Znajdź zawartość

Międzynarodowy zespół naukowy wybrał miejsce, które najlepiej reprezentuje rozpoczęcie nowej epoki geologicznej w dziejach Ziemi – antropocenu. Anthropocene Working Group (Grupa Robocza ds. Antropocenu) zaproponowała, by wzorzec granicy wyznaczający początek antropocenu znajdował się w osadach Crawford Lake w Kanadzie. Wzorce pomiędzy epokami geologicznymi są wyznaczane i rejestrowane od 1977 roku przez Międzynarodową Komisję Stratygrafii przy Międzynarodowej Unii Nauk Geologicznych. Wyznacza się je we wzorcowych profilach osadów i określa mianem wzorca GSSP (Global Boundary Stratotype Section and Point). Od pewnego czasu część geologów proponuje, by uznać, że żyjemy w nowej epoce geologicznej, antropocenie. Cechą charakterystyczną tej epoki ma być uzyskanie przez człowieka dominującego wpływu na klimat i środowisko Ziemi. W związku z tą koncepcją pojawiły się w środowisku geologów pytania, kiedy antropocen się zaczął, jakie mamy dowody na jego istnienie oraz czy wpływ człowieka na planetę jest na tyle istotny, by wyznaczać nową epokę geologiczną. Zwykle epoki trwają miliony lat. By odpowiedzieć na te pytania Międzynarodowa Komisja Stratygrafii powołała Anthropocene Working Group. Osady z dna Crawford Lake zawierają znakomity zapis zmian środowiskowych na przestrzeni ostatnich tysiącleci. Sezonowe zmiany składu chemicznego wody i ekologii utworzyły coroczne warstwy, które możemy próbkować za pomocą różnorodnych markerów, by badać historyczną działalność człowieka. To właśnie  możliwość dokładnego zapisywania i przechowywania informacji w postaci archiwum geologicznego jest cechą, dla której miejsca takie jak Crawford Lake są tak ważne. GSSP jest wykorzystywany do skorelowania podobnych zmian środowiskowych widocznych w innych miejscach na całym świecie, mówi sekretarz Anthropocene Working Group, doktor Simon Turner z University College London. Naukowcy badali osady zebrane w różnych typach środowiska na całym świecie, od raf koralowych po rdzenie lodowców. Próbki były badane pod kątem obecności kluczowego wskaźnika wpływu człowieka na środowisko – obecności plutonu. Pluton pokazuje nam, kiedy ludzkość stała się tak dominującą siłą, że pozostawiła w zapisie geologicznym unikatowy „odcisk palca”, mówi profesor Andrew Cundy. W naturze pluton występuje w ilościach śladowych. Jednak na początku lat 50., gdy przeprowadzono pierwsze próby z bombą wodorową, widzimy bezprecedensowy wzrost i szczyt poziomu plutonu w próbkach z całego świata. Później od połowy lat 60., gdy w życie wszedł Układ o zakazie prób broni nuklearnej, widoczny jest spadek poziomu plutonu, wyjaśnia Cundy. Innymi wskaźnikami geologicznymi ludzkiej aktywności są wysoki poziom popiołów z elektrowni węglowych, wysoka koncentracja metali ciężkich oraz obecność plastiku. Wskaźniki te zaczęły gwałtownie rosnąć w połowie XX wieku i wciąż utrzymują się na wysokim poziomie. Spośród setek analizowanych próbek to właśnie osady z Crawford Lake uznano za wzorcowe i zaproponowane jako GSSP. Teraz wspierające tę ocenę dowody zostaną przedstawione Międzynarodowej Komisji Stratygrafii, a ta w przyszłym roku zdecyduje, czy uznać antropocen za nową epokę geologiczną. « powrót do artykułu

Grupa Robocza ds. Antropocenu (AWG), wpływowy 34-osobowy panel naukowy, przegłosowała, by uznać istnienie nowej jednostki geologicznej – antropocenu. Do roku 2021 formalna propozycja w tej sprawie zostanie złożona w Międzynarodowej Komisji Stratygraficznej, której głównym celem jest ustalenie standardowej dla całego świata tabeli stratygraficznej. Za uznaniem istnienia nowej epoki geologicznej głosowało 29 członków AWG. Zgodnie z przegłosowaną propozycją antropocen rozpoczął się w połowie XX wieku, kiedy to gwałtownie rosnąca populacja ludzka zwiększyła tempo produkcji przemysłowej, wykorzystywania w rolnictwie środków chemicznych oraz inną aktywność. W tym samym czasie pierwsza