Znajdź zawartość

W półlegendarnym Heraklejonie, który na tysiące lat zniknął pod powierzchnią wody, dokonano niezwykłego odkrycia, które jeszcze bardziej dodaje aury tajemnicy temu miejscu. Egipskie Thonis, szerzej znane pod grecką nazwą Heraklejon, było przez wieki największym miastem portowym Egiptu na wybrzeżu Morza Śródziemnego. Straciło swój status głównego portu dopiero na rzecz Aleksandrii wzniesionej przez Aleksandra Wielkiego. W II w.p.n.e. większość miasta zatonęła, a w VIII wieku pod wodą zniknęła reszta miasta. Heraklejon został odnaleziony w 1999 roku przez francuskiego archeologa Francka Goddio, który od tamtej pory prowadzi badania w niezwykłym mieście. Znaleziono w nim m.in. ruiny świątyni i łodzie wypełnione monetami i biżuterią. Teraz Goddio znalazł pod wodą... wiklinowe kosze z owocami z IV wieku przed Chrystusem. Wciąż są one wypełnione owocami widlicy tebańskiej i winogronami. Widok koszy z owocami był nierzeczywisty, mówi Goddio. Archeolog mówi, że kosze i owoce mogły przetrwać na przykład dlatego, że złożono je w podziemnym pomieszczeniu, być może w ramach praktyk pogrzebowych. Znalezisko znajduje się bowiem w okolicy, w której wcześniej archeolodzy natknęli się na tumulus długości 60 i szerokości 8 metrów oraz towarzyszące mu bogate ofiary w stylu greckim. Datowanie wykazało, że tumulus i zabytki pochodzą z początków IV wieku, kiedy greccy kupcy i najemnicy mieszkali w Heraklejonie. Goddio opisuje tumulus jako rodzaj wyspy otoczonej przez kanały. W tych kanałach znaleźliśmy niewiarygodną liczbę przedmiotów ofiarnych z brązu, w tym statuetki przedstawiające Ozyrysa. Natomiast na samej wyspie wyglądało to zupełnie inaczej. Tam odkryliśmy setki ceramicznych przedmiotów. Jeden na drugim. Wszystko to była ceramika czerwonofigurowa z Attyki. Pod tumulusem znaleziono olbrzymią liczbę miniaturowej ceramiki, w tym amfory, a wokół artefakty z brązu, jak np. lustra. Archeolodzy znaleźli też liczne dowody na obecność płomieni, co sugeruje spektakularną ceremonię oraz zakaz wstępu na to miejsce. Wydaje się, że tumulus został zapieczętowany na setki lat, gdyż nie znaleziono tam niczego, co zostałoby wyprodukowane po początku IV wieku p.n.e. Tutaj stało się coś bardzo dziwnego. To miejsce prawdopodobnie zostało użyte tylko raz. Nigdy nie naruszano go ani przedtem, ani potem. Nie rozumiemy, dlaczego tak się działo. To wielka tajemnica, mówi Gioddo. Około 350 metrów dalej odkryto unikatową płaskodenną galerę. Heraklejon skrywa jeszcze wiele tajemnic. Mimo prowadzenia tam prac od 20 lat, Goddio uważa, że dotychczas udało się zbadać zaledwie 3% powierzchni miasta. « powrót do artykułu

Podczas operacji ratunkowej w jaskiniach Pustyni Judzkiej znaleziono m.in. zmumifikowane dziecko sprzed 6000 lat, „nowe” fragmenty Ksiąg Nahuma i Zachariasza, najstarszy na świecie wyplatany kosz czy monety z okresu powstania Bar-Kochby. W tak zwanej Jaskini Horroru w Nahal Hever, 80 metrów pod krawędzią klifu, znaleziono ponad 20 fragmentów biblijnych spisanych po grecku przez dwie różne osoby. Jedynie imię Boga jest po hebrajsku. Archeolodzy informują również o odkryciu świetnie zachowanego plecionego kosza sprzed 10 500 lat. To najstarszy zachowany w całości kosz na świecie. Znaleziono też zawinięte w koc zmumifikowane zwłoki dziecka, które zmarło przed 6000 lat. Od 2017 roku Izraelska Służba Starożytności prowadzi na szeroką skalę operację ratunkową, której celem jest uchronienie przed złodziejami zabytków mogących znajdować się w jaskiniach. Od czasu odkrycia zwojów znad Morza Martwego jaskinie są przetrząsane przez złodziei