Znajdź zawartość

W Har Hotzvim, przemysłowej dzielnicy Jerozolimy, odkryto jeden z największych kamieniołomów jakie kiedykolwiek znaleziono w tym mieście. Kopalnia, datowana na koniec okresu Drugiej Świątyni, pokazuje, jak intensywne prace budowlane toczyły się w Jerozolimie przed jej zniszczeniem przez Rzymian. Największą zaś niespodzianką było znalezienie rytualnych kamiennych naczyń. Obecnie prace wykopaliskowe obejmują 3500 metrów kwadratowych, a to tylko jedna z części kamieniołomu. Archeolodzy znaleźli dotychczas dziesiątki wyciętych bloków kamiennych o różnych rozmiarach. Po śladach na skałach eksperci mogli ocenić, co tutaj produkowano. Większość wydobywanych tutaj kamieni to duże płyty o długości około 2,5 metra, szerokości 1,2 metra i grubości 40 centymetrów, stwierdzili dyrektorzy wykopalisk, Michael Chernin i Lara Shilov. Każda z takich płyt ważyła 2,5 tony. Ich imponujące rozmiary najprawdopodobniej świadczą o tym, że były wykorzystywane podczas jednego z wielu królewskich projektów budowlanych prowadzonych pod koniec okresu Drugiej Świątyni, dodają. Niezwykle ambitny projekt rozbudowy i przebudowy Jerozolimy został zapoczątkowany przez Heroda Wielkiego, który rządził Judeą w latach 37–4 p.n.e. Ten znany z Biblii wybitny władca zainicjował budowę portu w Cezarei, twierdzy Antonia, rozbudowę Drugiej Świątyni, budowę fortów Masada i Herodion, zakładał nowe miasta i wybudował największą bazylikę w Izraelu. Jego następcy kontynuowali politykę budowlaną, a najważniejszym ich osiągnięciem była budowa trzeciego muru miejskiego przez Heroda Agryppę. Po jego śmierci w 44 roku Judeą rządzili rzymscy prokuratorzy. Jednak budowa muru Agryppy trwała i zakończyła się niedługo przed wybuchem wojny żydowskiej z lat 66–73. To w jej trakcie w roku 70. wojska rzymskie zdobyły Jerozolimę i w znacznej części ją zniszczyły. Możemy przypuszczać, że przynajmniej część z tych płyt była używana do budowy dróg w Jerozolimie. Podczas wykopalisk prowadzonych od kilku lat w Mieście Dawida archeolodzy znaleźli brukowaną drogę wybudowaną w czasie Drugiej Świątyni w okresie rządów rzymskich prokuratorów. Okazało się, że rozmiary płyt z tej drogi odpowiadają płytom wydobywanym w nowo odkrytym kamieniołomie w Har Hotzvim. Co więcej, tamte płyty mają identyczną sygnaturę geologiczną co tutejsze kamienie, wyjaśniają badacze. W kamieniołomie znaleziono też kamienne naczynia do rytualnych ablucji. Ich kształt odpowiada podobnym naczyniom z czasów Drugiej Świątyni. Możliwe, że zostały one wykonane na miejscu lub też przyniesiono je tutaj, by służyły robotnikom z kamieniołomu, dodają archeolodzy. « powrót do artykułu

W pobliżu kibucu Ramat Rahel przy drodze Via Hebron na południu Jerozolimy odkryto grób z przełomu IV i III wieku p.n.e., w którym prawdopodobnie pochowano heterę. Wyjątkowe miejsce spoczynku i unikatowe wyposażenie grobu pozwalają pogłębić wiedzę na temat okresu hellenistycznego na tym obszarze. W komorze grobowej umieszczonej na kamienistym stoku znaleziono zwęglone ludzkie kości, które doktor Yossi Nagar z Izraelskiej Służby Starożytności zidentyfikował jako szczątki młodej kobiety. Jak mówi doktor Guy Stiebel z Uniwersytetu w Telawiwie, mamy tutaj do czynienia z najstarszym przykładem kremacji w Izraelu okresu hellenistycznego. Obok zwłok znaleziono świetnie zachowane doskonałej jakości lustro z brązu. To drugie lustro tego typu znalezione w Izraelu i jedno z 63 takich luster w świecie hellenistycznym, zauważył dyrektor wykopalisk, Liat Oz. W starożytnej Grecji hetery (gr. ἑταίρα – towarzyszka) cieszyły