Znajdź zawartość

Siedem lat minęło, zanim międzynarodowy zespół archeologów zdał sobie sprawę z wyjątkowości zwyczajnego z pozoru znaleziska. Mowa o fragmencie amfory sprzed 1800 lat w której przechowywano oliwę. Znamy miliardy szczątków rzymskiej ceramiki. Także miejsce znalezienia nie zaskakuje. Fragment odkryto na wiejskich terenach hiszpańskiej prowincji Kordoba. W tych regionach dawnej rzymskiej prowincji Baetica wytwarzano oliwę. Również widoczny napis nie jest niczym dziwnym. Na amforach bardzo często zapisywano imiona producentów, ilość towaru i inne informacje handlowe. Dopiero odczytanie napisu, a właściwie jego zrekonstruowanie, sprawiło olbrzymią niespodziankę. Na zachowanym fragmencie widoczny był następujący napis: S vais avoniam glandemm arestapoqv tisaqv it Naukowcy przystąpili do jego rekonstrukcji i okazało się, że to fragmenty 7. i 8. wersu pierwszej księgi „Georgik” Wergiliusza. Auoniam[pingui] glandem m[utauit] aresta, poq[ulaque] [inuen]tis Aqu[eloia] [miscu]it [uuis] „Georgiki” to poemat dydaktyczny o tematyce rolniczej stworzony w I wieku p.n.e. przez jednego z najwybitniejszych pisarzy w historii literatury Publiusza Wergiliusza Maro. Wergiliusz był bardzo popularny w czasie gdy tworzył i w wiekach późniejszych. Jego „Eneida” – epicki poemat o dziejach Eneasza – była uczona w rzymskich szkołach i często jej fragmenty znajduje się na ceramice. Jednak w tym przypadku nie dość, że na ceramice mamy „Georgiki”, a nie „Eneidę” to jeszcze jest to ceramika bardzo nietypowa. Nigdy wcześniej nie znaleziono bowiem fragmentu Wergiliusza na amforze. Autorzy badań, którzy opublikowali ich wyniki w wydawanym przez University of Cambridge piśmie Journal of Roman Archeology uważają, że fragment poematu został zapisany na spodniej części amfory. Nikt miał go tam nie zauważyć. Jest on jednak dowodem na to, że na wiejskich terenach rzymskiej prowincji nie tylko potrafiono czytać i pisać, ale również żyli tam ludzie na tyle wykształceni, iż znali dzieła wielkiego poety. Kto mógł pozostawić taki napis? Tutaj jest kilka możliwości. Mógł być to zatrudniony wyspecjalizowany robotnik, ktoś powiązany z możną rzymską rodziną, która była właścicielem przedsiębiorstwa produkującego oliwę lub też dziecko zatrudnione przy pracy. Niezależnie od tego, dlaczego napis trafił na amforę i kto go tam pozostawił, niepozorny fragment naczynia okazał się znaleziskiem jedynym w swoim rodzaju. « powrót do artykułu

Skorupy znalezione w jaskini Yuchanyan w południowych Chinach mogą stanowić najstarsze dowody działalności ceramicznej człowieka. Ich wiek ocenia się na 17,5-18,3 tys. lat. Oszacowania są bardziej precyzyjne od uprzednich, ponieważ wspiera je ponad 40 próbek (Proceedings of the National Academy of Sciences). Cztery lata temu w jaskini Yuchanyan znaleziono najstarsze ziarna ryżu. Uważa się, że tu mieszkali ludzie, którzy stanowili ogniwo łączące populacje myśliwsko-zbieracze z rolnikami uprawiającymi nieco później ziemię w dolinie Jangcy. Fragmenty ceramiki, do których wcześniej należał zaszczytny tytuł najstarszych, znaleziono w Japonii. Uznano, że mają 16-17 tys. lat, dość szybko wśród archeologów rozgorzała jednak dyskusja, czy ceramika narodziła się Kraju Kwitnącej Wiśni, czy w pobliskich Chinach. Ostatnie wykopaliska w jaskini Yuchanyan prowadzono w 2005 roku. Członkowie zespołu Elisabetty Boaretto z Instytutu Nauki Weizmanna twierdzą, że udało im się opracować trafniejszą metodę oceny wieku znalezisk z różnych warstw stratygraficznych. Jej zespół zwrócił bowiem uwagę na to, co mogło dziać się w jaskiniach. Mieszkający tam ludzie wielokrotnie rozpalali ogień w tym samym miejscu, sprzątali w jaskini, kopali w niej dziury i je zasypywali. W ten sposób dochodziło do przemieszania różnych warstw. Jednak dotychczas znaleziska z jaskiń traktowano tak, jak znaleziska z otwartej przestrzeni, na której rzeczywiście zdarzało się, że ludzie tam obozowali, odchodzili, a później przez setki lat na tym samym miejscu nie pojawiła się inna grupa i został zachowany naturalny porządek warstw stratygraficznych. W jaskiniach, jak widzimy, zachodziły inne procesy. Oczywiście naukowcy posługują się datowaniem węgla z ognisk czy znalezionych resztek pożywienia. Jednak, wskutek wymieszania warstw, bardzo trudno jest ocenić, czy znajdowana w tej samej warstwie ceramika pochodzi z tego samego okresu. Izraelscy naukowcy znaleźli jednak na to sposób. Postanowili podzielić obszar wykopalisk na bardzo małe fragmenty, o obszarze zaledwie 0,25 m2. Uznali, że przedmioty znajdujące się bardzo blisko siebie będą pochodziły z podobnej epoki. Datowanie metodą węgla radioaktywnego wykazało, że wiek przedmiotów waha się pomiędzy 14 000 a 21 000 lat. Podczas dalszych badań znaleziono fragment ceramiki pomiędzy dwoma warstwami, których wiek oceniono na około 18 000 lat. W ten sposób naukowcy stwierdzili, że jest to najstarsza znana nam ceramika.