Znajdź zawartość

Naukowcy odkryli pająka, który jako jedyny gatunek tego 50-tysięcznego rzędu zarzucił życie drapieżnika i gustuje w pokarmie roślinnym. Środkowoamerykański Bagheera kiplingi żywi się głównie pąkami liści dzikiej akacji i w związku z tym nie sporządza sieci do chwytania ofiary. Samice zrezygnowały też ze zwyczaju pożerania partnera po kopulacji. To pierwszy znany pająk, który traktuje rośliny jak podstawowe źródło pokarmu – opowiada Christopher Meehan z Villanova University. Badacz obserwował przedstawicieli tego gatunku podczas podróży do Meksyku. Zwierzęta te są niewielkie i rozmiarami przypominają paznokieć kciuka. B. kiplingi nie zajmuje się sporządzaniem sieci do polowania, dlatego mógł wykorzystać swoje umiejętności tkackie do budowy domków. To w nich samice zajmują się swoimi młodymi. Meehan podkreśla, że choć są wegetarianami, opisywane pająki nie prowadzą przez to sielskiego życia. Muszą wykradać pokarm wprost sprzed nosa strzegących akacji mrówek, a to niełatwe i bardzo ryzykowne zadanie... Odkrycie Amerykanina jest tym bardziej niezwykłe, iż dotąd sądzono, że fizjologia pająków nie pozwala im na spożywanie pokarmu pochodzenia roślinnego. Uważano, że pająki nie są w stanie zjadać żadnych pokarmów stałych. Normalnie wprowadzają do ciała ofiary enzymy, by strawić ją poza własnym organizmem, a potem raczą się czymś o konsystencji zupy. Tymczasem B. kiplingi spożywa "zieleninę" w całości.

Ludzie zamieszkujący w epoce kamienia tereny dzisiejszego RPA byli początkującymi chemikami, którzy stworzyli naturalny klej. Połączyli właściwości zawierającej żelazo ochry z żywicą z drzewa akacjowego. Ok. 70 tys. lat temu ochra pełniła z pewnością funkcję dekoracyjną i/lub symboliczną. Szybko zaczęto jednak przypuszczać, że barwnik celowo dodawano do kleju, tak by lepiej spajał ze sobą poszczególne elementy narzędzi. Testując swoją hipotezę, naukowcy z University of the Witwatersrand w Johannesburgu odtworzyli klej, korzystając wyłącznie z narzędzi i materiałów dostępnych przed tysiącami lat. I co się okazało? Że klej z domieszką ochry był trwalszy - nie kruszył się - od wersji produkowanej wyłącznie z żywicy akacjowej. Członkini ekipy Lyn Wadley tłumaczy, że dzięki temu prostemu zabiegowi kamienne części przyrządów nie odchodziły od drzewca. Uzyskiwanie kleju nie było, wbrew pozorom, łatwym zadaniem. Wymagało uwzględnienia różnic zarówno w składzie żywicy drzew z poszczególnych rejonów, jak i zmiennych właściwości ochry. Ówcześni ludzie nie mieli co prawda pojęcia ani o pH, ani o zawartości żelaza, ale wiedzieli, jaka konkretna kombinacja składników sprawdza się najlepiej. Na klej natrafiono podczas wykopalisk w jaskini Sibudu na rzece Tongati. Pod mikroskopem porównywano 4 jego wersje: 1) oryginalną, 2) mieszankę ochry i żywicy z Acacia karroo, 3) mieszankę ochry, żywicy Acacia karroo oraz wosku pszczelego i 4) samą żywicę Acacia karroo. Oglądano je pod 50-krotnym powiększeniem. Archeolodzy przeprowadzili także eksperyment z podgrzewaniem prehistorycznego "superglue" nad ogniem.

Badacze przyrody twierdzą, że znaleźli kolejny dowód kruchości ekosystemu istniejącego na naszej planecie. Naukowcy postanowili sprawdzić, co by się stało z afrykańskimi akacjami, gdyby ze środowiska zniknęły żyrafy i inne duże zwierzęta żywiące się liśćmi tego drzewa. Wyniki okazały się raczej niepomyślne – zarówno dla drzew, jak i kilku gatunków zwierząt zamieszkujących te rośliny. W panującym obecnie stanie równowagi relacje między akacjami, a mieszkającymi na nich mrówkami są dość przyjazne. Znane są trzy gatunki tych owadów, które osiedlają się we wnętrzach kolców drzew i odżywiają produkowanym przez roślinę nektarem. Nic dziwnego, że mrówki te aktywnie bronią swych domostw, zapobiegając nadmiernemu objadaniu liści przez roślinożerców. Istnieje również czwarty gatunek mrówek akacjowych, ten jednak mieszka w zagłębieniach pnia drążonych przez chrząszcze. Zbyt duża liczebność ostatniej grupy ma negatywny wpływ na rozwój drzew. Aby sprawdzić, co się stanie po usunięciu ze środowiska dużych roślinożerców, naukowcy przez 10 lat badali trzy różne działki z akacjami. Działki podzielono na obszary pozbawione jakiegokolwiek ogrodzenia oraz takie, do których mogły się dostać jedynie niewielkie zwierzęta (lżejsze niż 15 kg). Rezultat eksperymentu był sprzeczny z intuicją: akacje rosnące na obszarach chronionych zaczęły produkować mniej kolców oraz pożywiena dla mrówek. To spowodowało zmianę zachowań "dobrych" mrówek, które m.in. rozpoczęły dla nektaru hodowlę szkodników wysysających sok z drzew. Ponadto zwiększyła się populacja mrówek współpracujących z chrząszczami, co z kolei spowolniło wzrost drzew oraz dwukrotnie zwiększyło śmiertelność tych roślin. Autorzy badań uważają, że dowiedli łatwości, z jaką można wywołać w środowisku sekwencję nieprzewidzianych i trudnych do odwrócenia zdarzeń. Inny ważny wniosek jest związany z próbami ratowania ginących gatunków zwierząt. Jak widać, w działaniach tych należy zajmować się nie tylko zanikającym gatunkiem, lecz również jego otoczeniem oraz zachodzącymi w nim interakcjami. Sceptycy jednak zwracają uwagę, że badane drzewa były zbyt niskie, aby żyrafy mogły odżywiać się ich liśćmi, przez co wyniki eksperymentu nie są miarodajne.