Znajdź zawartość

Dzięki nowoczesnej metodzie obrazowania (laserowo stymulowanej fluorescencji) udało się rozwiązać 150-letnią zagadkę brakującego trzonu pióra, będącego holotypem Archaeopteryx lithographica. Trzon znaleziono, a przy okazji okazało się, że pióro wcale nie należało do archeopteryksa... Izolowaną skamieniałość odkryto w 1861 r. w Solnhofen w Bawarii. W tym przypadku nie jest to odcisk piór przy szkielecie, ale ciemny film. W pochodzącym z 1862 r. opisie pióra wspomina się o dość długim trzonie. Niestety, dziś jest on niewidoczny. Nawet ostatnia fluorescencja rentgenowska i badania obrazowe z wykorzystaniem UV nie zakończyły trwającej 1,5 wieku debaty. Nie było pewności, czy trzon w ogóle istniał i czy pióro było lotką pierwszego rzędu, lotką drugiego rzędu czy raczej pokrywą pierwszego rzędu. Gdy zespół dr. Michaela Pittmana z Uniwersytetu Hongkońskiego posłużył się LSF (od ang. Laser-Stimulated Fluorescence), pióro można było porównać do odcisków piór archeopteryksa, a także do piór współczesnych ptaków. Przed badaniem, którego wyniki ukazały się na łamach Scientific Reports, sądzono, że skamieniałość jest pokrywą pierwszego rzędu, ale obrazowanie zademonstrowało, że różni się ona od pokryw współczesnych ptaków - oś pióra nie przypomina bowiem rozciągniętej litery "s". Ekipa wykluczyła też, że skamieniałość jest lotką pierwszego rzędu, drugiego rzędu bądź sterówką archeopteryksa. Zamiast tego nowe dane sugerują, że pióro pochodzi z nieznanego opierzonego dinozaura. To niesamowite, że nowa technika pozwoliła nam rozwiązać 150-letnią zagadkę brakującego trzonu - cieszy się Daniela Schwarz, współautorka publikacji i kuratorka kolekcji z Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie. Odkrycie pokazuje, że różnorodność opierzonych dinozaurów wokół prehistorycznego archipelagu Solnhofen była najprawdopodobniej większa niż dotąd sądzono. « powrót do artykułu

Ptak kopalny arecheopteryks prowadził najprawdopodobniej nocny tryb życia. Lars Schmitz z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis doszedł do tego, analizując rozmiary oczodołów. Amerykanin badał 77 gatunków ptaków, a także inne owodniowce i zauważył, że jest w stanie przewidzieć, kiedy udają się na żer – nocą, w dzień czy w półmroku – wyłącznie na podstawie pomiarów oczodołu i makroskopowej morfologii gałki ocznej. Od strony oczodołu oko otacza twardówka (łac. sclera). U ssaków tworzy ją wyłącznie tkanka włóknista, lecz u innych kręgowców zawiera ona dodatkowo wzmacniające elementy chrzęstno-kostne. U ptaków źrenica jest otoczona pierścieniem segmentów kostnych (pierścieniem twardówki). Jak zauważył Schmitz, na tryb życia danego gatunku wskazują zewnętrzna i wewnętrzna średnica pierścienia, rozpatrywane łącznie z głębokością oczodołu. Głęboki oczodół i duży pierścień twardówki są typowe dla ptaków nocnych. Jako że takie właśnie cechy wykryto u archeopteryksa, wszystko wskazuje na to, iż żerował pod osłoną nocy.

Kto do niedawna miał wątpliwości na temat istnienia upierzonych dinozaurów, dziś musi stawić czoła nowym danym paleontologicznym. Badacze z Chińskiej Akademii Nauk przedstawili bowiem zdjęcia wyjątkowo dobrze zachowanych szczątków gatunku nazwanego Anchiornis huxleyi, opierzonych gadów żyjących co najmniej 10 milionów lat przed słynnym archeopteryksem. Skamieniałości odkryto w północno-wschodnich Chinach. Ich wiek oceniono na co najmniej 150 milionów lat, co oznacza, że to najstarsze pozostałości piór znane nauce. Zdaniem prof. Xu Xinga, szefa zespołu, który dokonał tego niezwykłego znaleziska, jest to także ostateczny dowód na to, że ptaki wyewoluowały od gadów. Nowy gatunek nazwano Anchiornis huxleyi. Jego nazwa rodzajowa oznacza "krewny ptaków", zaś nazwa gatunkowa została mu nadana na cześć Thomasa H. Huxleya - jednego z pierwszych popularyzatorów teorii ewolucji. Odkryte okazy są bardzo obficie pokryte piórami. Przedstawiciele A. huxleyi mieli opierzone nie tylko kończyny górne, lecz także ogony. O pokrewieństwie z ptakami świadczy także typowo "ptasia" budowa stóp, zaopatrzonych w cztery palce. Prof. Michael Benton, niezwiązany z zespołem prof. Xinga paleontolog w Uniwersytetu w Bristolu, nie ukrywa podekscytowania odkryciem. Kiedy patrzy się na drzewo życia, jest dość oczywiste, że pióra pojawiły się przed pojawieniem się szczątków archeopteryksa. Teraz fantastyczne odkrycia profesora Xu Xinga udowadniają to raz a dobrze.