Znajdź zawartość

Mechanizmy neuronalne depresji poporodowej nadal pozostają w dużej mierze owiane tajemnicą, ale w ramach najnowszych eksperymentów wykazano, że zmagające się z nią świeżo upieczone matki inaczej przetwarzają negatywne emocje. Zespół Mary Phillips z Uniwersytetu w Pittsburghu zbadał funkcjonalnym rezonansem magnetycznym (fMRI) 14 nieleczonych kobiet z depresją poporodową i 16 kobiet, które również niedawno urodziły, ale nie wykazywały objawów baby bluesa. W czasie obrazowania wszystkie panie przyglądały się złym i smutnym twarzom albo wykonywały zadanie polegające na dopasowywaniu kształtów. Okazało się, że w porównaniu do kobiet bez zaburzeń afektywnych, u matek z depresją poporodową występowała obniżona aktywność w obrębie lewej grzbietowo-przyśrodkowej kory przedczołowej. Stwierdzono u nich również istotny statystycznie negatywny związek między nasileniem dolegliwości a aktywnością lewego ciała migdałowatego oraz korelację dodatnią między brakiem wrogości wobec niemowlęcia i aktywnością prawego jądra migdałowatego. Psycholodzy uważają, że obniżona aktywność grzbietowo-przyśrodkowej kory przedczołowej oraz zaburzona łączność tej części kory z amygdala w reakcji na widok twarzy wyrażających negatywne emocje może stanowić neurologiczne podłoże depresji poporodowej lub jej skutek. Phillips sugeruje, że problem z nawiązaniem więzi z dzieckiem stanowi w przypadku chorych przejaw ogólniejszej utraty zainteresowania kontaktami społecznymi. Wcześniej ten sam zespół wykazał, że osoby z depresją są bardziej wrażliwe na negatywne obrazy od ludzi zdrowych. U matek z depresją poporodową jest jednak zgoła inaczej – one blokują negatywy i w ogóle na nie nie reagują. Ponieważ podobnego zjawiska nie obserwowano w grupie kontrolnej, jest mało prawdopodobne, że odpowiada za to ciąża.

Podwyższone stężenie oksydazy monoaminowej A (ang. monoamine oxidase A, MAO-A) w mózgu pań w połogu może wyjaśnić występowanie depresji poporodowej czy baby bluesa. Badacze z kanadyjskiego Centrum Uzależnień i Zdrowia Psychicznego posłużyli się pozytonową tomografią emisyjną (PET). Dzięki temu ustalili, że stężenie MAO-A w mózgach zdrowych kobiet było 4 dni po porodzie o 43% wyższe niż u kobiet, które nie zachodziły ostatnio w ciążę. Najsilniejszy wzrost poziomu MAO-A obserwowano 5. dnia po porodzie, a więc wtedy, gdy objawy depresyjne są zazwyczaj najbardziej widoczne. Oksydaza monoaminowa A to enzym kodowany przez gen MAOA. Usuwa ona m.in. serotoninę, czyli neuroprzekaźnik podtrzymujący normalny nastrój. Nic więc dziwnego, że kiedy MAO-A jest więcej niż zwykle, obserwuje się symptomy depresyjne. Zrozumienie biologii baby bluesa to niezwykle ważna kwestia, ponieważ przy pewnym nasileniu może się on przekształcić w kliniczną depresję poporodową, najczęstszą komplikację porodu, która występuje u 13% świeżo upieczonych matek i może mieć zgubny wpływ tak na nie, jak i na dzieci. Mamy nadzieję, że zdobyte przez nas informacje będą w przyszłości wykorzystane do opracowania suplementów, zawierających substancje usuwane przez wysokie stężenia MAO-A. W ten sposób można by obniżać ryzyko depresji poporodowej – wyjaśnia dr Jeffrey Meyer. Wyniki studium ukazały się w piśmie branżowym Archives of General Psychiatry.

Kobiety, które rodzą swoje pierwsze dziecko po 35. roku życia, są w większym stopniu narażone na psychozę poporodową. Wg naukowców z Karolinska Institutet zapadają na nią ponad 2-krotnie częściej od młodszych matek. Ryzyko wystąpienia psychozy poporodowej w ciągu pierwszych 90 dni od wydania na świat dziecka wzrasta z wiekiem. Gdy rodząc po raz pierwszy, kobieta ma ponad 35 lat, szanse na wystąpienie psychozy poporodowej są 2,4 razy wyższe niż u dziewcząt mających mniej niż 19 lat. Studium ma solidną podbudowę, ponieważ uwzględniono w nim dane ok. 750 tys. tzw. pierwiastek, które rodziły w Szwecji między 1983 a 2000 rokiem. Analiza wykazała, że niemal 80% kobiet odczuwało jakieś zaburzenia nastroju lub miało lekką depresję (baby blues/smutek poporodowy), ale tylko u 1 na 1000 zdiagnozowano psychozę poporodową. Psychoza poporodowa charakteryzuje się ciężką depresją i urojeniami. Zazwyczaj rozwija się w 2-3 dni po porodzie. Początkowo pojawiają się bezsenność, niepokój i chwiejność emocjonalna. Z czasem objawy nasilają się i mamy do czynienia z upośledzeniem racjonalnego myślenia, zmąceniem świadomości, urojeniami oraz obsesyjnym lękiem o dziecko. Bardzo charakterystyczne dla tego stanu są niepokoje o wyrządzenie krzywdy sobie lub maluchowi. Niekiedy u pacjentek występują stany pobudzenia psychoruchowego i świeżo upieczona mama zaczyna czuć, że musi np. wygotować umyte wcześniej butelki. Psychiatrzy uważają, że chorobę mogą wyzwalać nagłe zmiany w stężeniu hormonów po porodzie.