się większym poważaniem, pozycją społeczną i niezależnością niż zamężne kobiety. Były biegłe w sztuce, często bardzo dobrze wykształcone, miały zapewniać nie tylko usługi seksualne, ale i towarzystwo. Po odkryciu pochówku naukowcy zaczęli zastanawiać się, skąd grób greckiej kobiety na drodze wiodącej do Jerozolimy, z dala od najbliższych greckich osad. Grób ten szczególnie nas interesuje, gdyż niewiele mamy informacji o Jerozolimie i jej otoczeniu w czasach hellenistycznych – dodaje dr Stiebel. Wstępną odpowiedź na to pytanie daje analiza przedmiotów znalezionych w grobie. Przede wszystkim rzadkiego i kosztownego lustra z brązu. Tego typu przedmioty znajdowano dotychczas w świątyniach i grobach świata greckiego i hellenistycznego zawsze w kontekście posiadania ich przez kobiety. Dodatkową wskazówką, potwierdzającą pochodzenie zmarłej, były zagięte gwoździe, często znajdowane w pochówkach z kremacją w świecie greckim i rzymskim. Naukowcy doszli do wniosku, że mamy tutaj do czynienia raczej z pochówkiem hetery niż zamężnej kobiety, gdyż te drugie rzadko opuszczały dom. Brak zaś osadnictwa w pobliżu miejsca pochówku wskazuje, że mamy do czynienia z kobietą, która podróżowała w towarzystwie albo wysokiej rangi oficera, albo urzędnika. Takie lustra z brązu były kosztownymi luksusowymi przedmiotami. Grecka kobieta mogła w ich posiadanie wejść w dwojaki sposób. Albo był to jej posag, albo prezent dla hetery od zamożnego klienta. Wiemy o heterach, które były towarzyszkami, a nieraz i żonami, słynnych filozofów, wysokich rangą urzędników, generałów czy władców. Dlatego też naukowcy uważają, biorąc pod uwagę cały kontekst znaleziska, że to prawdopodobnie pochówek kobiety greckiego pochodzenia, która towarzyszyła wysokiemu rangą oficerowi lub urzędnikowi podczas kampanii Aleksandra Wielkiego lub – co bardziej prawdopodobne – podczas wojny diadochów. Po wstępnych badaniach izraelscy naukowcy skupiają się na bardziej szczegółowych analizach. Chcą na przykład określić, gdzie wyprodukowano lustro, co może pozwolić na poznanie pochodzenia jego właścicielki, a być może uda się zdobyć jakieś informacje na temat mężczyzny, któremu towarzyszyła. Więcej szczegółów poznamy w dniach 11-12 października, podczas konferencji na temat nowych odkryć w okolicach Jerozolimy. « powrót do artykułu

Podczas wykopalisk w Jerozolimie archeolodzy z Izraelskiej Służby Starożytności (IAA) odkryli górną część stolika do odmierzania płynów. Wszystko wskazuje na to, że w tym miejscu w okresie Drugiej Świątyni znajdował się główny targ, a stolik to narzędzie agoranoma, czyli urzędnika zajmującego się m.in. sprawami miar i wag. We fragmencie stołu pomiarowego [...] znajdują się dwa zagłębienia z odpływem w dnie. Odpływ można zatkać palcem i wlać ciecz. Po wyjęciu palca ciecz spłynie do podstawionego naczynia, co pozwoli na określenie jego objętości. [...] W ten sposób handlarze mogli kalibrować swoje pojemniki za pomocą zunifikowanego standardu - wyjaśnia prof. Ronny Reich. Reich dodaje, że dotąd w okolicy znaleziono tylko 2 inne stoliki; jeden odkryto w latach 70. XX w. w Dzielnicy Żydowskiej w Jerozolimie, drugi podczas wykopalisk w osiedlu Szu'afat. Podczas wykopalisk przy Drodze Pielgrzymiej odkryto również dużą liczbę kamiennych odważników. [...] Różnej wielkości odważniki miały spłaszczony, zaokrąglony kształt. Rzymianie zaczęli budowę Drogi Pielgrzymiej w 20 r. n.e. Targ, który się tu znajdował, był używany do roku 70 (wtedy wojska rzymskie zniszczyły okolicę, tłumiąc powstanie). Obecnie miejsce to znajduje się niemal 5 m pod ziemią, lecz odkrycie stołu i ciężarków wskazuje, że w okresie Drugiej Świątyni było to prężnie działające centrum handlu dla pielgrzymów. Przy dużej aktywności handlowej istniała potrzeba, by w pobliżu usytuowane było biuro agoranoma.   « powrót do artykułu