próba broni atomowej pokryła naszą planetę radioktywnymi szczątkami, które zostały uwięzione w lodzie i osadach na całej Ziemi, wchodząc w skład zapisu geologicznego. Antropocen to geologiczna jednostka czasu i nazwa warstwy, mówi przewodniczący AWG, Jan Zalasiewicz, geolog z Uniwersytetu w Leicester. Wyniki głosowania nie były zaskoczeniem, gdyż już w 2016 roku na Międzynarodowym Kongresie Geologicznym nieformalnie uznano istnienie nowej epoki. Jednak od tamtej pory specjaliści szukali geologicznego znacznika, który kończyłby epokę holocenu i rozpoczynał antropocen, epokę, na którą zasadniczy wpływ ma działalność człowieka. Teraz zadaniem AWG będzie zidentyfikowanie i wybranie stratotypu dolnej granicy (GSSP) antropocenu, czyli globalnego markera, czegoś w rodzaju złotego standardu w zapisie geologicznym, od którego rozpoczyna się antropocen. Wśród kandydatów na GSSP antropocenu znajdują się różne miejsca na całym świecie, od jaskini w północnych Włoszech, poprzez Wielką Rafę Koralową po jezioro w Chinach. W ciągu najbliższych dwóch lat grupa ma wybrać GSSP oraz zdefiniować fizyczny dowód na rozpoczęcie antropocenu. Naukowcy zastanawiają się, czy za ten dowód nie uznać warstwy izotopów promieniotwórczych pochodzących z lat 1945–1963, kiedy to podpisano Układ o zakazie prób broni nuklearnej. Gdy propozycja AWG zostanie sformalizowana, zostanie ona rozpatrzona przez różne grupy wchodzące w skład Międzynarodowej Komisji Stratygraficznej. Gdy i one się z nią zgodzą, ostateczna ratyfikacja będzie należała do komitetu wykonawczego Międzynarodowej Unii Nauk Geologicznych. Trzej członkowie AWG, którzy głosowali przeciwko uznaniu istnienia antropocenu składali zastrzeżenia co do prób znalezienia pojedynczego jasnego sygnału z zapisie geologicznym. Ich zdaniem, należy uznać stopniowy coraz większy wpływ ludzkości na Ziemię, rozpoczynając od pojawienia się rolnictwa. Przytłaczająca liczba dowodów stratygraficznych wskazuje na istnienie postępującego w czasie antropocenu z wieloma początkami, a nie epoki, która rozpoczęła się od pojedynczego wydarzenia, mówi Matt Edgeworth, archeolog z University of Leicester. Jego zdaniem, uznanie, że antropocen rozpoczął dopiero od warstwy izotopów promieniotwórczych z testów jądrowych raczej utrudnia niż ułatwia naukowe zrozumienie wpływu człowieka na zmiany w systemie ziemskim. « powrót do artykułu

Podczas spotkania brytyjskiego Towarzystwa Geologicznego część zebranych argumentowała, że holocen - epoka geologiczna, w której dotychczas żyliśmy - zakończył się, a rozpoczął się antropocen. Przez ostatnie niemal 12 000 lat, czyli w okresie trwania holocenu, klimat był stabilny, co umożliwiło rozwój ludzkości. Pozwalało to bowiem na rozwój rolnictwa, planowanie miast czy sieci komunikacyjnej. Teraz niektórzy geolodzy twierdzą, że weszliśmy w epokę antropocenu. Terminu tego użył przed 10 laty laureat Nagrody Nobla, profesor chemii Paul Crutzen. Podczas jakiejś konferencji ktoś mówił o holocenie. Nagle zdałem sobie sprawę, że on się myli. Świat uległ dużej zmianie. Powiedziałem, że mamy antropocen. Wszyscy byli zaszokowani. Ale to chyba chwyciło - wspomina uczony. Jednym ze zwolenników teorii antropocenu jest doktor Jan Zalasiewicz z University of Leicester. W wywiadzie dla BBC uczony stwierdził: Mówiąc wprost, nasza planeta nie funkcjonuje obecnie tak, jak kiedyś. Atmosfera, klimat, oceany, ekosystemy.... nie działają tak, jak w holocenie. To znak, że przekroczyliśmy granicę kolejnej epoki. Są różne teorie co do tego, kiedy rozpoczął się antropocen. Niektórzy mówią, że wraz z pojawieniem się rolnictwa. Jednak pierwsi rolnicy nie zmienili planety w zbyt dużym stopniu. Inni proponują jako początek antropocenu lata około roku 1800. Wtedy bowiem populacja ludzi przekroczyła miliard i zaczęliśmy masowo spalać paliwa kopalne, wydzielając węgiel do atmosfery. Zalasiewicz mówi jednak, że naprawdę duże