Znajdź zawartość

Słowniki i encyklopedie - nie sposób sobie wyobrazić życia i pracy bez nich. Odruchowo pokładamy w nich zaufanie i uważamy za wiarygodne. Przynajmniej te drukowane, bo choć przykładowa Wikipedia jest narzędziem bardzo wygodnym, większość już zdaje sobie sprawę, że ma swoje ograniczenia, i że z Wikipedią „jak na drodze - obowiązuje zasada ograniczonego zaufania". Tym niemniej szacowne wydawnictwa z wieloletnią tradycją, jak wydawnictwo uniwersyteckie Oxford, cieszą się głębokim zaufaniem. Ale również w nich trafiają się żenujące wpadki, które potrafią uchować się przez niemal cały wiek. Doktor Stephen Hughes, wykładowca fizyki na Uniwersytecie Queensland (QUT) znalazł poważny błąd merytoryczny w znanym słowniku Oxford English Dictionary. Błąd, który powielany był przez 99 lat. Zarówno słownik oksfordzki, jak i niemal wszystkie inne słowniki i encyklopedie sprawdzone przez dra Hughesa, zawierały błędną definicją angielskiego słowa „siphon". Chlubnym wyjątkiem okazała się Encyclopaedia Britannica. „Siphon" (nie mylić z polskim słowem „syfon", które oznacza coś innego) to rodzaj spustu pozwalający opróżniać zbiorniki z cieczą, które inaczej trudno byłoby opróżnić. Przydaje się i w przemyśle do spuszczania paliwa z wielkich zbiorników, i w domu do spuszczania wody z akwarium. Wężyk, którym przelewamy wino z balonu do butelek, to też „siphon". Oxford English Dictionary od 1911 roku podaje, że działa on dzięki sile ciśnienia atmosferycznego. Tymczasem nie jest to prawda. Na ten błąd wykładowca QUT wpadł oglądając ogromny spust wody w Południowej Australii, pompujący wodę z rzeki Murray do jeziora Bonney. Ogromna ilość wody, odpowiadająca czterem tysiącom basenów olimpijskich, przepompowywana była bez użycia pomp. Dziesięć gigalitrów wody przepompowane w ciągu dwóch miesięcy - potrzeba na to tyle energii, ile średni dom zużywa przez cały rok. A tej energii dostarcza po prostu... wcale nie ciśnienie atmosferyczne, lecz grawitacja. Grawitacja działa tu dzięki temu, że woda przepływa na poziom niższy, niż dno opróżnianego zbiornika - tłumaczy dr Hughes. Redaktorzy przygotowywanej do publikacji nowej, ilustrowanej wersji słownika będą musieli skorygować definicję. Oczywiście, po odpowiednim upewnieniu się. Czas na informację od australijskiego fizyka był najwyższy, ponieważ zespół sprawdzający dotarł już do litery „R". „Rura lub wąż ze szkła, metalu lub innego materiału, wygięty w ten sposób, że jedno ramię jest dłuższe od drugiego, używany do spuszczania płynu w wyniku działania siły ciśnienia atmosferycznego, która wtłacza ciecz do krótszego ramienia i przepycha przez wygięcie rury" - tak przez niemal wiek wyglądała definicja, którą za oksfordzkim wydawnictwem powtarzali inni. Osoby, które wiek temu pisały tę definicję, nie były naukowcami - przyznała rzecznik wydawnictwa, Margot Charlton. Jedynie jednotomowa edycja Oxford Dictionary of English z 2005 roku zawiera poprawną definicję. To woda wypływająca pod własnym ciężarem z dłuższego ramienia pociąga za sobą wodę z krótszego ramienia - tłumaczy dr Hughes. - Kolumna wody działa jak łańcuch, dzięki sile przyciągania molekularnego między cząsteczkami wody. Napisał on własną publikację na temat zasady działania. Obecnie zbiera informacje z całego świata na temat poprawności definicji słowa „siphon" w różnych językach.

