Znajdź zawartość

Jak wykazały badania prowadzone na myszach, odchody pozostawiane na naszej skórze przez roztocze czynią ją bardziej przepuszczalną dla różnego rodzaju alergenów i innych substancji drażniących. Studium sugeruje, że ograniczenie wczesnej ekspozycji na działanie tych malutkich pajęczaków może pomóc w zapobieganiu chorobom alergicznym, np. egzemie, zapaleniu zatok czy astmie, u genetycznie predysponowanych osób. Roztocze kurzu domowego są jedną z najczęstszych przyczyn astmy. Żyją w dywanach i pokryciu łóżka (kocach, pościeli, kapie, materacu). Rocznie "zjadają" 350-400 gramów martwego ludzkiego naskórka. W odchodach roztoczy znajdują się enzymy trawienne: Der f1 oraz Der p1. To właśnie one wywołują u części ludzi reakcje alergiczne. Wcześniejsze badania wykazały, że enzymy te zwiększają podatność dróg oddechowych na działanie innych alergenów, np. zwierzęcych. Toshiro Takai i jego zespół z Juntendo University School of Medicine w Tokio chcieli zobaczyć, czy podobne zjawisko można zaobserwować w przypadku skóry. Naukowcy posłużyli się w swych eksperymentach hodowlanymi myszami bez włosów. Na karkach zwierząt umieszczono 1) tampony nasączone roztworem z białkiem Der f1 lub 2) innym płynem. Tydzień później na skórze gryzoni z pierwszej grupy występowały suche i wysycone ryboflawiną (witaminą B2) placki. Witamina pozwala sprawdzić, w jakim stopniu skóra jest dostępna (przenikalna) dla alergenów i substancji drażniących. Powtarzająca się ekspozycja na działanie ciał i grudek odchodów roztoczy może miejscowo naruszyć funkcjonowanie bariery skórnej, co pozwala wnikać w głąb alergenom i związkom drażniącym. Stan zapalny, świąd oraz suchość skóry w alergii wywoływanej przez roztocze są początkowo wyzwalane przez białka tych pajęczaków, które powodują uszkodzenie naskórka. Jeśli ograniczy się kontakt małych dzieci z roztoczami kurzu domowego, można zapobiec pojawieniu się innych alergii na późniejszych etapach życia. Chociaż, jak zauważają fachowcy, unikanie kontaktu z roztoczami jest bardzo trudne i wymaga wiele zachodu. Pomaga na pewno usunięcie dywanów, zasłon, częste prześcielanie łóżka, trzepanie poduszki oraz kołdry i wystawianie ich na działanie promieni słonecznych. Uwaga: plastikowe pokrowce utrzymują wilgoć, która stwarza idealne warunki rozwoju dla roztoczy. O badaniach japońskich można przeczytać w Journal of Investigative Dermatology.

Atopowe zapalenie skóry (AZS), które występuje u dzieci w 1.-2. roku życia, może wpłynąć na zachowanie i zdrowie psychiczne na nieco późniejszych jego etapach. W wieku 10 lat maluchy te częściej niż zdrowi rówieśnicy cierpią m.in. na zaburzenia emocjonalne (Journal of Allergy and Clinical Immunology). Niemieccy badacze – z Helmholtz Zentrum München, Uniwersytetu Ludwiga Maximiliana, Monachijskiego Uniwersytetu Technicznego i Marien-Hospital w Wesel – przyglądali się w ramach projektu GINIplus losom 5991 dzieci, które urodziły się między 1995 a 1998 rokiem. Te, u których w niemowlęctwie bądź wczesnym dzieciństwie pojawiły się swędzące i sączące ogniska rumieniowe skóry, w wieku 10 lat częściej niż pozostali przejawiały różne nieprawidłowości psychologiczne, a zwłaszcza problemy emocjonalne. Wskazuje to, że AZS, zwane potocznie egzemą, może poprzedzać i prowadzić do behawioralnych oraz psychologicznych problemów u dzieci – wyjaśnia dr Joachim Heinrich. Brzdące, u których wyprysk pojawiał się po ukończeniu 2 lat, z większym prawdopodobieństwem miały zaburzenia psychiczne niż koleżanki i koledzy zmagający się z nim wyłącznie w niemowlęctwie. Naukowcy przeprowadzali wywiad na temat historii rodzinnej dzieci, wypytywali też o codzienne nawyki oraz zdrowie fizyczne i emocjonalne w wieku 10 lat. Gromadzili dane dotyczące przebiegu chorób, ze szczególnym uwzględnieniem egzemy, astmy i sezonowego alergicznego nieżytu nosa. Interesował ich także próg tolerancji stresu i nieprawidłowości zachowania. Dzieci, które zmagają się z AZS, często miewają predyspozycje do kataru siennego i astmy. Dodatkowo wypryskowi towarzyszy wiele wtórnych objawów, w tym zaburzenia snu. Podejrzewamy, że to głównie wtórne symptomy mają długofalowy wpływ na emocje chorych dzieci – podsumowuje Heinrich. Autorzy studium zachęcają do odnotowywania egzemy w dokumentacji medycznej dziecka, by później monitorować kondycję psychiczną danej osoby (nawet jeśli objawy wyprysku znikną w dzieciństwie).

