Znajdź zawartość

Profesor Hynek Burda z Uniwersytetu Duiburg-Essen, który przed dwoma laty analizując na Google Maps pozycję stad pasących się krów odkrył, że zwierzęta te prawdopodobnie kierują się ziemskim polem magnetycznym, zauważył podobne zachowania u lisów. Na podstawie obserwacji tych zwierząt, które prowadził w Czechach, stwierdził, że podczas polowania niemal zawsze skaczą one na ofiarę w kierunku nieco odchylonym od linii północ-południe, zgodnie z położeniem bieguna magnetycznego. Zespół Burdy zanotował dwa rodzaje zachowania lisów w czasie polowań. Gdy zwierzę widzi ofiarę, skacze z każdej pozycji. Jednak gdy ofiara jest ukryta, to lis niemal zawsze wykonuje skok zgodnie z położeniem bieguna magnetycznego. Co więcej, w takim przypadku zwierzę dopada ofiarę w 72% przypadków. Gdy skacze w innym kierunku odsetek udanych ataków wynosi 18%. Burda skonsultował się z Johnem Philipsem z Virginia Tech, a ten zasugerował mu, że lisy mogą wykorzystywać pole magnetyczne do pomiaru odległości do ofiary, której przecież nie widzą. Obaj uczeni spekulują, że lisy starają się zawsze skakać na tę samą odległość. Ma im pomagać w tym "cień" na siatkówce, który jest najciemniejszy, gdy zwierzę patrzy w kierunku północnego bieguna magnetycznego. Lis podkrada się do ofiary, którą słyszy, tak długo, aż "cień" na siatkówce zgra się z miejscem, z którego dochodzi dźwięk. To daje mu pewność, że ofiara za każdym razem znajduje się w takiej samej odległości.

Krowy kojarzą nam się z wieloma rzeczami, m.in. mlekiem, łatami i spokojnym usposobieniem. Nikt jednak do tej pory nie zauważył, że działają jak miniaturowe magnesy. Zawsze ustawiają się w linii północ-południe (Proceedings of the National Academy of Sciences). Hynek Burda, biolog z Universität Duisburg-Essen, skorzystał ze zdjęć satelitarnych Google Earth. Badał 308 stad z 6 kontynentów, liczących w sumie ponad 8 tys. osobników. Niemcy odkryli istnienie podobnego zjawiska wśród jeleniowatych (saren europejskich i jeleni szlachetnych), co oznacza, że wszystkie wymienione gatunki muszą wyczuwać pole magnetyczne Ziemi. Magnetorecepcję opisano dotąd u owadów (np. termitów i pszczół), migrujących ptaków czy żółwi morskich, nikt jednak nie sądził, że tak spektakularny jej przypadek mamy tuż pod nosem, w dodatku od ok. 10 tysięcy lat. Jakie korzyści ewolucyjne zapewnia krowom ta umiejętność? Na razie nie wiadomo. Pasterze zaobserwowali co prawda, że w stadzie krowy ustawiają się w podobnym kierunku, ale naukowcy przypuszczali, że zwierzęta podążają po prostu za słońcem i wygrzewają się w nim lub zbijają się w gromady, by utrzymać ciepło. Nikomu nie przyszło do głowy, że powodem opisywanego zachowania jest określone "zamiłowanie" geomagnetyczne. Po porównaniu ustawienia krów do wskazań kompasu okazało się, że w przypadku pojedynczych osobników odchylenie od geograficznego południa lub północy wynosiło ok. 5 stopni. Obserwacje stad jeleni i saren na żywo oraz analiza śladów pozostawionych przez zwierzęta odpoczywające na śniegu wykazały identyczną tendencję. Badania terenowe prowadzono w Czechach. W 241 lokalizacjach śledzono 2974 osobniki. Do analizy wybrano zdjęcia, na których zwierzęta były wyraźnie widoczne, stały na płaskim terenie i nie znajdowały się w pobliżu wodopoju czy miejsc żerowania, bo mogłoby to wpływać na ich zachowanie. Cały proces był wyjątkowo żmudny i pracochłonny. W miejscach, gdzie położenie południków magnetycznych najsilniej odbiegało od położenia południków geograficznych (np. tam, gdzie pole magnetyczne miało większe natężenie lub na wysokich szerokościach geograficznych), zwierzęta ustawiały się w zgodzie ze wskazaniami pola magnetycznego. Wyklucza to teorię, że wygrzewają się w słońcu, bo wtedy powinny się kierować w stronę północy geograficznej. Obalono też hipotezę, że zwierzęta ustawiają się tak, by minimalizować boczne uderzenia chłodnego wiatru. Sabine Begall podkreśla, że w przypadku jeleniowatych, gdzie naukowcy dysponowali danymi odnośnie do kierunków wiatru, nie stwierdzono żadnej tego typu korelacji. Gdyby wiatr odgrywał jakąkolwiek rolę, powinniśmy obserwować wiele losowych ułożeń, tak jednak nie było. [...] Dominowało ustawienie w linii północ-południe.