Znajdź zawartość

Moda, jak każde zjawisko kulturowe, ulega przemianom, zgodnie ze wzorcami i normami obowiązującymi w danym czasie historycznym. Ubrania noszone niegdyś wydają się nam dziś zarówno piękne jak i anachroniczne, choć – ponieważ w kulturze nic nie ginie – nadal korzystamy we współczesnej modzie z klasycznych rozwiązań, dostosowanych jednak do aktualnego zapotrzebowania i rozwoju techniki sporządzania odzienia. Moda dawniejsza - co z niej zostało? Tak naprawdę bardzo wiele, choć być może trudno w to uwierzyć, ponieważ taki wynalazek jak majtki jest zdobyczą stosunkowo niedawną. Zawsze jednak chodziło – już w czasach najbardziej pierwotnych, gdy nosiliśmy skóry zwierzęce – o okrycie przed niesprzyjającymi warunkami atmosferycznymi, a gdy to zadanie zostawało spełnione, o możliwie wyróżniający wygląd, rodzaj prezentacji wśród współplemieńców lub wśród naszej społeczności. Ponieważ ubiór zawsze świadczył o przynależności klasowej, ekonomicznej, zajmowanej pozycji społecznej, często także o wpływach - ludzie zawsze mieli skłonność do dbałości o to, co na siebie wkładają. Współcześnie nastąpiła olbrzymia demokratyzacja i liberalizacja “dozwolonych ubiorów”, bowiem niegdyś “nie wypadało” nie założyć na siebie gorsetu, odpowiedniej sukni, lub też pokazać się w towarzystwie bez kapelusza. Dziś swoboda jest znacznie większa. Jednakże wypracowane w toku rozwoju historii mody rozwiązania nie tylko nie odeszły dziś w niepamięć, wręcz się do nich nawiązuje w jak najbardziej współczesnych strojach. Kapelusz z piórami zamieniliśmy na czapkę z daszkiem, kobiety noszą spodnie, ale już na przykład znane od wieków falbany dla sukienki damskiej pozostają pełnoprawnym elementem nawet najnowszych projektów domów mody. Historia mody to również historia wynalazków: nowych tkanin, zapożyczeń z innych kultur, wzajemnych wpływów kultur na siebie, jednakże ta zmienność zawsze pozostawała w ramach i granicach, o których możemy powiedzieć, że zapewniały funkcjonalność stroju. Otóż dziś element funkcjonalności połączył się doskonale z elementem elegancji, tworząc minimalistyczny styl współczesny. Moda współczesna jako dziedziczka dawniejszych epok Dobrze widać to jeśli spojrzymy np. na t-shirty męskie. Od dawien dawna panowie pod swoje żupany, płaszcze, odzienie wierzchnie, zakładali rodzaj ubrania ściśle przylegającego do ciała. Współcześnie w wielu przypadkach taką rolę pełni właśnie t-shirt, czy to z rękawem krótkim, czy na ramiączkach, czy też jako np. koszulka termoaktywna z długim rękawem. Zawód krawca, a więc osoby, która sporządza ubranie, istniał prawdopodobnie nawet w wiekach prehistorycznych. Zawsze istnieli ludzie, którym powierzano sporządzenie stroju. Z czasem zawód ten stał się sztuką z własnymi zasadami i regułami, pojawiła się moda, tzn. możliwość odróżnienia się od innych przez ubiór, który pozostaje jednak zgodny z historycznie obowiązującym kanonem. To może być nawet definicja mody: wola odróżnienia się przez ubiór według ram narzuconych przez kulturę, w jakiej żyjemy. Nie ma potrzeby tłumaczyć, że wzorce tej odmienności w niektórych epokach pozwalały na większą swobodę, niekiedy zaś w historii zdarzało się tak, że wszyscy “mieszczanie” nosili niemalże identyczne uniformy. Nie ulega także wątpliwości, że nasze czasy są epoką wielkiej emancypacji w modzie i społecznie uznawane są różne style i rodzaje ubrań, których różnorodność wręcz definiuje smak estetyczny zaawansowanej nowoczesności. « powrót do artykułu