Rosnąca liczba przypadków alergii i innych chorób związanych z nadwrażliwością układu immunologicznego skłania lekarzy do poszukiwania metod zapobiegania tym schorzeniom. Jedną z najbardziej kompleksowych prac na ten temat opublikował ostatnio zespół dr Cathleen Muche-Borowski z Universitätsklinikum Schleswig-Holstein. Zaprezentowany artykuł ma charakter zespołu zaleceń dla lekarzy. Naukowcy prezentują w nim wyniki aż 217 prac nad różnymi metodami prewencji astmy, alergii, egzemy i innych chorób wynikających z zaburzenia równowagi układu odpornościowego. Czego dowiadujemy się z publikacji autorstwa niemieckich badaczy? Przede wszystkim warto wspomnieć o tym, co nie chroni przed zaburzeniami wynikającymi z nadmiernej aktywności układu odpornościowego. Na częstotliwość alergii nie wpływa więc m.in. późne wprowadzenie pokarmów stałych do diety niemowląt ani stosowanie pokarmów zawierających soję lub inne pokarmy alergenne. W ostatnim przypadku naukowcy ostrzegają jednak, że fitoestrogeny zawarte w nasionach soi mogą wpływać na układ hormonalny dzieci. Jako zachowania zapobiegające astmie i innym chorobom związanym z nadaktywnością układu immunologicznego niemieccy badacze wymieniają przede wszystkim jedzenie ryb przez matkę w czasie ciąży oraz przez jej dziecko (oczywiście dopiero wtedy, gdy nadejdzie dla niego czas na włączenie ryb do diety). Obserwację taką potwierdzono w co najmniej kilku niezależnych od siebie badaniach. Innym czynnikiem wyraźnie sprzyjającym dzieciństwu bez alergii jest m.in. przyjmowanie szczepień ochronnych, karmienie piersią przez co najmniej 4 miesiące oraz unikanie ekspozycji na dym tytoniowy. Pełna wersja pracy niemieckich badaczy została opublikowana w czasopiśmie Deutsches Ärzteblatt International.

Nowozelandzki chirurg ortopeda, zatrzymany 6 lipca zeszłego roku za prowadzenie samochodu na dodatkowym gazie, nie przyznaje się do winy. Zamiast tego twierdzi, że przekroczył dopuszczalne normy, stosując w pracy alkoholowy preparat do mycia rąk. Podczas rozprawy sądowej w Wellington 53-letni Ian Denholm potwierdził, że wypił 2 kieliszki wina. Jego prawo jazdy zatrzymano na pół roku, ponadto będzie musiał uregulować mandat w wysokości 275 dolarów. Gdy lekarza zbadano na posterunku alkomatem, w wydychanym powietrzu wykryto 593 mikrogramy alkoholu. Dopuszczalna dawka to 400 mikrogramów. Denholm tłumaczy się, że ma problemy z egzemą, która zwiększa ilość alkoholu wchłanianego przez skórę.

