Znajdź zawartość

Wiadomości podprogowe są najskuteczniejsze, gdy mają negatywny wydźwięk – przekonują naukowcy z Uniwersyteckiego College'u Londyńskiego. Zagadnienie percepcji podprogowej (subliminalnej) od lat budziło spore kontrowersje. Wcześniejsze studia wykazały, że ludzie naprawdę wychwytują informacje mające wzbudzić emocje, ale ich niedostatki metodologiczne nie pozwoliły wyciągnąć jednoznacznych wniosków. Profesor Nilli Lavie dostarczyła jednak niezbitych dowodów, że potrafimy przetwarzać dane emocjonalne z obrazów prezentowanych podprogowo, czyli na tyle krótko, by nie dało się ich dostrzec świadomie. Co więcej, nawet w takich warunkach informacje negatywne są wykrywane lepiej niż te o zabarwieniu pozytywnym. Brytyjski zespół wyświetlał na ekranie komputera serię słów. Każde pojawiało się zaledwie na jedną pięćdziesiątą sekundy. Wyrazy były pozytywne (kwiat, pokój, radosny), negatywne (np. agonia, morderstwo czy rozpacz) lub neutralne (np. skrzynka, ucho, czajnik). Po każdym słowie ochotnicy, a było ich 50, musieli zadecydować, czy słowo było neutralne, czy emocjonalne oraz określić swój stopień pewności. Okazało się, że badani częściej podawali prawidłową odpowiedź, reagując na wyrazy negatywne, nawet gdy byli przekonani, że tylko zgadywali. Dużo spekulowano na temat, czy ludzie mogą nieświadomie przetwarzać informacje emocjonalne, np. zdjęcia, twarze czy słowa. My wykazaliśmy, że potrafią postrzegać emocjonalną wartość komunikatów podprogowych i zademonstrowaliśmy, że jesteśmy silniej dostrojeni do wychwytywania negatywnych słów. Nie da się bowiem ukryć, że szybkie reagowanie na bodźce emocjonalne jest bardzo ważne i często niezbędne do przeżycia. Czekanie, by coś dotarło do świadomości, oznacza utratę cennych sekund. Profesor Lavie podkreśla, że doniesienia jej zespołu mają spore znaczenie zarówno dla branży reklamowej, jak i organizatorów akcji społecznych. Wg niej, chcąc zachęcić kierowców do ostrożniejszej jazdy, lepiej powiedzieć "Zabij/ubij prędkość" niż "Zwolnij". Z bardziej kontrowersyjnych zastosowań – podanie negatywnych cech konkurenta na poziomie subliminalnym działa o wiele skuteczniej od krzyczenia o własnych zaletach.

W jaki sposób przekonania dotyczące starszych osób wpływają na nie same i innych ludzi? Kwong See z kanadyjskiego University of Alberta ustaliła, że uprzedzenia wiekowe pojawiają się już u 3-latków (Educational Gerontology). Początkowo pani psycholog zajmowała się zupełnie inną kwestią – zmianami językowymi i poznawczymi, jakie zachodzą w umysłach starszych osób. W pewnym momencie spotkała kobietę, która po wyjaśnieniu, na czym polega zadanie, oświadczyła: Nie mogę tego zrobić, jestem stara. Dała się jednak przekonań do uczestnictwa w eksperymencie i koniec końców okazało się, że wypadła dużo lepiej niż oczekiwano. Zainspirowane tym incydentem Kwong See i Elena Nicoladis postanowiły prześledzić początki stereotypów na temat starzenia. Mierzyły reakcje małych dzieci na dorosłych w różnym wieku: młodych lub starych. Panie zauważyły, że negatywne stereotypy odnośnie do możliwości poznawczych staruszków tworzą się u niektórych maluchów już między 2. a 3. rokiem życia . Może to niekorzystnie wpłynąć na te osoby, gdy same będą się starzeć, ulegając przekształceniu w samospełniające się proroctwo. Dzieciom przedstawiano słowo, a właściwie niby-słowo, którego nie znały, np. "dax". Patrzyliśmy, czy i kiedy powiedzą, że to rzecz, której nie znają. Z młodszą osobą brzdące bez trudu identyfikowały nowy obiekt, tymczasem w towarzystwie staruszka dzieci wahały się przed wskazaniem nieznanego przedmiotu. See sądzi, że może to mieć związek z postrzeganiem starszych ludzi jako osób zakłopotanych i nie tak kompetentnych jak ktoś młodszy. Oznacza to, że ci pierwsi nie są uznawani za równie wiarygodne źródło informacji, co młodzi dorośli. Kanadyjki zauważyły, że dzieci ludzi, którzy wspominali o tym, że ich pociechy często spotykają się ze staruszkami, reagowały inaczej. Były do nich nastawione bardziej pozytywnie. Uważały, że ich wiedza dotycząca słów jest większa niż kogoś młodszego. Doświadczenie koryguje zatem negatywne stereotypy kulturowe. Brak kontaktu z dziadkami nie jest jedynym źródłem uprzedzeń. Dzieci stykają się z nimi w bajkach, książeczkach i w wyniku obserwacji przebiegu kontaktów innych ludzi ze staruszkami. Potrafią też jednak podchwytywać pozytywne skojarzenia i warto to wykorzystywać...