Znajdź zawartość

Międzynarodowa grupa naukowców pod kierownictwem uczonych z Narodowego Centrum Badań Atmosferycznych (NCAR) postanowiła odpowiedzieć na jedno z najtrudniejszych pytań meteorologii - jak zmiany podczas 11-letniego cyklu słonecznego mogą wpływać na zmiany pogody na Ziemi, skoro ilość energii docierająca ze Słońca na Ziemię waha się w tym czasie zaledwie o 0,1%. Okazało się, że zmiany są wywołane wpływem gwiazdy na dwa pozornie niepowiązane rejony - stratosferę i Ocean Spokojny. Skład chemiczny stratosfery oraz temperatura wód powierzchniowych Pacyfiku reagują na różnicę w aktywności Słońca tak, że jej wpływ na planetę jest większy, niż wynikałoby to tylko z 0,1-procentowej różnicy w docierającej energii. Zmiany w stratosferze i na Oceanie spokojny mają wpływ na wiatry, opady, powstawanie chmur i temperaturę oceanów, co w efekcie znacznie wpływa na pogodę na całej planecie. Słońce, stratosfera i oceany są połączone tak, że wpływa to na przykład na zimowe opady w Ameryce Północnej - mówi Gerald Meehl z NCAR. Dzięki zrozumieniu roli cyklu słonecznego możemy dostarczyć naukowcom nowych narzędzi, które pozwolą im lepiej przewidywać regionalne wzorce zmian pogodowych przez kilka najbliższych dekad - dodaje. Zespół Meehla najpierw potwierdził teorię mówiącą, że niewielka zmiana ilości energii docierającej w czasie szczytu, jest absorbowana przez ozon stratosferyczny. Prowadzi to do ogrzania stratosfery nad tropikami i jednocześnie do powstawania dodatkowych ilości ozonu, który absorbuje dodatkowe ilości energii słonecznej. Stratosfera ogrzewa się nierównomiernie i do największego nagrzania dochodzi na niższych szerokościach geograficznych. W efekcie tego procesu dochodzi do zwiększenia opadów w tropikach. Jednocześnie Słońce ogrzewa powierzchnię oceanów. Najbardziej nagrzewa się ona na obszarach subtropikalnych, gdzie i tak jest mało chmur. To prowadzi do zwiększonego parowania i wytworzenia się chmur, które gnane pasatami przesuwają się nad ląd. Tam dochodzi do opadów. Mamy więc do czynienia z dodatkowym wzmocnieniem efektu ze stratosfery. To co dzieje się wyżej, wpływa na niższe obszary atmosfery, a to co dzieje się na powierzchni oceanów - wpływa na wyższe obszary. Im intensywniej świeci Słońce nad suchszymi regionami, tym bardziej napędzane są pasaty, które zabierają ze sobą wilgoć i powodują bardziej intensywne opady w regionach tropikalnych. Taki mechanizm ma z kolei wpływ nie tylko na monsun w Indiach, ale również na zjawiska La Niña i El Niño.

Kobiety ze słonecznych regionów świata chorują na nowotwory jajnika dużo rzadziej niż panie z chłodniejszych części globu. Wyniki te sugerują, że wystawienie na działanie promieni słonecznych, a konkretnie powstająca wtedy witamina D, pomaga w zapobieganiu chorobie. Studium, opisane szczegółowo w grudniowym wydaniu magazynu American Journal of Preventive Medicine, dostarczyło kolejnych dowodów na potwierdzenie związku szerokości geograficznej z ryzykiem zapadnięcia na nowotwory. Wcześniejsze badania wykazały, że odsetek osób chorych na raka piersi czy okrężnicy wzrasta wraz z oddaleniem od równika (czyli równocześnie z ograniczeniem rocznej ekspozycji słonecznej). Światło słoneczne uruchamia w skórze syntezę witaminy D, a więc zapasy danej osoby są, przynajmniej częściowo, uzależnione od tego, jaką część świata zamieszkuje. Coraz większa liczba badań wskazuje na związek ryzyka zachorowania na nowotwór z przyjmowaną dawką witaminy D oraz jej stężeniem we krwi. Ostatnio udowodniono na przykład, że osoby dostarczające swojemu organizmowi 400 jednostek międzynarodowych witaminy D dziennie zapadały na raka trzustki o połowę rzadziej niż ludzie niezażywający suplementów. Badania laboratoryjne unaoczniły natomiast, że witamina D uniemożliwia wzrost i podział komórek nowotworowych. Dr Cedric F. Garland z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego podkreśla, że zapobieganie rakowi jajnika jest bardzo ważne, ponieważ trudno go wykryć na wczesnych etapach rozwoju. Aby szczegółowo rozpoznać kwestię związków pomiędzy ekspozycją na działanie słońca a rakiem jajnika, zespół badawczy przeanalizował dane nt. tego nowotworu ze 175 krajów świata, a następnie połączył je z informacjami o szerokości geograficznej, promieniowaniu ultrafioletowym i stężeniem ozonu atmosferycznego (który wpływa na ilość promieniowania UV docierającego do powierzchni ziemi). Ostatecznie okazało się, że częstość zachorowań była na obu półkulach większa na wyższych szerokościach geograficznych. Większa ekspozycja na promieniowanie UV oraz niższe stężenie ozonu wiązały się z niższym odsetkiem zachorowań. Wyniki Amerykanów pokazują jedynie, że istnieje związek między szerokością geograficzną i nowotworem jajnika, a nie że witamina D zwalcza raka. Wiele innych czynników, geny, styl życia, wybory reprodukcyjne, różni panie z narodów zamieszkujących wyższe i niższe szerokości geograficzne. Wiadomo też, że kraje bardziej oddalone od równika są jednocześnie bardziej zamożne. Nikt nie namawia do przeprowadzki do Afryki lub do wielogodzinnego "smażenia" się na plaży. Najkorzystniej jest mieszkać na umiarkowanych szerokościach geograficznych i przyjmować suplementy z witaminą D. Osoby z umiarkowanie jasną karnacją wytworzą wystarczająco dużo witaminy D, spędzając na słońcu tylko 15 minut dziennie (z odsłoniętą połową powierzchni skóry). Ludzie z bardzo jasną cerą powinni ten czas nieco skrócić, a posiadacze śniadej trochę wydłużyć. Trzeba uważać, by nie przedawkować witaminy D, ponieważ wiąże się to z efektami ubocznymi: podwyższonym stężeniem wapnia we krwi (hiperkalcemią), nudnościami, utratą wagi, zmęczeniem i zaburzeniami pracy nerek.