W mózgach myszy zidentyfikowano mechanizm, który odpowiada za wystąpienie depresji poporodowej. To nadzieja dla kobiet, które zmagają się baby bluesem. Studium zostało częściowo sfinansowane przez amerykański Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego (NIMH). W eksperymentach wykorzystano genetycznie zmodyfikowane gryzonie. Pozbawiono je białka niezbędnego do przystosowania się do skokowych zmian stężenia hormonów w okresie ciąży i połogu. Po urodzeniu młodych myszy ze sztucznie wytworzonym niedoborem pewnej proteiny zachowywały się podobnie jak kobiety z depresją i zaniedbywały swoje potomstwo. Podanie leku, który przywracał działanie białka, znosiło objawy i zmniejszało śmiertelność młodych – opowiada dr Istvan Mody z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles (Neuron). Wcześniej naukowcy sądzili, że za baby bluesa odpowiadają skokowe zmiany poziomu estrogenu i progesteronu, lecz okazało się, że gdy nimi manipulowano, symptomy depresji występowały wyłącznie u kobiet z wcześniejszą historią choroby. Stało się jasne, że musi chodzić o coś bardziej skomplikowanego. Hormony płciowe wpływają na mózg za pośrednictwem hamującego neuroprzekaźnika GABA. Kwas gamma-aminomasłowy pomaga zmniejszyć aktywność neuronów. Mody i jego współpracownik Maguire zauważyli, że w ciąży i okresie okołoporodowym element receptora GABA-ergicznego, podjednostka delta, bardzo się zmienia. Aby sprawdzić, czy może chodzić właśnie o to, Amerykanie wyhodowali myszy pozbawione genu kodującego podjednostkę delta. Badali je w sytuacjach, które podobnie jak u ludzi mogą wywoływać lęk i depresję. Po wydaniu na świat młodych samice były ospałe i rzadziej starały się sprawić sobie przyjemność. Odrzucały też potomstwo i nie budowały odpowiednich gniazd. Wszystko wracało do normy, gdy gryzoniom podawano lek o nazwie THIP. Przywraca on prawidłową funkcję receptorów, mimo że nadal nie ma w nich sprawnie działającej podjednostki delta.

Kobiety, które rodzą chłopców, dość często są bardziej podatne na głęboką depresję poporodową niż panie wydające na świat córki (Journal of Clinical Nursing). Zespół profesora Claude'a de Tychey z Universite Nancy 2 zbadał 181 kobiet. U 9% stwierdzono głęboką depresję, a 75% z nich stanowiły matki chłopców. Studium objęło społeczność, w której nie występowały naciski dotyczące pożądanej płci dziecka (w wielu częściach świata to narodziny dziewczynki nie są powodem do radości). Okazało się, że nawet gdy świeżo upieczone matki nie miały depresji poporodowej, urodzenie syna z większym prawdopodobieństwem niż urodzenie córki zmniejszało jakość ich życia. Oceny dokonywano za pomocą wystandaryzowanego 36-pytaniowego kwestionariusza. Zwracano szczególną uwagę na ogólne zdrowie psychiczne i emocjonalne przed porodem, a nawet przed samą ciążą. Wzięto również pod uwagę formę fizyczną oraz próg bólu. Część specjalistów uważa, że wyniki uzyskane przez Francuzów to zwykły "wybryk statystyczny" i wskazuje na konieczność dogłębniejszego zbadania zjawiska. Jednak ich autorzy twierdzą, że możliwą przyczyną są powikłane relacje z postaciami płci męskiej, np. ojcami, partnerami czy braćmi, zwłaszcza gdy u kobiety występowała podatność na depresję (np. wcześniejsze epizody zaburzeń emocjonalnych). Pogorszenie jakości życia odnotowywano zarówno u matki, jak i syna. Siedem na 10 matek chłopców wspominało o niższej jakości życia niż przeciętna matka dziewczynki. Kobiety rodzące dziewczynki częściej cierpiały na łagodną depresję poporodową (tzw. baby blues), ale wśród 17 pań z głęboką depresją aż 13 urodziło chłopców. Przytłaczającym wnioskiem wypływającym z tego studium jest fakt, że płeć wydaje się odgrywać pewną rolę w pogorszeniu jakości życia oraz zwiększeniu szans wystąpienia głębokiej depresji poporodowej. Kobiety uzyskiwały podobną liczbę punktów bez względu na to, czy było to ich pierwsze, czy drugie dziecko. Przy małej liczebności grupy kobiet z głęboką depresją trudno jednak uznać taki wniosek za uzasadniony.