Znajdź zawartość

By zwrócić na siebie uwagę innych, najczęściej płci przeciwnej, kruki posługują się gestami referencyjnymi - wskazywaniem i podnoszeniem obiektów. Wcześniej podobne zachowania obserwowano wyłącznie u ludzi i małp człekokształtnych. Simone Pika z Instytutu Ornitologii Maxa Plancka w Seewiesen oraz Thomas Bugnyar z Uniwersytetu Wiedeńskiego zaobserwowali, że kruki postępują w ten sposób, aby zainteresować potencjalnego partnera albo wzmocnić już istniejące więzi. U ludzi gesty wskazujące pojawiają się we wczesnym dzieciństwie (w wieku 9-12 miesięcy). Maluchy pokazują na coś palcem albo podnoszą przedmioty, aby dorosły zwrócił na nie uwagę. Wg naukowców, tego typu gesty są przejawem złożonej inteligencji i stanowią punkt wyjścia dla posługiwania się symbolami, a więc i językiem. Wskazywanie połączono także z atrybucją stanów mentalnych - pomysłem, że ty rozumiesz, co ja pokazuję - wyjaśnia Pika. Małpy człekokształtne bardzo rzadko posługują się gestami wskazującymi. Zaobserwowano np., że szympansy z Parku Narodowego Kibale w Ugandzie stosują "naprowadzające" drapanie, wskazując punkt, w którym chciałyby być iskane. Małpy wychowywane w niewoli uczą się różnych gestów, by komunikować się z opiekunami. Wiele wskazuje na to, że gesty wskazujące są niezwykle rzadką ewolucyjnie formą komunikacji. Dotąd sugerowano, że ogranicza się ona tylko do naczelnych. Pika i Simone przez 2 lata obserwowali niewokalne zachowania kruków z Cumberland Wildpark Grünau. Okazało się, że ptaki posługują się dziobem podobnie jak my dłońmi. Pokazują nimi i oferują różne obiekty, np. gałązki, mech i kamienie. Najczęściej gesty te są wykonywane w stosunku do potencjalnych partnerów. Po demonstracji para może wspólnie manipulować przedmiotem. Niemiecko-austriacki duet obserwował 7 par kruków, w których jeden ptak pokazywał i oferował drugiemu kamyczki, mchy i gałązki. Była to wyraźna zachęta do nawiązania kontaktu. Co ważne, gesty te wykonywano wyłącznie wtedy, gdy drugi ptak patrzył, a prezentowane obiekty nie były pożywieniem. Kiedy spotkałam kruki po raz pierwszy, zauważyłam, a na co dzień zajmuję się szympansami, że są one silnie zorientowanym na obiekty gatunkiem. Przypominało mi to własne dzieciństwo, kiedy ja i mój brat bliźniak [...] odzyskiwaliśmy zabawkę, o której na jakiś czas oboje zapomnieliśmy. Nagle znajdowała się ona w samym centrum zainteresowania, stanowiła źródło zabawy i współzawodnictwa. Podobnie dzieje się, gdy kruki bawią się ze sobą i odzyskują przedmioty. Wyniki badań ukazały się w piśmie Nature Communications.

Język przejawia się zarówno przez gesty, jak i słowa. Pewne języki są bogatsze w gesty i taka postać komunikacji newerbalnej jest rozwinięta do tego stopnia, że osoby dwujęzyczne używają gestów zapożyczonych z jednego języka, posługując się w danym momencie drugim. Simone Pika i jej zespół z University of Alberta zebrali grupę osób dwujęzycznych, których językami macierzystymi były języki bogate gestykulacyjnie, np. francuski czy hiszpański, a drugim językiem angielski (ubogi gestykulacyjnie). Grupę kontrolną stanowili ludzie wyłącznie anglojęzyczni. Zadaniem badanych było opisanie kreskówki, Różowej pantery, w każdym znanym języku. Jak łatwo się domyślić, dwujęzyczni gestykulowali dużo więcej, także wtedy, gdy mówili po angielsku. Bardziej zaskakujący wynik uzyskano w innym studium. Osoby, których pierwszym językiem był angielski, a drugim francuski lub hiszpański, również gestykulowały więcej, mówiąc po angielsku, niż ludzie posługujący się tylko i wyłącznie angielskim. Odkrycie to sugerowałoby, że jeśli ktoś już nauczy się gestykulować, zaczyna dysponować bardzo istotnym aspektem komunikacji, wykorzystywanym podczas porozumiewania się we wszystkich znanych językach. Zespół Kanadyjczyków pracuje teraz z osobami dwujęzycznymi, posługującymi się dwoma ubogimi w gesty językami: angielskim i japońskim. Naukowcy chcą w ten sposób sprawdzić, czy dwujęzyczność jako taka zwiększa liczbę używanych gestów.