Lansowany przez kreatorów mody i kolorowe magazyny model urody i piękna jest powszechnie już krytykowany za wywoływanie problemów psychologicznych u kobiet. Niektóre kraje, jak Francja, próbują nawet regulować ustawowo wymiary pokazywanych modelek. Tymczasem wielu mężczyzn w ogóle nie uważa chudych pań, poprawianych Photoshopem, za atrakcyjne. Tym bardziej nie odzwierciedlają rzeczywistego wyglądu przeciętnej kobiety. Jaki jest więc tak naprawdę ideał piękna? Próbują tego dociec naukowcy australijscy z Uniwersytetu Nowej południowej Walii, posługując się zakrojonymi na gigantyczną skalę badaniami. Badania są już prowadzone od jakiegoś czasu, do tej pory wzięło w nich udział ponad 40 tysięcy wolontariuszy z całego świata - ankieta przeprowadzana jest przez stronę internetową BodyLab. Badani oceniają atrakcyjność pokazywanych sylwetek męskich lub kobiecych w skali od -3 do +3. Po zakończeniu etapu odsiewana jest połowa zgromadzonych w bazie figur z najniższymi ocenami, a pozostałe zostają poddane modyfikacjom i ponownej ocenie. W ten sposób, na zasadzie algorytmu genetycznego, powstają kolejne generacje wirtualnych postaci. Badanie trwa już jakiś czas, więc hodowane „kobiety" sięgnęły czwartego pokolenia, zaś mężczyźni drugiego. Do wzięcia udziału w badaniu nie trzeba się rejestrować, wystarczy tylko podać kilka podstawowych danych, jak kraj zamieszkania, rasę, płeć i orientację seksualną (uwzględniono nawet osoby aseksualne i niezdecydowane), czy wiek. Po skontrolowaniu rozdzielczości monitora, żeby nie deformował wyświetlanych postaci, można przystąpić do oceny. Autorzy badania proszą o ocenianie jak najbardziej pod wpływem pierwszego wrażenia, bez zwracania uwagi na konsekwencję, czy spójność przyznawanych ocen. W statystykach przodują kraje anglojęzyczne: Australia, USA, Nowa Zelandia, ale dużo ankietowanych pochodzi z Rosji, Argentyny, czy Słowenii. Zapraszamy zatem również czytelników Kopalni Wiedzy do dołożenia swojej cegiełki.

Bezwzględni łupieżcy i gwałciciele, żądni krwi wojownicy, których szlak podróży znaczyły spalone osady i wymordowani mieszkańcy - to stereotypowy obraz wikinga. Obraz bardzo krzywdzący, który postanowili zmienić uczeni z Cambride University. Uczeni mówią, że wikingowie interesowali się modą i poezją. Nie mieli obsesji na tle walki i zabijania. Byli zwykle pokojowo nastawieni, a wielu współczesnych krytykowało ich za zbytnią... dbałość o higienę. Cambridge University wydał przewodnik, z którego możemy dowiedzieć się, jak wiele nieporozumień krąży wokół wikingów. Wydaje się, że wikingowie nie byli ani tak owłosieni, ani brudni jak obecnie sądzimy. Średniowieczny kronikarz John z Wallingford, pisząc o XI wieku skarży się, że Duńczycy byli zbyt czyści - codziennie czesali włosy, kąpali się co sobotę i często zmieniali ubrania na czyste - czytamy w przewodniku. Dowiadujemy się z niego również, że wojownicy nie nosili hełmów z rogami czy skrzydłami. Byli też modnisiami. Współcześni, którzy spotykali mieszkańca tamtych obszarów byli zadziwieni licznymi ozdobami ich spodni. Żyjący w dziesiątym wieku perski podróżnik spotkał wikingów na terenie współczesnej Rosji. Wspomina, że mieli oni spodnie wykonane z olbrzymiej ilości materiału, a na wielu rzeźbach widzimy wikingów w powiewającym na wietrze luźnym ubraniu - piszą naukowcy. Z publikacji dowiemy się również, że wikingowie lubili czasem walczyć czy pić alkohol, ale z pasją oddawali się też uprawie ziemi, budownictwu, literaturze i malarstwu. Obecnie lubimy sobie wyobrażać wikingów na polu bitwy, jednak Kronika Anglo-Saska, średniowieczna księga, w której zanotowano ważne wydarzenia pomiędzy IX a XII wiekiem, wymienia stosunkowo nieliczne bitwy i to nie dla każdego roku. Doktor Elizabeth Rowe, która specjalizuje się w historii wikingów, mówi, że mieli oni artystyczne ciągotki i przywiązywali dużą uwagę do tego, jak postrzegali ich inni. Jej opinię potwierdza chociażby pierwszy odkryty na terenie Wielkiej Brytanii grób wikingów. Znaleziono go zaledwie przed czterema laty. Pochowani zostali w niej mężczyzna oraz kobieta. Wraz z ich ciałami zakopano nie tylko broń, ale również wysokiej jakości biżuterię.