Izraelscy archeolodzy odsłonili bogato zdobiony bizantyjski kościół poświęcony nieznanemu męczennikowi. Zabytek odkryto w pobliżu Jerozolimy. Prace w miejscu 1500-letniej świątyni prowadzone są od 3 lat, a znalezione zabytki zostaną wystawione w jerozolimskim Muzeum Ziem Biblijnych. Na znalezionej na miejscu wykopalisk mozaice istnieje napis mówiący, że kościół powstał ku upamiętnieniu słynnego męczennika. Nie wspomniano jego imienia. Jednak inne inskrypcje upamiętniają cesarzy Justyniana I Wielkiego oraz Tyberiusza II Konstantyna. Ze względu na rozmiary kościoła i jego bogate zdobienia naukowcy sądzą, że był on popularnym miejscem pielgrzymek. Ich zdaniem został opuszczony w IX wieku w czasie kalifatu Abbasydów. Bogate ozdoby z marmuru, chrzcielnica z kalcytu naciekowego czy mozaika przestawiająca orła, symbol Bizancjum, wskazują na bogatych fundatorów i duże znaczenie świątyni. Dyrektor wykopalisk, Benjamin Storchan, posuwa się nawet do stwierdzenia, że mamy tutaj do czynienia z państwowym budynkiem kościelnym. Wyjaśnia, że państwo utrzymywało ważne świątynie, przyczyniając się w ten sposób do rozwoju szlaków pielgrzymkowych. Wspomniany kościół był jednym z takich właśnie istotnych dla państwa miejsc kultu. Wykopaliska prowadzone są na obszarze o powierzchni 1500 metrów. Znajduje się tam duży dziedziniec, korytarz i kościół. Po upadku Cesarstwa Bizantyjskiego wejście do kościoła zblokowano wielkimi głazami. Po jego otwarciu znaleziono szklane lampy, mozaiki oraz fragment sarkofagu, w którym spoczął nieznany męczennik. « powrót do artykułu

Archeolodzy z University of North Carolina informują o dokonaniu drugiego w bieżącym sezonie ważnego odkrycia na stanowisku Mount Zion w Jerozolimie. Tym razem znaleźli ślady babilońskiego podboju miasta z roku 587/586 przed Chrystusem. Podczas wykopalisk natrafiono na warstwy popiołu z tego okresu oraz znajdują się w nich groty strzał, resztki naczyń, lamp oraz biżuterię. Zauważono też ślady dużej struktury z epoki żelaza. Nie dotarto jeszcze do budynku znajdującego się pod badanymi właśnie warstwami. The Mount Zion Archeological Project jest prowadzony od ponad dekady. W tym czasie dokonano tam wielu istotnych odkryć. Na przykład w ubiegłym miesiącu poinformowano o znalezieniu śladów splądrowania miasta podczas pierwszej krucjaty. Obecne znalezisko jest jednym z najstarszych i najważniejszych, gdyż podbój Jerozolimy przez Babilończyków był znaczącym momentem w historii Żydów. Najnowsze odkrycie można połączyć z konkretnym wydarzeniem, gdyż mamy tutaj do czynienia z unikatową mieszaniną resztek naczyń i lamp z popiołem oraz grotami w typie scytyjskim wykonanymi z brązu i żelaza. Ze względu na lokalizację znaleziska z góry można wykluczyć część hipotez. Wiemy, gdzie znajdowały się starożytne fortyfikacje, więc wiemy, że jesteśmy wewnątrz miasta. Wiemy, że to nie miejsce wyrzucania odpadów, ale południowo-zachodnia część miasta z epoki żelaza. W VIII wieku przed naszą erą obszar miejski rozciągał się od „Miasta Dawida” na południowy wschód oraz do Zachodniego Wzgórza, gdzie prowadzimy nasze prace. Dla archeologów warstwa popiołu może oznaczać wiele różnych rzeczy. Mogą być to np. popioły wyrzucane z palenisk albo popiół pozostały po spaleniu śmieci. Jednak w tym przypadku popiół