Posługując się funkcjonalnym rezonansem magnetycznym, naukowcy z Wake Forest University odkryli, co się dzieje w mózgu podczas drapania. Okazało się, że wyłączeniu ulegają obszary związane z przykrymi wspomnieniami i emocjami, włączają się za to rejony związane z zachowaniami kompulsywnymi (Journal of Investigative Dermatology). W przypadku niektórych schorzeń świąd może być tak uporczywy, że pacjenci drapią się aż do krwi. Bywa tak u niektórych dializowanych i ludzi z egzemą. Do eksperymentu zaangażowano 13 osób; fMRI wykonywano im w czasie, kiedy były drapane niewielką szczoteczką po podudziu. Po 30 sekundach następowała półminutowa przerwa i tak przez 5 minut. Zaobserwowano zmniejszoną aktywność dwóch obszarów: przedniej i tylnej części kory zakrętu obręczy. Pierwszy rejon odpowiada za niemiłe doświadczenia zmysłowe (awersję bólową), drugi – za wspomnienia. Aktywność tych regionów była najmniejsza, gdy ochotnicy twierdzili, że drapanie jest najsilniejsze. Dr Gil Yosipovitch podkreśla, że po raz pierwszy udało się wykazać, czemu właściwie drapanie bywa tak przyjemne, choć zakazane ze względu na ewentualne uszkodzenia skóry. Możliwe, że drapanie hamuje emocjonalne składowe drapania, stąd odczuwana ulga. Drapanie to zmniejszenie aktywności jednych i wzrost aktywności innych obszarów. Do tej drugiej grupy należą kora przedczołowa (zachowania przymusowe) i drugorzędowa kora somatosensoryczna (ból). Pobudzanie zachowań kompulsywnych tłumaczy, czemu obietnica "Podrapię się tylko raz" najczęściej nie jest dotrzymywana. Teraz Amerykanie chcą sprawdzić, czy w przypadku chronicznego świądu uruchamiane są te same wzorce aktywności mózgu. Naukowcy przypominają, że wyniki ich eksperymentu mają ograniczone zastosowanie, ponieważ wolontariusze nie byli drapani w odpowiedzi na prawdziwy świąd.

Naukowcy z Uniwersytetu Chińskiego w Hongkongu zidentyfikowali we krwi dwie substancje, które odpowiadają za swędzącą egzemę. Badacze opracowali urządzenie do pomiaru drapania. Nałożono je 24 dzieciom i sprawdzano, jak bardzo drapią się podczas snu. Dermatolodzy zaobserwowali, że "skrobanie" narastało, gdy we krwi zwiększało się stężenie dwóch substancji (British Journal of Dermatology). Egzema występuje u jednego na 10 dzieci i w niektórych przypadkach pozostaje aż do wieku dorosłego. Ze schorzeniem można próbować walczyć za pomocą maści steroidowych, ale to znoszenie objawów, a nie przyczyn. Do tej pory słabo jednak rozumiano mechanizm leżący u podłoża egzemy. Dwoma związkami, o których wspominaliśmy wcześniej, są tzw. substancja P i neurotropowy czynnik pochodzenia mózgowego (ang. brain-derived neurotrophic factor, BDNF). Chińczycy zebrali do swoich badań 24 dzieci. Średnia wieku wynosiła 11 lat. Zakładany na nadgarstek aparat nagrywał ruchy ręki w ciągu nocy. Zgodnie z naszymi informacjami, to pierwszy raport, w ramach którego zademonstrowano, że BDNF i substancja P są powiązane z nasileniem objawów choroby i jakością życia – cieszy się jeden z badaczy, Kam-lun Ellis Hon.