zmiany zaczęły zachodzić dopiero po II wojnie światowej, stąd też pomysł, że antropocen rozpoczął się w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Uczony ma też mocny argument za ustaleniem początku antropocenu na rok 1945. Jak mówi, do formalnego zdefiniowania nowej epoki geologicznej konieczne jest wskazanie, że jej początek można zauważyć w osadach skalnych. Rok 1945 to początek epoki atomu. Osady powstałe w tym roku na całym świecie zawierają radioaktywną sygnaturę pochodzącą z amerykańskich testów pierwszej bomby atomowej - mówi Zalasiewicz. Zatem za tysiące lat geolodzy będą mogli zaobserwować w skałach pojawienie się warstwy zawierającej dowód, na rozpoczęcie nowej epoki. Rok 1945 to pewna data umowna, jednak za jej przyjęciem mogą stać też kolejne argumenty. Profesor Will Stefen z Australijskiego Uniwersytetu Narodowego zauważył przed kilku laty coś, co nazwał „Wielkim przyspieszeniem". Uczony stworzył grafikę obrazującą wzrost liczby ludności od 1800 roku i zauważył, że po II wojnie doszło do gwałtownego przyspieszenia. Od tamtej pory liczba ludzi na Ziemi wzrosła dwukrotnie. Uczony twierdzi również, że w tym samym czasie gospodarka wzrosła aż 10-krotnie. Problemem nie jest tutaj sam wzrost liczby ludzi, ale fakt, że staliśmy się bogatsi i konsumujemy więcej zasobów - mówi Steffen. Ta konsumpcja pozostawia głębokie ślady na całej planecie. Co więcej, zaczyna jej zagrażać. Ostatnio w piśmie Nature Steffen i jego koledzy opublikowali artykuł, w którym zidentyfikowali dziewięć „systemów podtrzymujących istnienie człowieka" na Ziemi. Zdaniem uczonych dwa z nich - klimat i cykl obiegu azotu - znajdują się na granicy załamania, a trzeci - bioróżnorodność - zaczyna zanikać. Antropocen będzie prawdopodobnie jedną z sześciu epok największego wymierania gatunków - stwierdza uczony. Zanikanie bioróżnorodności [zob: Ziemia na skraju masowego wymierania?] to bardzo poważny problem, jednak najważniejszy to, dla Steffena, zmiany klimatyczne. Nikt nie potrafi bowiem powiedzieć, czy będą one długo- czy krótkotrwałe. Co gorsza, prawdopodobnie nie jesteśmy w stanie ich powstrzymać. Jedynym pozytywnym efektem długotrwałego ocieplenia się klimatu będą dobrze zachowanie skamieniałości naszej cywilizacji. W wyniku podniesienia się poziomu oceanów, w przyszłości naukowcy będą mogli odkopać całe miasta zachowane pod osadami dennymi - stwierdził Mike Ellis z British Geological Survey. Wszystko wskazuje na to, że epoka człowieka będzie wyróżniającym się momentem w liczących sobie 4,5 miliarda lat dziejach Ziemi - powiedział doktor Mark Williams, geolog z University of Leicester.

Człowiek tak bardzo zmienia warunki życia na Ziemi, że naukowcy proponują, by zacząć nazywać najnowszą epokę geologiczną antropocenem. Na razie oficjalnie żyjemy w holocenie, który rozpoczął się ok. 10 tys. lat temu. Termin antropocen jest pomysłem laureata Nagrody Nobla, chemika Paula Crutzena. Po raz pierwszy użył tego terminu przed sześcioma laty. Wg niego, rozwój ekonomiczny i wzrost liczebności populacji Homo sapiens wyznaczają początek nowej ery. W najnowszym numerze Geological Society of America Today eksperci z Leicester University i Geological Society of London zwrócili się do Międzynarodowej Komisji Stratygrafii z prośbą o rozważenie sprawy. Argumentują, że dominacja człowieka w takim stopniu fizycznie zmienia naszą planetę, iż nie ma sensu umieszczać w tej samej epoce okresów pre- i postindustrialnych. Naukowcy wskazali na kilka zjawisk, które pozwalają oddzielić od siebie te dwa okresy: 1) różnice we wzorcach odkładania i erozji osadów (obserwuje się je na całym świecie), 2) zmiany w obiegu węgla i temperaturach globalnych, 3) przeobrażenia świata roślin i zwierząt oraz 4) zakwaszenie oceanów. Obecnie trwają dyskusje, czy nazwą antropocen powinno się objąć cały holocen, czy też raczej odnieść ją do czasów następujących po rewolucji przemysłowej.