wymieszany jest z różnymi artefaktami i grotami strzał. To wskazuje, że doszło do zniszczeń. Nikt nie porzuca złotej biżuterii i nikt nie przechowuje grotów strzał w domu, mówi Gibson. To groty typu scytyjskiego i znajdowano je już w innych miejscach konfliktów zbrojnych z VII i VI wieku przed Chrystusem. Są znane też z wykopalisk poza Izraelem. Występowały często w tym okresie i wiemy, że używali ich Babilończycy. Wszystkie te dowody razem wskazują, że mamy tutaj do czynienia z podbojem Jerozolimy przez Babilończyków, gdyż jedyne poważne zniszczenia miasta w tym okresie są związane z podbojem z roku 587/586 przed Chrystusem, dodaje uczony. Znalezione artefakty również odpowiadają temu, co spodziewalibyśmy się odkryć w domu zrujnowanym wskutek zbrojnej napaści. Jedną niespodzianką jest biżuteria. Rzadko znajduje się ją w miejscach walk, gdyż jest ona pożądanym łupem dla zwycięzców. Znaleziona biżuteria wskazuje, że w tym czasie Jerozolima była bogatym miastem. Odkrycie jest tym bardziej istotne, że jedyną jerozolimską biżuterię z tego okresu znaleziono ostatnio w 1979 roku w grobie w Ketef Hinnom. W piątym zaś miesiącu, siódmego dnia miesiąca - był to dziewiętnasty rok [panowania] króla babilońskiego, Nabuchodonozora - wkroczył do Jerozolimy Nebuzaradan, dowódca straży przybocznej, sługa króla babilońskiego. Spalił świątynię Pańską, pałac królewski i wszystkie domy Jerozolimy - wszystkie wielkie domy spalił ogniem [2 Krl 25, 8-9]. Gibson przyznaje, że lubi myśleć, iż prowadzi prace w miejscu pałacu królewskiego. Byłaby to idealna lokalizacja. Znajdujemy się blisko zachodniego szczytu wzgórza, z dobrym widokiem na Świątynię Salomona i Wzgórze Świątynne, stwierdza uczony. Można by zapytać, dlaczego nie odkopaliśmy jeszcze budynku poniżej? Prawda jest taka, że powoli przesuwamy się coraz niżej. Badamy miasto warstwa po warstwie, okres po okresie. Pod koniec ostatniego sezonu zostały nam jeszcze dwa metry struktur datowanych od późnego okresu bizantyjskiego do okresu rzymskiego, a później dotrzemy do epoki żelaza. Powinno się nam to udać w sezonie 2020, wyjaśnia naukowiec. Podbój Jerozolimy i zniszczenie Pierwszej Świątyni (Świątyni Salomona), jest do dzisiaj obchodzone jako święto. Było to bardzo krwawe wydarzenie. W 597 roku przed naszą erą wojska Nabuchodonozora II, najpotężniejszego z królów państwa nowobabilońskiego, podbiły Jerozolimę. Na tronie w roli wasala osadzono Sedacjasza. Ten jednak się zbuntował i zawarł sojusz z Egiptem. W odpowiedzi wojska Nabuchodonozora najechały Królestwo Judy i po wielomiesięcznym oblężeniu zdobyły Jerozolimę. Miasto zostało zrównane z ziemią, a jego mieszkańcy wymordowaniu lub wzięci do niewoli. « powrót do artykułu

W Jerozolimie w pobliżu Wzgórza Świątynnego odkryto pierwszy złoty kolczyk z epoki hellenistycznej (III lub wczesnego II w. p.n.e.). Zakrzywioną obręcz o długości 4 cm wieńczy głowa rogatego zwierzęcia, prawdopodobnie antylopy lub jelenia. Dr Yuval Gadot z Uniwersytetu w Tel Awiwie wyjaśnia, że kolczyk mógł należeć do bogatego Greka mieszkającego w Jerozolimie albo zhellenizowanego Żyda. Właściciel mógł być zarówno kobietą, jak i mężczyzną. Przez ponad 100 lat wykopalisk prowadzonych w Jerozolimie poczyniliśmy wiele drobnych odkryć z tego okresu [znaleziono głównie fragmenty ceramiki i nieliczne monety; prawie nie było zaś pozostałości budynków, które można by dokładnie datować na okres hellenistyczny]. Jeśli połączymy z nimi kolczyk, być może zyskamy lepsze pojęcie o starożytnej Jerozolimie [...] - wyjaśniają Gadot i dr Yiftah Shalev z Izraelskiej