Dzieci matek, które w czasie ciąży jedzą dużo jabłek, rzadziej chorują na astmę. Naukowcy z Uniwersytetu w Aberdeen zbadali nawyki żywieniowe 2000 ciężarnych kobiet, a po 5 lat sprawdzili stan zdrowia ich potomstwa. Zaobserwowali, że dzieci, których matki jadły tygodniowo 4 lub więcej jabłek, zapadały na astmę o połowę rzadziej niż dzieci kobiet konsumujących tygodniowo ½ albo mniejszą część jabłka. Ci sami akademicy stwierdzili także, że jeśli ciężarne uwzględniały w swojej diecie sporo ryb, maluchy rzadziej cierpiały z powodu egzemy. Kobiety spożywające tygodniowo 1 lub więcej porcji ryb niemal o 50% obniżały prawdopodobieństwo, że zostanie ona zdiagnozowana u ich dziecka w ciągu 5 pierwszych lat życia. Nie wiadomo, czemu jabłka i ryby wpływają w ten sposób na zdrowie dzieci. Podobnych zależności nie stwierdzono w przypadku innych pokarmów. W przypadku dorosłych jabłka korzystnie oddziałują na płuca, ponieważ zawierają przeciwutleniacze, a tłuste ryby obfitują w kwasy tłuszczowe typu omega-3. Naukowcy z Aberdeen podkreślają, że bardzo trudno ustalić związki między matczyną dietą a stanem zdrowia dziecka, ponieważ na rozwój astmy czy egzemy może też wpływać szereg innych czynników. Może istnieć coś innego w stylu życia kobiet jedzących dużo jabłek, co daje zaobserwowany skutek. Ale oczywiście [...] lepiej zachęcać kobiety do jedzenia w ciąży większych ilości owoców niż do zażywania witamin — powiedział dr Graham Devereux, szef ekipy badawczej.

Naukowcy od dawna próbowali sprawdzić, czy i jak stres wpływa na problemy ze skórą. Nowe badania na myszach wykazały, że hormony stresu mogą pogorszyć, a nawet wywołać różne choroby skóry, np. łuszczycę czy egzemę. Akademicy odkryli, że blokowanie działania glukokortykoidu polepsza wygląd skóry. Zrozumienie działania glukokortykoidu pomogło naukowcom opracować metody zapobiegania problemom ze skórą, wywoływanym przez stres psychologiczny — powiedział Kenneth Feingold z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco. To, co dzieje się w twoim umyśle, ma wpływ na to, co dzieje się na twojej skórze. Wcześniejsze badania wykazały, że stres zmniejsza wzrost komórek naskórka (keranocytów) i hamuje ich różnicowanie. W najnowszym eksperymencie Amerykanie poddawali bezwłose myszy działaniu stresu i albo hamowali wydzielanie, albo blokowali działanie glukokortykoidu. U części gryzoni nie podejmowano żadnych działań modyfikujących. Stres wywoływano, umieszczając zwierzęta w ciasnych klatkach, które przez 48 godzin były stale oświetlone i nagłośnione muzyką płynącą z radia. Skóra myszy z 2 grup otrzymujących bloker glukokortykoidu wyglądała lepiej niż skóra gryzoni z 3. grupy. Rezultaty badaczy są więcej niż zachęcające. Trzeba jednak powtórzyć próby z udziałem ludzi, poza tym blokowanie działania hormonów stresu może mieć o wiele gorsze skutki od problemów ze skórą. O szczegółach amerykańskich eksperymentów można przeczytać w grudniowym wydaniu American Journal of Physiology-Regulatory, Integrative and Comparative Physiology.

