Znajdź zawartość

Skrzyżowanie rąk nad linią pośrodkową ciała zmniejsza intensywność bólu w sytuacji, kiedy bodziec bólowy działa na dłoń. Dzieje się tak, ponieważ opisany zabieg dezorientuje mózg. Pojawiają się sprzeczne informacje z dwóch map mózgowych: mapy własnego ciała i zewnętrznej przestrzeni. Zwykle lewa ręka wykonuje różne działania po lewej stronie przestrzeni, a prawa po prawej, dlatego te dwie mapy są wykorzystywane łącznie, by w odpowiedzi na bodziec powstał silny impuls. Kiedy skrzyżujemy ręce, mapy stają się niedopasowane, a przetwarzanie informacji o bólu ulega osłabieniu, co skutkuje mniej intensywnym odczuwaniem bólu. W ramach eksperymentu zespół Giandomenica Iannettiego z Uniwersyteckiego College'u Londyńskiego posłużył się laserem, by wygenerować 4-milisekundowe uszczypnięcie czystego bólu (bez dotykania) na dłoniach 8 ochotników. Zabieg powtarzano po skrzyżowaniu rąk. Badani oceniali natężenie bólu w obu sytuacjach, poza tym wykonywano im EEG. Zarówno samoocena, jak i zapis EEG świadczyły o tym, że po skrzyżowaniu rąk ból stawał się słabszy. Ponieważ obiekty po lewej są obsługiwane przez lewą rękę, a z prawej przez prawą, oznacza to, że obszary mózgu zawierające mapę prawej strony ciała i prawej części świata zewnętrznego są aktywowane razem, prowadząc do wysoce skutecznego przetwarzania bodźców sensorycznych. Kiedy skrzyżujemy ręce, odpowiednie mapy nie są już aktywowane łącznie, co obniża efektywność przetwarzania bodźca bólowego [naukowcy drażnili zamocowanym na stałe laserem albo prawą dłoń, albo przełożoną na krzyż dłoń lewą]. Dzięki temu ból jest postrzegany jako słabszy. Brytyjczycy mają nadzieję, że ich odkrycia utorują drogę terapiom przeciwbólowym wykorzystującym sposób reprezentowania ciała przez mózg. http://www.youtube.com/watch?v=w6e38gWjljo

Po raz pierwszy udało się wykazać, że używanie narzędzi – nawet przez kilka minut - przekształca mózgową mapę ciała. Allesandro Farné z Université Lyon I wykazał, że w takiej sytuacji zmienia się postrzeganie długości ręki. Oznacza to, że podczas posługiwania się różnymi przyrządami mózg włącza je do reprezentacji ciała (Current Biology). By sprawdzić, czy tak się rzeczywiście dzieje, Francuzi zaplanowali serię eksperymentów z udziałem 14 ochotników. Do ręki przyczepiono im mechaniczny chwytak. Dzięki niemu mogli zdobyć obiekty znajdujące się poza ich zasięgiem. Wkrótce po zakończeniu ćwiczeń ruchowych wolontariuszy proszono o określenie odległości, w jakiej znajdują się ich łokcie bądź czubek środkowego palca (czyli o wyznaczenie długości ramienia lub całej ręki; odpowiedni punkt był stymulowany dotykowo przez naukowców). Okazało się, że do prawdziwej długości systematycznie doliczano długość chwytaka. Chwytanie czy wskazywanie obiektów zachodziły prawidłowo, lecz ręka poruszała się wolniej i wykonanie zadań zajmowało więcej czasu. Farné uważa, że mózg włączył do reprezentacji ręki obszary kontrolujące narzędzie i jeszcze nie powrócił do stanu pierwotnego. Wg niego, z podobną plastycznością funkcjonalną mamy do czynienia podczas nauki posługiwania się przeszczepioną ręką bądź protezą. [...] Zdolność do inkorporacji narzędzi jest kluczowa dla posługiwania się nimi. Nie musimy patrzeć na usta lub dłoń, gdy myjemy zęby, ponieważ nasz mózg "przemienia" szczoteczkę w część naszego ciała.

Pięćdziesięciosześcioletni David F. Savage kilkadziesiąt lat temu stracił dominującą prawą rękę podczas obsługi prasy mechanicznej. Od 35 posługiwał się protezą, mimo to po przeszczepie odzyskał częściowo czucie (Current Biology). Gdy wykonano mu funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI), okazało się, że podczas stukania w dłoń aktywują się te same rejony kory czuciowej, co u zdrowych osób. Różnym fragmentom kory czuciowej można przypisać poszczególne części ciała, np. twarz, brzuch czy kolejne palce dłoni. Jeśli któryś z elementów, np. ręka, znika, kora związana z jego reprezentacją jest anektowana przez inne rejony. Po utracie dłoni powiększa się np. obszar przeznaczony na reprezentację twarzy – tłumaczy Scott Frey, neurolog z Uniwersytetu Oregonu. Po operacji Savage'a nowa ręka szybko odebrała jednak zawłaszczony kiedyś przez twarz fragment kory. Wygląda więc na to, że nie docenialiśmy możliwości mózgu w zakresie przywracania starego porządku czy mapy ciała, nawet jeśli pewien układ bodźców nie pojawiał się przez bardzo długi czas. Po 4 miesiącach od przeszczepu lekarze przeprowadzili mały eksperyment. Oprócz Savage'a wzięło w nim udział 4 innych mężczyzn. Prawą dłoń muskano szorstką gąbką. Kora czuciowa 56-latka rozświetlała się w tym samym miejscu, co u pozostałych ochotników. Przed przeszczepem rejon ten uaktywniał się po potarciu policzka, po operacji już się tak jednak nie działo. Amerykanie sądzą, że mózg tak naprawdę nigdy nie utracił łączności z prawą dłonią. Angela Sirigu z Institute of Cognitive Neuroscience w Lyonie, dodaje, że proces reprogramowania mapy ciała zachodzi stopniowo. Jej zespół badał reakcje mózgu tuż po operacji i po upływie 3 miesięcy. Na początku reprezentacje twarzy i nowej ręki ze sobą konkurowały, potem wszystko się unormowało.