Znajdź zawartość

Czytając, nie czujemy się samotni, choć gdy to robimy, obok najczęściej nikogo nie ma. Dzieje się tak, ponieważ rozszerza się koncepcja naszego ja. Psychologicznie stajemy się częścią opisywanej społeczności, bez względu na to, czy składa się ona ze średniowiecznych mnichów, czy wilkołaków. W eksperymentach Shiry Gabriel i Ariany Young z Uniwersytetu w Buffalo wzięło udział 140 studentów. Na początku panie oceniały stopień, w jakim realizują oni swoją potrzebę przynależności/związku, identyfikując się z grupami. Później niektórzy czytali urywek powieści Stephenie Meyer Zmierzch, w którym Edward Cullen opisuje swojej ukochanej Belli, jak to jest być wampirem, a inni zapoznawali się z fragmentem książki J.K. Rowling Harry Potter i kamień filozoficzny, w którym uczniowie Hogwartu są przydzielani do domów i Harry spotyka nauczyciela od eliksirów Severusa Snape'a. Ochotników poinstruowano, by czytali dla przyjemności. Dano im na to pół godziny. Następnie sprawdzano powiązania badanych z wampirami lub czarodziejami. Studentom powiedziano, by kategoryzowali słowa tak szybko, jak potrafią. Gdy na ekranie pojawiały się słowa związane z "ja" (mój, moje itp.) i czarodziejstwem (np. mikstura, kij od miotły, różdżka czy zaklęcie), mieli naciskać jeden klawisz, a gdy wyświetlano wyrazy niezwiązane z "ja" lub związane z wampirami (kły, krew, ugryzienie) inny, ale również ten sam dla obu kategorii. Następnie pary kategorii z uwspólnionym klawiszem zamieniono. Zespół naukowców spodziewał się, że badani będą reagować szybciej, kiedy słowa związane z "ja" zostaną połączone z grupą, do której zostali zaliczeni podczas czytania książek. Dodatkowo do oceny identyfikacji z wampirami lub czarodziejami Gabriel i Young zastosowały Twilight/Harry Potter Narrative Collective Assimilation Scale (skalę asymilacji narracyjnej). Znalazły się tam pytania w rodzaju: "Czy sądzisz, że potrafiłbyś sprawić, że znikniesz i pojawisz się w innym miejscu?" albo "Jak ostre są twoje zęby?". Na samym końcu panie psycholog posługiwały się krótkim kwestionariuszem do oceny zadowolenia z życia i nastroju. Amerykanki podkreślają, że wszystkie testy jednomyślnie wskazywały, że czytelnicy Zmierzchu stali się poniekąd wampirami, a Harry'ego Pottera czarodziejami. Osoby bardziej zorientowane na grupę w życiu codziennym wykazywały silniejszy efekt asymilacyjny. Przynależność do fikcyjnych społeczności dawała ludziom taką samą satysfakcję i tak samo dobrze poprawiała nastrój jak związek z realnie istniejącymi grupami.

Comfort food, jedzenie przynoszące ukojenie i spokój, czyli pewnego rodzaju pocieszacz, pozwala zwalczyć poczucie osamotnienia. Dzieje się tak, ponieważ większości osób kojarzy się ono z najbliższymi, dlatego działa jak tzw. zastępnik społeczny, rzecz zaspokajająca poczucie przynależności. Dr Shira Gabriel z University of Buffalo badała w przeszłości społeczne zastępniki, demonstrując, że niektórzy ludzie walczą z samotnością dzięki programowi w telewizji. Nawiązują wirtualną więź z bohaterem filmu lub z prowadzącym show. Inni z kolei uspokajają się, patrząc na zdjęcia i pamiątki związane z przyjaciółmi i rodziną. Stąd pytanie nurtujące Gabriel i jej studenta Jordana Troisi, czy comfort food także przywodzi na myśl liczące się w życiu danej jednostki osoby. W jednym z eksperymentów u połowy ochotników wywoływano uczucie osamotnienia, prosząc o pisanie przez 6 minut o kłótni z bliską osobą. W tym czasie inni opisywali neutralne wydarzenie. Później część badanych z obu grup pisała o jedzeniu ulubionego dania, a część o kosztowaniu czegoś nowego. Na końcu wszyscy wypełniali kwestionariusz pozwalający oszacować stopień osamotnienia. Okazało się, że wolontariusze czujący się w swoich związkach bezpiecznie, co ustalono jeszcze przed eksperymentem, poprawiali sobie nastrój, opisując jedzenie ulubionych pokarmów. Jedzenie uspokajające jest konsekwentnie kojarzone z bliskimi nam ludźmi. Myślenie o ich konsumowaniu służy jako metoda przypominania sobie o tych bliskich. Nic więc dziwnego, że wielu badanych wspominało w swoich tekstach o posiłkach w gronie rodziny czy znajomych. W drugim eksperymencie jedzenie rosołu w laboratorium powodowało, że ludzie więcej myśleli o swoich związkach, oczywiście pod warunkiem, że rosół znajdował się w czyimś repertuarze jedzeniowych uspokajaczy. Ustalano to przed badaniem, ale wplecienie pytania o rosół w rozbudowany wywiad skutecznie usypiało czujność ochotników.