Znajdź zawartość

W 2007 roku w południowej Tanzanii znaleziono pierwsze szczątki najstarszego przodka dinozaurów. Ostatecznie na pojedynczym stanowisku warstwy kostnej znaleziono pozostałości przynajmniej 14 osobników, dzięki czemu udało się zrekonstruować niemal cały szkielet Asilisaurus kongwe (brakuje tylko fragmentu czaszki i dłoni). Protodinozaury te osiągały dużo mniejsze rozmiary niż sądzono, poza tym, wbrew przypuszczeniom, były roślino- bądź wszystkożerne, a nie drapieżne i poruszały się na czterech łapach zamiast na dwóch. A. kongwe należy do nowo rozpoznanej grupy silezaurów. Wiemy, że w triasie żyło wiele gatunków podobnych do niego. Mogliśmy jednak dojść do tego wniosku dzięki danym anatomicznym Asilisaurusa. Silezaury, które występowały w triasie na całej Pangei, są najbliższymi krewnymi dinozaurów. Skoro najstarsze odkryte dinozaury żyły 230 mln lat temu, a A. kongwe jakieś 10-15 mln lat wcześniej w anizyku, oznacza to, że linie ewolucyjne silezaurów i dinozaurów oddzieliły się od wspólnego przodka ok. 245 mln lat temu. Silezaury towarzyszyły wczesnym dinozaurom przez większą część triasu. Naukowcy z USA, RPA i Niemiec przypuszczają, że inni krewni dinozaurów – pterozaury czy Lagerpeton – również pojawili się na Ziemi wcześniej niż szacowano. Silezaury miały trójkątne zęby i żuchwę zakończoną niby-dziobem, co sugeruje, że były wszystko- lub/i roślinożerne. Takie same cechy wystąpiły niezależnie również u dinozaurów ptasiomiednicznych i zauropodomorfów. We wszystkich tych 3 przypadkach pojawiły się one u zwierząt pierwotnie mięsożernych. Niewykluczone więc, że zdolność do zmiany diety zadecydowała o sukcesie ewolucyjnym. Zmiana zaszła w mniej niż 10 mln lat, czyli naprawdę szybko, dlatego myślimy, że linię wiodącą do silezaurów i dinozaurów cechowała większa elastyczność diety, co mogło zadecydować o jej powodzeniu.

Wyjce, uważane dotąd za wyłącznie roślinożerne, zostały przyłapane na gorącym uczynku: kamera utrwaliła ich wypad do kurnika, gdzie pożywiały się jajami (International Journal of Primatology). Zachowanie wyewoluowało wśród wyjców czarnych (Alouatta caraya), żyjących w lesie w stanie Rio Grande do Sul w Brazylii. Choć uznaje się je za jedne z najlepiej poznanych małp Nowego Świata, nikt wcześniej nie widział, by jadły coś pochodzenia zwierzęcego. Były one zatem nawet nie tyle wegetarianami, co weganami. Jak wyjaśnia jeden z członków zespołu dr Julio Bicca-Marques z Grupy Badań Prymatologicznych Pontifícia Universidade Católica do Rio Grande do Sul, typowe menu wyjców składa się owoców i liści, a także kwiatów, pączków, łodyg, kory czy szypułek. W literaturze przedmiotu nie ma żadnych wzmianek o pokarmach zwierzęcych. Wyjątkiem bywają stawonogi, np. chrząszcze, ale te są konsumowane przez przypadek razem ze zrywanymi liśćmi. W 2005 r. Helissandra Prates, studentka doktora Marquesa, zaobserwowała dwa młode wyjce wylizujące coś w gnieździe gołębia w Estancia Casa Branca. Okazało się, że w środku leżało rozbite jajo. Niezbite dowody tkwiły w znalezionych później małpich odchodach. Dwa lata później Carina Muhle, inna studentka tego samego prymatologa, która jest zresztą współautorką jego najnowszego artykułu, także widziała wyjce jedzące ptasie jaja. Tym razem miało to miejsce w lesie Beco Xavier. Przez 8 miesięcy odnotowała 19 przypadków kradzieży jaj przez grupę składającą się z 5 osobników. Za każdym razem małpy zakradały się do kurnika. Choć wszystkie uczestniczyły we włamaniu i przeszukiwaniu, większość jaj zjadał jeden podrostek. Naukowcy podejrzewają, że wyjce dostosowują swoją dietę do warunków środowiskowych, zwłaszcza gdy w słabo zróżnicowanym botanicznie sadzie czy lesie mieszka dużo małp. Jaja stanowią wtedy zastępcze źródło białek. Dr Bicca-Marques i jego żona Claudia Calegaro-Marques, którzy pisali w 1989 r. pracę magisterską o wyjcach, byli chyba świadkami pojawienia się tego zachowania. Obserwowali wtedy kilkanaście Alouatta caraya. Co prawda nigdy nie jadły one jaj, ale czasem wyjmowały je z gniazd, oglądały ze wszystkich stron, a potem wkładały z powrotem.