Badania przeprowadzone przez Birmingham Science City na 500-osobowej próbie wykazały, że ponad połowa (54%) dzieci w wieku 6-15 lat korzysta w razie wątpliwości czy pytań najpierw z wyszukiwarki Google'a, a dopiero potem zwraca się z problemem do rodziców albo nauczycieli. Sondaż ujawnił, że 1/4 dzieci spytałaby na początku rodziców, a 3% nauczycieli. Encyklopedie uplasowały się na ostatnim miejscu, w dodatku aż 1/4 ankietowanych nie miała pojęcia, co to takiego. Czterdzieści pięć procent dzieci nigdy nie korzystało z papierowej encyklopedii, a 19% z drukowanego słownika. Ze śmiesznych (lub jeśli ktoś woli - przerażających) przypuszczeń związanych z zastosowaniem encyklopedii można wymienić definicje "to coś do podróżowania" oraz "urządzenie/narzędzie wykorzystywane w czasie operacji". Dla odmiany prawie 50% badanej grupy korzystało z wyszukiwarki Google'a co najmniej 5 razy dziennie.

Microsoft poinformował o planowanym wyłączeniu swojej online'owej encyklopedii Encarta oraz o rezygnacji z oprogramowania Encarta. Witryna przestanie działać 31 października bieżącego roku. Jedynym wyjątkiem będzie jej japońska wersja, która zakończy pracę 31 grudnia. Od początku czerwca nie będzie można kupić już wersji pudełkowej encyklopedii. W oświadczeniu Microsoftu czytamy: Encarta była popularnym produktem przez wiele lat. W międzyczasie zmienił się jednak sposób używania tradycyjnych encyklopedii i sposób poszukiwania materiałów. Obecnie ludzie szukają informacji inaczej niż przed laty. Osoby, które z góry zapłaciły za subskrypcję Encarty, a ich konto będzie aktywne 30 kwietnia, otrzymają zwrot pieniędzy. Powinny one dotrzeć na ich konto na początku maja. Z Encarty będą jednak mogły korzystać do czasu jej zamknięcia. Z kolei posiadaczom oprogramowania Encarta zostaną zapewnione wszelkie aktualizacje do czasu wyłączenia online'owej wersji encyklopedii.

Conservapedia to projekt, który ma być alternatywą dla lewicowego, antychrześcijańskiego skrzywienia Wikipedii. Pomysłodawcą projektu tej nowej encyklopedii jest Andrew Schlafly. Jego zamierzeniem jest dostarczenie prawdziwej wiedzy, która nie będzie wykazywała się takimi wadami, jak ta, przekazywana przez Wikipedię. Conservapedia to źródło wiedzy i miejsce spotkań, w którym oddajemy należne miejsce chrześcijaństwu i Ameryce – czytamy na stronie głównej. Na stronach nowej encyklopedii wymieniono szereg zarzutów, pod adresem Wikipedii. Znalazło się wśród nich powszechne używanie "n.e.” i "p.n.e” w miejsce określania dat z uwzględnieniem epoki przed i po narodzinach Chrystusa. Wymienione zostały błędy, świadczące o antykapitalistycznym i antyamerykańskim nastawieniu autorów Wikipedii, jak np. informacja o Bell Trade Act, umowie o wolnym handlu pomiędzy USA a Filipinami. Autorzy Wikipedii pominęli informację, że w zamian za jej podpisanie Stany Zjednoczone wypłaciły Filipinom 800 milionów dolarów, a umowę zatwierdzono w referendum. Napisali za to, że była ona przejawiem "wściekłości kapitalizmu". Zarzutów pod adresem Wikipedii jest więcej, ale pozwalają one zrozumieć, co nie podobało się założycielowi Conservapedii. O profilu Conservapedii może świadczyć chociażby fakt, że zasady edycyjne zostały nazwane tutaj Przykazaniami Conservapedii. Znajdziemy wśród nich zalecenie, by umieszczać tylko prawdziwe i możliwe do weryfikacji informacje, zawsze cytować źródła i dodawać informacje o prawach autorskich. Autorzy nie mogą również zamieszczać plotek, powinni używać poprawnego języka, a hasła mają być napisane w jasny, przejrzysty sposób. Zabronione jest też umieszczanie własnych opinii, natomiast wszędzie tam, gdzie to możliwe obowiązkowe jest używanie amerykańskiej wersji języka angielskiego.. W chwili obecnej Conservapedia ma jedynie anglojęzyczną wersję w której znajduje się ponad 3800 definicji. Jej pomysłodawcy zapraszają wszystkich chętnych do edytowania nowej encyklopedii.