Znajdź zawartość

Wspaniały galeon Vasa, wybudowany na polecenie Gustawa Adolfa na wojnę z I Rzeczpospolitą, zatonął w 1628 roku podczas dziewiczego rejsu po przepłynięciu zaledwie 1300 metrów. Wrak odnaleziono ponad 300 lat później, wydobyto, a okręt zrekonstruowano. Można go podziwiać w specjalnie zbudowanym muzeum. Jednak prace badawcze nad okrętem i tym, co wraz z nim znaleziono, wciąż trwają i wciąż przynoszą niespodzianki. Właśnie okazało się, że na pokładzie w chwili zatonięcia jednostki znajdowała się kobieta. Wraz z Vasą zginęło około 30 osób. Ze źródeł historycznych znamy tylko nazwisko jednej z nich. Archeolodzy wydobyli liczne szkielety, które również są przedmiotem badań. Analiza osteologiczna wiele zdradza na temat tych ludzi, ich wieku, wzrostu czy historii chorób. Specjaliści, na podstawie budowy miednicy, od niedawna podejrzewali, że szkielet G należał do kobiety. Analizy DNA ujawniły nam jeszcze więcej informacji, mówi doktor Fred Hocker, dyrektor ds. badawczych w Vasamuseet. Muzeum on niemal 20 lat współpracuje z Wydziałem Immunologii, Genetyki i Patologii na Uniwersytecie w Uppsali. Akademicy prowadzą badania wszystkich ludzkich szczątków znalezionych wraz z Vasą, by jak najwięcej dowiedzieć się o każdym zmarłym. Badanie szkieletów z Vasy to dla nas to i interesujące, i wymagające wyzwanie. Bardzo trudno jest uzyskać DNA z kości, które przez 333 lata leżały na dnie morskim. Ale nie jest to niemożliwe, mówi profesor genetyki sądowej Marie Allen. Już kilka lat temu podejrzewaliśmy, że szkielet G należał do kobiety. W materiale genetycznym nie znaleźliśmy chromosomu Y. Ale nie mogliśmy być do końca pewni i chcieliśmy potwierdzić wyniki naszych badań, dodaje. Szwedzi nawiązali więc współpracę z doktor Kimberly Andreaggi z należącego do Pentagonu laboratorium AFMES-AFDIL (Armed Forces Medical Examiner System’sArmed Forces DNA Identification Laboratory), które specjalizuje się w testowaniu DNA szczątków, o których przypuszcza się, że należą do zaginionych amerykańskich żołnierzy. Pobraliśmy nowe próbki z kości, co do których chcieliśmy poznać odpowiedzi na dodatkowe pytania. AFMES-AFDIL przeanalizowało próbki i dzięki swoim metodom mogło potwierdzić, że G to kobieta, cieszy się Marie Allen. Wyniki badań bardzo ucieszyły doktor Annę Marię Forssenberg. Jest ona historykiem w Vasamuseet i od pewnego czasu zajmuje się badaniami nad żonami marynarzy. To odkrycie jest dla mnie szczególnie ekscytujące, gdyż zony marynarzy są często zapomniane przez historię, a odegrały ważną rolę w historii marynarki wojennej. To jednak nie koniec badań. Wkrótce powinniśmy dowiedzieć się jeszcze więcej. Allen i Adreaggi uważają, że będą mogły określić przybliżony wygląd poszczególnych osób, kolor ich oczu i włosów, być może nawet DNA zdradzi, skąd pochodziły rodziny zmarłych. Obecnie jesteśmy w stanie wydobyć z historycznego DNA więcej informacji niż wcześniej, a metody badawcze ciągle są udoskonalane. Możemy na przykład stwierdzić, czy dana osoba miała predyspozycje do jakichś chorób, a nawet określić takie szczegóły jak posiadanie piegów oraz czy woskowina w ich uszach była sucha czy wilgotna. « powrót do artykułu

Po niemal 4 wiekach od zatonięcia Nuestra Señora del Juncal meksykańscy i hiszpańscy archeolodzy wznowią w maju br. poszukiwania admiralskiego galeonu oraz jego cennego ładunku. Eksploracja ma trwać 10 dni. Będzie finansowana przez oba kraje i obejmie specjalistów wyznaczonych przez Wydział Archeologii Podwodnej meksykańskiego Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) oraz hiszpańskie Narodowe Muzeum Archeologii Podwodnej (ARQVA). W październiku 1631 r. hiszpańska flota wyruszyła z Veracruz do Kadyksu. Transportowano bardzo cenne towary, np. kakao oraz złoto i srebro. Większość kruszcu znalazła się na dwóch galeonach, w tym na wspomnianym wcześniej Nuestra Señora del Juncal. Rejs kontynuowano, mimo że galeon znajdował się w kiepskim stanie i nabierał