Znajdź zawartość

Długość, szerokość i głębokość dwóch kanionów znajdujących się po niewidocznej z Ziemi stronie Księżyca są podobne do rozmiarów Wielkiego Kanionu Kolorado, informują naukowcy z Lunar and Planetary Institute (LPI). O ile jednak Wielki Kanion powstawał przez miliony lat, kaniony na Księżycu pojawiły się w czasie krótszym niż... 10 minut. Niemal cztery miliardy lat temu asteroida lub kometa przeleciała nad biegunem południowym Księżyca, otarła się o szczyty Malapert i Mouton i uderzyła w powierzchnię. Zderzenie wyrzuciło strumienie skał, które wyrzeźbiły kaniony o rozmiarach ziemskiego Wielkiego Kanionu, mówi główny autor badań, David Kring z Universities Space Research Association do którego należy LPI. Obiekt, który utworzył oba kaniony, w chwili uderzenia pędził z prędkością 55 000 kilometrów na godzinę. W wyniku upadku powstał 320-kilometrowy krater uderzeniowy Schrödinger. Przyciągnął on uwagę grupy naukowców, stając się okazją do zbadania wczesnych etapów rozwoju Układu Słonecznego. Dzięki danym dostarczonym przez Lunar Reconnaissance Orbiter naukowcy poznali rozmiary kanionów. Vallis Schrödinger ma ok. 270 km długości, ok. 20 km szerokości i 2,7 km głębokości, a Vallis Planck – 280 km długości, 27 szerokości i 3,5 km głębokości, a na długości 860 km rozciągają się kratery uderzeniowe powstałe w wyniku upadku materiału, który go wyrzeźbił. Badania pokazały, że kratery powstały w wyniku uderzeń szczątków z upadku asteroidy lub komety. Wyrzucone w wyniku pierwotnego uderzenia skały leciały z prędkością 3600 km/h wywołując kolejne uderzenia, która wyrzeźbiły kaniony. Energia potrzebna do ich powstania była 130-krotnie większa niż energia całej broni atomowej będącej w posiadaniu ludzkości. « powrót do artykułu

Antarktyczny lodowiec Denmana zawiera wystarczająco dużo wody, by podnieść poziom oceanu o 1,5 metra. Międzynarodowy zespół naukowy zauważył, że wycofuje się on w bardzo szybkim tempie, a jako że pod nim znajduje się najgłębszy kanion na Ziemi, niewykluczone, że lodowiec będzie roztapiał się szybciej, niż jest w stanie się regenerować. Naukowcy z NASA, California Institute of Technology (Caltech), University of California Irvine oraz Niemieckiej Agencji Kosmicznej przeanalizowali dane satelitarne i stwierdzili,że w latach 1996–2018 zachodnia część lodowca wycofała się o niemal 5 kilometrów. Pod zachodnią częścią lodowca Denmana znajduje się najgłębszy lądowy kanion na Ziemi. Jego dno położone jest 3500 metrów poniżej poziomu morza. Obecnie lód odcina kanion od oceanu. Jednak naukowcy obawiają się, że wycofujący się lodowiec w końcu otworzy wodzie dostęp do kanionu. Wówczas wody oceaniczne zaczną się tam wlewać i przyspieszą roztapianie lodowca ogrzewając go od dołu. To zaś doprowadzi do pojawienia się mechanizmu sprzężenia zwrotnego. Lodowiec będzie coraz szybciej się roztapiał, do kanionu będzie przedostawało się coraz więcej wody, która napędzi roztapianie lodowca. Z powodu ukształtowania powierzchni pod zachodnią częścią lodowca Denmana istnieje ryzyko szybkiego i nieodwracalnego wycofywania się lodowca, a to oznacza zagrożenia znacznym wzrostem poziomu oceanów w przyszłości, stwierdziła główna autorka badań, Virginia Brancato z Jet Propulsion Laboratory. W ciągu dwóch dekad lodowiec Denmana stracił ponad 268 miliardów ton lodu. Do błyskawicznego wycofywania się lodowca dochodzi niemal tylko z zachodniej strony. Jego wschodnia część jest stabilna. Mimo to ukształtowanie gruntu może zdecydować o losie lodowca. Gdy ciepłe wody oceanu uzyskają jeszcze większy niż obecnie dostęp do lodowca, jego topnienie przyspieszy. To zła wiadomość, gdyż lodowiec Denmana znajduje się we Wschodniej Antarktyce. Dotychczas tę część kontynentu uważano za bardzo stabilną. Wiadomo było, że Zachodnia Antarktyka, szczególnie lodowce Pine Island i Thwaites roztapiają się bardzo szybko, jednak znacznie większa wschodnia część kontynentu wydaje się bezpieczna. Teraz okazuje się, że lodowiec Denmana dołącza do wciąż niewielkiej liczby miejsc szczególnej troski we Wschodniej Antarktyce. « powrót do artykułu