Liczba dzieci cierpiących na alergie wzrasta na całym świecie, także w krajach rozwijających się, gdzie astma, egzema i katar sienny stają się poważnymi problemami. Szczególnie astma powoduje, że wiele dzieci opuszcza szkołę, musi przejść hospitalizację, a nawet umiera. Przyczyną leżącą u podłoża tej choroby jest zapalenie dróg oddechowych, lecz co dokładnie ją wywołuje i dlaczego określone osoby zaczynają chorować, a inne nie, nadal nie jest jasne. Wiadomo natomiast na pewno, że coraz więcej dzieci ma problemy z chorobami alergicznymi, a częstość ich występowania wzrosła szczególnie w zeszłym dziesięcioleciu. Naukowcy, którzy w 1991 roku prowadzili Międzynarodowe Badania Astmy i Alergii w Dzieciństwie (International Study of Asthma and Allergies in Childhood), powtórzyli je jeszcze dwukrotnie: w 2002 i 2003 roku. Odkryli wzrost częstości zachorowań w 56 krajach, zwłaszcza wśród najmłodszych dzieci. Na studium, którego szczegóły opisano na łamach ostatniego wydania pisma medycznego Lancet, składało się m.in. przeprowadzenie wywiadu z rodzicami 193 tys. dzieci w wieku 6-7 i 305 tys. w wieku 13-14 lat. Pochodziły on z tak różnych krajów, jak: RPA, Brazylia, Iran, Kanada oraz Szwecja. Najsilniejsze wzrosty odnotowano w przypadku egzemy w młodszej grupie oraz w przypadku kataru siennego w obu grupach wiekowych. Wśród nastolatków, gdzie częstość występowania astmy była wyższa niż wśród maluchów, zauważono pewne oznaki spadku. W zmagającej się z epidemią alergii Wielkiej Brytanii odnotowano jednak w latach 1991-2003 wzrost częstości zachorowań na astmę (z 18,4 do 20,9%), katar sienny (z 9,8 do 10,1%) oraz egzemę (z 13 do 16%). Szefujący badaniom profesor Innes Asher z University of Auckland w Nowej Zelandii powiedział, że wzrost liczby zachorowań w wielu krajach występował w dużych skupiskach ludzkich. Pomimo że roczne wzrosty wynosiły ok. 0,5% i wydaje się, że jest to niewiele, takie zmiany mogą mieć istotny wpływ na zdrowie publiczne, zwłaszcza że najczęściej miały miejsce w mocno zaludnionych państwach — tłumaczy Asher. Eksperci twierdzą, iż takie czynniki, jak zanieczyszczenie powietrza, dieta, styl życia, wystawienie na działanie bakterii na wczesnych etapach życia, są prawdopodobnie powiązane ze wzrostem zachorowań na astmę i inne choroby alergiczne, ale przyczyny wywołujące chorobę są inne w różnych miejscach. Biorąc pod uwagę zróżnicowanie postaci astmy, nie powinna być ona uznawana za pojedynczą jednostkę chorobową. Inne badanie opublikowane na łamach Lancet potwierdza, że duże korzyści podczas leczenia astmy daje połączenie kilku leków.

Dzieci korzystające z krytych basenów mogą się znajdować w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na astmę. Belgowie przeanalizowali dane 190 tys. 13-14-latków z 21 krajów, których poproszono o szczegółowe opisanie ewentualnych problemów z oddychaniem, katarem siennym oraz egzemą atopową. Odnotowano wzrost częstości występowania astmy i zadyszki w miejscowościach z większą liczbą krytych basenów. Odsetek astmy i świszczącego oddechu wzrastał, odpowiednio, do 2,73 oraz 3,39% na każdy dodatkowy basen. Problem ten częściej występował w Europie Zachodniej niż we Wschodniej, co odzwierciedla różnicę w dostępie do basenów w różnych rejonach Starego Kontynentu. Wyniki studium ukazały się w internetowym wydaniu Occupational and Environmental Medicine. Opublikowało je British Medical Association (BMA). Szef badań Alfred Bernard, profesor zdrowia publicznego na Uniwersytecie Katolickim w Louvain, uważa, że za zjawisko odpowiada trójchlorek azotu, nazywany również trichloraminą. Jest to gaz powodujący podrażnienie błon śluzowych dróg oddechowych. Powstaje on wtedy, gdy chlorowana woda przereaguje z moczem, potem lub inną materią organiczną pochodzącą od pływaków. Bernard zauważa, że w ubiegłych dekadach budowano coraz więcej basenów, montowano na nich kolejne urządzenia do zabawy, np. zjeżdżalnie, maszyny do robienia fal, co powodowało, że dzieci spędzały na nich coraz więcej czasu. Wzrost częstości i czasu przebywania przez dzieci na basenach spowodował z kolei zmiany w basenowym środowisku, np. podniesienie temperatury wody, zainstalowanie wyposażenia rekreacyjnego czy zwiększenie się tłoku. Wszystkie te zmiany wywołały z kolei wzrost stężenia w powietrzu produktów ubocznych chlorowania. W dodatku, żeby obniżyć koszty zużycia energii, wprowadzono specjalne programy oszczędnościowe, co wiązało się m.in. ze zmniejszeniem wentylacji pomieszczeń. W 2003 roku Bernard prowadził badania na terenie Wielkiej Brytanii. Wykazały one zwiększone stężenie białek tworzących się w odpowiedzi na działanie trójchlorku, i to zarówno we krwi młodych pływaków, jak u w ogóle niepływających, a tylko siedzących na ławkach obok basenu rodziców.