O tym, co jest na topie, a co nie, decydują wybory przypadkowych naśladowców. Mody przychodzą i odchodzą w zapomnienie zaskakująco regularnie, a więc i przewidywalnie. Dzieje się tak, ponieważ nieliczni twórcy (projektanci, muzycy itp.) zasilają całe rzesze naśladujących się wzajemnie ludzi (Evolution and Human Behavior). Badania Brytyjczyków z Durham University potwierdzają pojawiające się ostatnio pomysły, które zadają kłam klasycznym teoriom ekonomicznym, wyjaśniającym procesy podejmowania decyzji konsumenckich. Nie trzeba racjonalnych decyzji, by wszystkie te produkty [usługi, imiona, utwory itp. — przyp. red.] zdobyły wielką popularność — tłumaczy Alex Bentley. Zespół Bentleya przeanalizował zestawienia najpopularniejszych utworów muzycznych Billboard Top 200 od lat 50. do 80. Przez całe 30 lat odsetek zmienności kształtował się na podobnym poziomie: 6%. Gdy wzięto pod uwagę listy imion dla dzieci czy najpopularniejszych ras psów, ujawniono podobną stałość w przemianach wewnątrzrynkowych. Naukowcy stworzyli komputerową symulację wydarzeń w świecie mody. Znalazło się tam miejsce dla losowego kopiowania, gdzie setki tysięcy ludzi naśladują się wzajemnie, a twórcy stanowią 2% lub mniej populacji. Model przewidywał stałą proporcję zmienności, która pokrywała się ze wskaźnikiem odnotowywanym w realnym świecie. Anglicy zauważyli, że czas, w którym coś dochodzi do głosu, staje się modne, a wreszcie dezaktualizuje się, zależy od długości listy. Zestawienie 100-pozycyjne zmienia się szybciej niż składające się tylko z 40 pozycji. Liczebność społeczności nie wpływa na odsetek zmienności. Naukowcy myśleli, że będzie inaczej, gdyż większa populacja oznacza większą liczbę ciekawych pomysłów. Im jest ich więcej, tym bardziej nasila się jednak konkurencja w drodze na szczyty. Nie jest natomiast zaskakujące, że im więcej twórców w danej społeczności, tym prędzej jeden trend zostanie zastąpiony innym. Madonna jest wspaniałym przykładem kogoś, kto rokrocznie zmienia swój wygląd. Dlatego tak długo udawało jej się wspinać na szczyty list przebojów. Zmiana sama w sobie jest bowiem prawdziwym towarem i sednem popkultury — opowiada Bentley. O ile przypadkowe wybory można zaakceptować w odniesieniu do pewnych dziedzin życia, np. branży muzycznej czy odzieżowej, o tyle w innych takie postępowanie byłoby krzywdzące i nieodpowiedzialne. Nie chcielibyście, żeby naukowcy czy politycy zwracali uwagę na modę; pragnęlibyście, żeby myśleli samodzielnie.