liczących na znalezienie równie cennych przedmiotów. Operacja ratunkowa prowadzona jest w bardzo trudnych warunkach. Archeolodzy muszą dotrzeć do niezwykle trudno dostępnych jaskiń. Nowo odkryte fragmenty Biblii to dzwonek alarmowy dla państwa. Musi ono przeznaczyć odpowiednie zasoby na prowadzenie tej ważnej operacji. Musimy być pewni, że dotrzemy do zabytków zanim zrobią to złodzieje. Niektóre ze znalezionych przedmiotów są bezcenne, mówi Israel Hasson, dyrektor generalny Izraelskiej Służby Starożytności. Przez lata tylko ścigaliśmy złodziei. W końcu zdecydowaliśmy się ich wyprzedzić i dotrzeć do zabytków przed nimi, zanim jeszcze wydobędą je z jaskiń i ziemi, wyjaśnia Amir Ganor, dyrektor Jednostki Zapobiegania Kradzieżom w Izraelskiej Służbie Starożytności (IAA). Dotychczas za pomocą dronów, sprzętu wysokogórskiego i przy pomocy ochotników z mechin, szkół przygotowujących do służby wojskowej i kształcących liderów lokalnej społeczności, udało się dokonać przeglądu około 80 kilometrów Pustyni Judzkiej. Archeolodzy wchodzili do najbardziej obiecujących jaskiń, będąc tam pierwszymi ludźmi od niemal 2000 lat. Wśród artefaktów, o których odkryciu właśnie poinformowano, znajdują się niezwykłe, bezcenne zabytki. Na uwagę zasługują przede wszystkim fragmenty Ksiąg Nahuma i Zachariasza. Pochodzą one ze zwoju znalezionego w latach 50. ubiegłego wieku. Badacze zrekonstruowali 11 linii zapisanych w grece. To tłumaczenie fragmentów Księgi Zachariasza (Za 8:16–17) oraz Nahuma (Na 1:5–6). Jedynie imię Boga zapisano po hebrajsku. Użyto przy tym pisma paleohebrajskiego, wykorzystywanego w czasach Pierwszej Świątyni, przez niektórych stronników Powstania Bar-Kochby, w tym na bitych przez nich monetach, oraz przez społeczność zamieszkującą Qumran. Specjaliści zwracają uwagę, że odkryty właśnie tekst różni się od tradycyjnych tekstów mezoreckich. Te różnice sporo nam mówią o przekazywaniu tekstu biblijnego aż do czasów Powstania Bar-Kochby. Dokumentują one zmiany, jakie zachodziły w czasie, aż do opracowania obecnej wersji, oświadczyli przedstawiciele IAA. Współpracujący z archeologami młodzi adepci mechiny znaleźli natomiast świetnie zachowany kosz o pojemności 90–100 litrów. Za pomocą datowania metodą radiowęglową profesor Elisabetta Boaretto z Instytutu Weizmanna oceniła wiek kosza na 10 500 lat. Jego powstanie poprzedza więc pojawienie się ceramiki. Zabytek zachował się w idealnym stanie. Niestety, kosz był pusty. Tylko przyszłe badania, w czasie których zostaną przeanlizowane resztki kurzu i gleby z kosza, pozwolą nam stwierdzić, co było w nim przechowywane, mówią eksperci. Z kolei Ronit Lupu i Hila May badają szkielet dziecka, które w chwili śmierci miało 6–12 lat. Dziecko zmarło 6000 lat temu i zostało przez rodziców zawinięte w koc. Zmumifikowane zwłoki znaleziono w płytkim grobie przykrytym dwoma płaskimi kamieniami. Dziecko pochowano w pozycji płodowej. Ktokolwiek pochował to dziecko, owinął je w materiał i wepchnął jego końce pod ciało, tak jak robią rodzice, owijający dziecko kocem. Dziecko trzymało w dłoniach niewielkie fragmenty materiału, mówi Lupu. W kilkunastu jaskiniach znaleziono przedmioty pozostawione przez osoby, które schroniły się w nich pod koniec Powstania Bar-Kochby. Są to m.in. monety z żydowskimi symbolami (palmą daktylową i harfą), groty strzał i włóczni, fragment tkaniny, sandały i grzebienie. Nie mniej zdumiewa miejsce odkrycia. To jaskinie na klifach o wysokości 300–400 metrów. Nawet dzisiaj są bardzo trudno dostępne. A mimo to przed 2000 lat schroniły się w nich całe rodziny. « powrót do artykułu