Służby Starożytności. Zwierzę z kolczyka ma świetnie widoczne duże oczy i inne części pyska. Eksperci tłumaczą, że ozdobę wykonano techniką złotniczą zwaną filigranem, gdzie zdobienia, a nawet cały przedmiot robi się z cienkich drucików ułożonych w ażurową siatkę. Podobne kolczyki znajdowano w regionie Morza Śródziemnego, ale w Izraelu są one rzadkie. Dotąd odkryto tu zaledwie parę takich ozdób, wiele w regionie przybrzeżnym. Jeden nieco inny kolczyk pochodzi z grobowca w Hinnom. Archeolodzy podkreślają, że niewiele wiadomo o Jerozolimie epoki hellenistycznej. Wg nich, we wczesnym okresie hellenistycznym tutejsze osadnictwo nie sięgało poza szczyt wzgórza Ofel i dopiero później rozszerzyło się lekko na zachód do Doliny Tyropeonu. Biżuteria będzie wystawiana na dorocznej konferencji archeologicznej, która rozpoczyna się we wrześniu. Oprócz niej na stanowisku znaleziono kości, fragmenty ceramiki oraz złoty koralik ze zdobieniem przypominającym cienką linkę. Dzieli ono koralik na 2 części (po każdej ze stron widnieje 6 spiral). « powrót do artykułu

Kamera opuszczona do nietkniętego grobu w Jerozolimie, który pochodzi z I wieku n.e. dostarczyła pierwszych archeologicznych dowodów na istnienie w tym czasie wyznawców chrześcijaństwa. Na zdjęciach widać kamienne ossuaria, a na nich grecką inskrypcję oraz wyrzeźbioną scenę zinterpretowaną jako chrześcijańska. Składająca się z czterech linii tekstu inskrypcja odnosi się do osoby, którą Bóg zabiera do nieba. Ponadto na ossuarium wyrzeźbiono rybę, która w pysku trzyma człowieka. Według specjalistów jest jest przedstawienie historii Jonasza. We wczesnej tradycji „znak Jonasza“ był symbolem zmartwychwstania. Jego historia jest najczęściej przedstawianym motywem na wczesnochrześcijańskich grobach. Symbol taki nie występuje za to na żadnym żydowskich grobowcu z I wieku, prawdopodobnie ze względu na obowiązujący wówczas w judaizmie zakaz wykonywania wyobrażeń ludzi i zwierząt. Badany grobowiec musi pochodzić sprzed 70 roku, gdyż po zburzeniu Drugiej Świątyni Żydzi zarzucili zwyczaj pochówku w ossuariach. Budowa grobowca jest typowa dla podobnych konstrukcji powstałych w latach 20 p.n.e - 70 n.e. Jeśli zatem uczeni nie mylą się co do interpretacji rysunku,, mamy do czynienia z najstarszym archeologicznym zabytkiem chrześcijańskim. Ossuarium musiało zostać wykonane dla jednego z pierwszych chrześcijan i powstało w ciągu kilku dziesięcioleci po śmierci Jezusa. Jeśli ktokolwiek powiedziałby mi, że znalazł, pochodzący z tych czasów, tekst dotyczący zmartwychwstania lub wyobrażenie Jonasza, powiedziałbym, iż to niemożliwe. Aż do teraz. Nasz zespół nie wierzył w to, co widzi, ale dowody znajdowały się przed naszymi oczami i kazały nam zrewidować wcześniejsze stanowisko - mówi profesor James D. Tabor z University of North Carolina. Odkrycie z pewnością wywoła liczne dyskusje w środowisku akademickim, gdyż wielu uczonych wciąż wątpi w istnienie tak wczesnych zabytków chrześcijańskich. Dyskusja będzie tym bardziej gorąca, że w 1980 roku w pobliżu znaleziono inny grobowiec, zwany przez niektórych uczonych „rodzinnym grobowcem Jezusa“. Znaleziono w nim bowiem ossuaria, a wśród nich i takie, na którym znajdował się napis „Jezus, syn Józefa“. W archeologii bardzo ważny jest kontekst. Te dwa grobowce znajdują się w odległości około 60 metrów od siebie i leżą na terenie posiadłości, która prawdopodobnie należała do jakiejś bogatej rodziny. Zdecydowaliśmy się zbadać ten grobowiec, gdyż jest w pobliżu tak zwanego „grobu Jezusa“. Nie spodziewaliśmy się znaleźć tam