wody. Po 16 dniach walki o przetrwanie w sztormowych warunkach (ścinaniu głównego masztu i wyrzucaniu dział za burtę) jednostka zatonęła w Bahía de Campeche, która stanowi część Zatoki Meksykańskiej. Z 300-osobowej załogi przeżyło tylko 39 ludzi. Meksykańsko-hiszpański projekt stał się możliwy dzięki podpisaniu 6 lat temu protokołu ustaleń nt. wspólnego podwodnego dziedzictwa kulturowego. Jego celem jest nie tylko zlokalizowanie i ochrona Nuestra Señora del Juncal, ale i szkolenie nowego pokolenia archeologów podwodnych. Obie strony mają nadzieję na owocną nawet 20-letnią współpracę. Jak podkreśla dr Iván Negueruela, dyrektor ARQVA, zespół przeprowadził niezbędne wyliczenia i prawdopodobieństwo znalezienia galeonu wydaje się spore. Ponieważ ładunek był bardzo cenny - transportowano wiele sztabek kruszcu - władze dysponowały szczegółowym spisem. Jako że ludzi, którym udało się przetrwać, przesłuchiwano, ich zeznania pomagają nam dokładnie odtworzyć przebieg zdarzeń. Mamy więc dość dobre pojęcie o tym, gdzie galeon mógł zatonąć - twierdzi Negueruela. Uważa się, że Juncal przewoził aż 120-150 t cennych materiałów. Negueruela opowiada, że z Nowego Świata zabrano nie tylko srebro i złoto, ale i kakao, barwniki i skóry zwierzęce. Jak wyjaśniają specjaliści, priorytetem jest zabezpieczenie stanowiska i przeprowadzenie metodycznych wykopalisk. Chcemy także, by była to okazja do przeszkolenia młodych archeologów z Ameryki Łacińskiej, tak by tutejsze kraje nie były zdane na łaskę piratów i firm polujących na skarby. Granty pozwolą, by każdego roku [podczas wypraw] trenowało z nami 2-3 adeptów sztuki. Pomysł jest taki, by w ciągu 8-10 lat w każdym kraju, który tego potrzebuje, powstała grupa młodych, dobrze przeszkolonych archeologów. Negueruela dodaje, że dla niego prawdziwym dobrem jest nie tyle ładunek Nuestra Señora del Juncal, co sam galeon i szansa na to, by dostać się do niego przed łowcami skarbów. Jestem bardzo zainteresowany tym, jak dokładnie galeon był zbudowany. [...] Gdzie znajdowały się część sypialna, jadalna, magazyny czy latryny. Flota de Indias przez 250 lat zapewniała Hiszpanii monopol na handel z jej koloniami. Zarówno tymi w Ameryce, jak i w Azji. W związku z obecnością piratów angielskich i francuskich na wodach Nowego Świata, Hiszpania organizowała konwoje, które zapewniały bezpieczeństwo skarbom przywożonym z Ameryki. Całością handlu zarządzał urząd o nazwie Casa de Contratación de Indias z siedzibą w Sewilli, później w Kadyksie. Każdego roku organizowano dwie floty. Wyruszały one z Sewilli. Portem docelowym jednej z nich był port San Juan de Ulua (Veracruz) w dzisiejszym Meksyku, a celem drugiej była Cartagena de Indias w Kolumbii i Nombre de Dios oraz Portobelo w Panamie. Po wykonaniu misji obie floty łączyły się w Hawanie i razem wracały do Sewilli. Pomimo tego, że Anglicy, Francuzi i Holendrzy próbowali przełamać hiszpański monopol, próby takie były nieudane, dzięki czemu Hiszpania stała się najbogatszym krajem Europy. Głównym zagrożeniem dla Flota de Indias były sztormy. Ataki piratów i korsarzy (czyli piratów działających na zlecenie wrogich państw) stanowiły mniejsze niebezpieczeństwo. W całej historii Flota straciła zaledwie dwa konwoje, jeden w wyniku ataku holenderskich, a drugi angielskich piratów. W XVII wieku Hiszpania potrzebowała pieniędzy na trwającą od ponad 60 lat holenderską wojnę o niepodległość. Kilkadziesiąt lat wcześniej doszło bowiem do buntu w Zjednoczonych Prowincjach Niderlandów, które należały do hiszpańskich Habsburgów. Rok 1631 był już 7. z kolei, gdy z Meksyku nie przypłynął żaden konwój. Ostatnią próbę transportu skarbów z Ameryki powstrzymali holenderscy piraci, którzy w 1628 roku u wybrzeży Kuby zniszczyli hiszpańską flotę. Nic więc dziwnego, że Hiszpanie za wszelką cenę chcieli zorganizować konwój z Ameryki. I zorganizowali. A okrętem flagowym floty została właśnie Nuestra Señora del Juncal. « powrót do artykułu