupy. W pierwszym eksperymencie oceniano dokładność pamięci celu oraz związaną z nią pewność swego. Pięćdziesięciu celebrytom, których twarze wyświetlały się na ekranie komputera, należało odczytać na głos po jednym z pięćdziesięciu interesujących faktów. Potem psycholodzy prosili o przypomnienie, komu co powiedziano. W drugim eksperymencie mierzono dokładność pamięci źródła i jej subiektywną pewność. Tutaj trzeba było z kolei zapamiętać, która znana osoba przekazała konkretny fakt, np. Tom Cruise powiedział mi, że "zaśnięcie zajmuje przeciętnej osobie 12 minut". Okazało się, że w pierwszym eksperymencie seniorzy wypadali o 21% gorzej od młodszych współbadanych. W drugim obie grupy wiekowe wypadły w przybliżeniu tak samo dobrze. Staruszkowie poprawnie przypomnieli sobie 50% źródeł, a studenci 60%.

Wygląda na to, że spadająca z wiekiem zdolność filtrowania niepotrzebnych informacji, czyli regulacji uwagi, może dawać starszym osobom pewną przewagę pamięciową nad młodymi, o której nikt wcześniej nie miał pojęcia. Doktorantka Uniwersytetu w Toronto Karen Campbell, której prace nadzorowała dr Lynn Hasher z Rotman Research Institute, zauważyła, że seniorzy stosują – zazwyczaj bez udziału świadomości – tzw. hiperkodowanie informacji, czyli łączą je z innymi, które pojawią się w tym samym czasie. Odkryliśmy, że starsze mózgi nie tylko rzadziej hamują nieadekwatne informacje [...], ale i zaczynają łączyć istotne oraz nieistotne strzępy informacji i domyślnie transferować tę wiedzę na późniejsze zadania pamięciowe – wyjaśnia Campbell. W ramach studium 24 młodszych dorosłych (17-29 lat) i 24 starszych dorosłych (60-73 lata) brało udział w dwóch komputerowych testach pamięciowych. Były one oddzielone 10-minutową przerwą. Podczas pierwszego zadania pokazano im serię obrazków, na które nałożono niezwiązane z ich tematyką słowa, np. na wizerunku ptaka widniał wyraz "skakać". Badanych poinstruowano, by ignorowali słowa i koncentrowali się tylko na rysunku. Za każdym razem, gdy ten sam rysunek ukazywał się dwa razy z rzędu, należało nacisnąć spację. Po przerwie ochotnicy musieli sobie przypominać pary obrazek-wyraz z pierwszego zadania, gdyż pokazano im 3 rodzaje par: 1) zachowane (rysunki ze słowami z początkowego testu), 2) zaburzone (rysunek z innym napisem niż w pierwszym zadaniu) oraz 3) nowe (nowy obrazek z nowym słowem). W przypadku par z pierwszej kategorii starsi dorośli osiągnęli o 30% lepsze wyniki od młodszych. Wg Hasher, dysponowanie wiedzą o współwystępowaniu pozornie niezwiązanych zjawisk, faktów itp. pozwala starszym osobom podejmować lepsze decyzje. Dzieje się tak, ponieważ są w stanie zebrać więcej informacji na dany temat.