niczego niezwykłego - mówi profesor Tabot. Nowo zbadany grobowiec został odkryty w 1981 roku przez robotników budowlanych. Znajduje się on kilka metrów pod poziomem obecnych piwnic. Gdy go odkryto, archeolodzy jedynie przez krótki czas mieli możliwość zbadania grobowca. Ortodoksi religijni, sprzeciwiający się wykopaliskom na terenie grobowców, szybko ich przegonili, a nad grobowcem powstało osiedle mieszkaniowe. Uczeni zdążyli wówczas wynieść tylko jedno ossuarium. Okazało się ono miejscem spoczynku dziecka i znajdują się na nim dwa greckie imiona. W latach 2009 i 2010 profesorowie Tabot oraz Rami Arav z University of Nebraska uzyskali od Izraelskiej Rady Starożytności zgodę na zbadanie grobowca. Jako, że dostęp do niego jest niezwykle trudny oraz w obawie przed religijnymi ortodoksami, zdecydowali się na wykorzystanie mało inwazyjnych technik. Użyli zaawansowanego ramienia robota, za pomocą którego do grobowca, przez dziury w podłodze piwnicy, wprowadzono kamerę HD. Operacja przebiegła pomyślnie i udało się sfotografować wszystkie ossuaria. W porównaniu z typowymi żydowskimi grobami z tego okresu, ten grób jest pełen niezwykłych rzeczy. Cztery spośród siedmiu znajdujących się tam ossuariów ma niezwykłe cechy - mówi Tabor. Na pięciu ossuariach są wyryte napisy lub symbole. Na ossuarium nr 2. jest jakiś symbol, być może Yod Heh Vav Heh lub Yahweh, na ossuarium nr 3 zauważono grecką inskrypcję „MARA“ (zdaniem Tabora to żeńska forma aramejskiego słowa „pan“ lub „władca“). Z kolei na ossuarium nr 4 jest jakiś nieodczytany grecki napis, niewykluczone, że to imię zaczynające się od liter „Jo“. Na ossuarium nr 5 znajduje się wspomniana na wstępie czteroliniowa grecka inskrypcja, a na ossuarium nr 6 - rysunki, w tym przedstawienie ryby trzymającej w pysku człowieka. Treść inskrypcji na ossuarium nr 5 nie jest pewna. Trzy pierwsze linie są wyraźne, czwartej jednak nie można ostatecznie odczytać. Zdaniem uczonych napis brzmi „O boski Jehowo, powstań, powstań" lub „Boski Jehowa zabiera do Świętego Miejsca" lub „Boski Jehowa wskrzesza ze zmarłych". Jest to albo prośba do Boga by wskrzesił zmarłego z tego ossuarium lub też, co bardziej prawdopodobne biorąc pod uwagę rysunek z ossuarium obok, wyrażenie wiary w zmartwychwstanie. Izraelska Rada Starożytności posiada w swoich zbiorach około 2000 ossuariów. Jakiekolwiek inskrypcje znajdują się na 650 z nich, jednak żadna w najmniejszym stopniu nie przypomina tych z nowo odkrytych ossuariów nr 5 i 6.

Izraelscy archeolodzy poinformowali w pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia o odnalezieniu w pobliżu Ściany Płaczu certyfikatu czystości sprzed 2 tys. lat. Gliniana pieczęć z napisem w języku aramejskim "czysty dla Boga" oficjalnie potwierdza istnienie praktyk, które dotąd znano tylko z Miszny, jednego z podstawowych tekstów rabinicznych. Wspomina się tam o pieczęciach, które pielgrzymi wykorzystywali jako żetony. Wydaje się, że za pomocą obiektu z inskrypcją oznaczano produkty [np. olej, zwierzęta] czy przedmioty przynoszone do Świątyni Jerozolimskiej. Istniał imperatyw, że muszą być rytualnie czyste - napisano w oświadczeniu Izraelskiej Służby Starożytności. Prof. Ronny Reich z Uniwersytetu w Hajfie, jeden z dyrektorów wykopalisk, dodaje, że datowanie wykazało, że pieczęć powstała między I w. p.n.e. a 70 r. n.e., kiedy po nieudanym powstaniu Żydów Rzymianie zburzyli Drugą Świątynię. Do tej pory znaleziono bardzo mało artefaktów związanych ze Świątyniami. Pieczęć odkryto w miejscu, gdzie przez starożytną Jerozolimę przebiegała główna droga.

Grupa naukowców z Uniwersytetu Hebrajskiego oraz USA i Kanady poinformowała, że w jednym z jerozolimskich grobów znaleziono całun z czasów Chrystusa. Wszyscy podkreślają, że jest zupełnie inny od Całunu Turyńskiego, ponieważ cechuje go prostszy splot. Na ciało mężczyzny owinięte w kawałki całunu natrafiono w grobie w pobliżu Starego Miasta. Stanowi on część cmentarza zwanego Polem Krwi (Hakeldamach), gdzie Judasz miał popełnić samobójstwo. Archeolodzy uważają, że zmarły był wyższym kapłanem żydowskim albo arystokratą, który zmarł na trąd. Wg nich, fragmenty tkaniny z bardzo prostym splotem dwustronnym są typowym przykładem ubioru pochówkowego z czasów Jezusa. Oznaczałoby to, że Całun Turyński nie może pochodzić z Jerozolimy I wieku naszej ery.

Archeolodzy odkryli w Jerozolimie drogę sprzed 1500 lat. Przebiegała ona przez centrum miasta. Wykorzystywali ją przybywający tłumnie do Ziemi Świętej pielgrzymi, została nawet uwieczniona na słynnej mapie mozaikowej z Madaby. Mapę wykonano w VI wieku n.e. na posadzce greckokatolickiej Bazyliki świętego Jerzego. Obejmuje obszary Palestyny i Dolnego Egiptu oraz szczegółowy plan Jerozolimy. Zachowany fragment mapy mierzy 15 na 6 m. Niewielki fragment drogi, która została na nim uwieczniona, odkryto przy okazji prac prowadzonych przed modernizacją infrastruktury w Bramie Jafy, czyli w głównej bramie wejściowej do Starego Miasta. Po usunięciu wielu warstw archeologicznych na głębokości 4,5 m pod dzisiejszym poziomem ulicy odkryliśmy ku naszej wielkiej radości duże płyty chodnikowe, które wyznaczały ulicę – opowiada dyrektor wykopalisk Ofer Sion. Tę główną arterię komunikacyjną doskonale widać na Mapie z Madaby, będącej najstarszą zachowaną mapą Ziemi Świętej. Płyty chodnikowe są naprawdę duże - mają ponad metr długości. Ponieważ stara droga przebiega pod ruchliwą nową, w ciągu kilku tygodni zostanie ponownie przysypana. Podczas wykopalisk prowadzonych przez Izraelską Radę Starożytności natrafiono także na pozostałości budynków z późniejszego okresu, sporą cysternę na wodę (8x12x5 m), liczne naczynia ceramiczne, monety oraz 5 ciężarków z brązu.

Sir Izaak Newton w liście z 1704 roku przewidywał, że w roku 2060 nastąpi koniec świata. List pokazano na zorganizowanej przez Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie wystawie „Tajemnice Newtona”. Newton, racjonalista i ateista, którego król zwolnił od obowiązującego uczonych wyświęcenia w kościele anglikańskim, opierał się na tekście biblijnym. Bazując na Księdze Daniela naukowiec orzekł, że koniec świata nastąpi 1260 lat po założeniu Świętego Imperium Rzymskiego, które powstało w 800 roku naszej ery. List z zapowiedzią zagłady świata pokazywany jest po raz pierwszy od 1969 roku. Twierdzenia Newtona mogą być zaskakujące, gdyż uważany jest powszechnie za jednego z ojców współczesnej nauki. Pamiętać jednak należy, że wielki fizyk nie żył w oderwaniu od swoich czasów. Od dawna wiadomo, że był człowiekiem przesądnym, a w latach 70. XVII wieku przez cztery lata studiował alchemię.