Znajdź zawartość

W magazynach Muzeum Zoologii Uniwersytetu w Cambridge odkryto słoje z nieskatalogowanymi okazami dziobaków i kolczatek sprzed 150 lat. Okazy pozyskał w XIX w. William Caldwell. Odegrały one kluczową rolę w udowodnieniu, że niektóre ssaki składają jaja. Ponieważ ta unikatowa kolekcja nie została skatalogowana, pracownicy muzeum nie mieli pojęcia o jej istnieniu. Niedawno zastępca dyrektora placówki Jack Ashby prowadził jednak badania do swojej nowej książki o australijskich ssakach, co utorowało drogę małemu „śledztwu”. Czytanie XIX-wiecznych informacji o tym, że dziobaki i kolczatki składają jaja, to jedno, a zobaczenie fizycznych okazów, które wiążą nas z tym odkryciem sprzed niemal 150 lat, to drugie - podkreślił Ashby. Z doświadczenia wiem, że na świecie nie ma kolekcji historii naturalnej z kompletnym katalogiem, dlatego podejrzewałem, że okazy Caldwella muszą gdzieś tu być - dodał. Okazało się, że miał rację. Trzy miesiące po tym, jak Ashby poprosił menedżera kolekcji Mathew Lowe'a, by miał oko na tę sprawę, znaleziono pudełko z okazami i notatką sugerującą powiązania z Caldwellem. Śledztwo Ashby'ego potwierdziło, że to rzeczywiście zbiór szkockiego zoologa. Nim Europejczycy po raz pierwszy zobaczyli dziobaki i kolczatki w latach 90. XVIII w., zakładano, że wszystkie ssaki są żyworodne. Pytanie, czy niektóre ssaki składają jaja, stało się potem jednym z najważniejszych pytań naukowych XIX w. "W XIX w. wielu konserwatywnych naukowców nie chciało wierzyć, że ssaki składające jaja mogą istnieć, ponieważ stanowiłoby to poparcie dla teorii ewolucji - idei, że jedna grupa zwierząt jest w stanie przekształcić się w inną" - wyjaśnia Ashby. Jego zdaniem, dla wielu XIX-wiecznych uczonych przyznanie, że ssaki mogą być podobne jaszczurkom czy żabom oznaczałaby degradację ssaków do poziomu zwierząt, które uznawano za niższą formę życia. W 1883 roku William Caldwell został wysłany do Australii z zadaniem jednoznacznego rozwiązania sporu o istnienie ssaków jajorodnych. Jego wyprawę finansowały University of Cambridge, Royal Society oraz rząd brytyjski. Podczas intensywnie prowadzonych prac polowych Caldwell, dzięki pomocy licznej grupy Aborygenów, zebrał około 1400 okazów. Był pierwszym, który zebrał kolekcję dokumentującą cały cykl życia ssaków jajorodnych, od zapłodnionych jaj po dorosłego osobnika. W jego zbiorach znajdziemy kolczatkowate, dziobaki i torbacze. Już w 1884 roku znalazł kolczatkę z jajem w „wylęgarce” oraz dziobaka z jajem w gnieździe, który właśnie składał kolejne jajo. Były to ostateczne dowody na istnienie ssaków jajorodnych. Ashby zwraca uwagę, że od ponad 100 lat kolczatki i dziobaki opisywane są jako dziwne i prymitywne, co jest spuścizną po ich dawnych opisach. Nie są ani dziwne, ani prymitywne. Wyewoluowały tak, jak wszystkie inne zwierzęta, po prostu nigdy nie przestały składać jaj, mówi. Zauważa, że kolczatki to najbardziej rozpowszechnione ssaki Australii. Przystosowały się do życia w różnym klimacie, od gór pokrytych śniegiem po upalne pustynie. Z kolei dziobaki, to jedyne ssaki wytwarzające jad. Kolczatki i dziobaki to jedne z nielicznych ssaków posługujących się elektrolokacją. « powrót do artykułu

Obecnie nie ma żadnych innych stworzeń przypominających dziobaka, jednak ok. 250 mln lat temu w płytkim morzu, które znajdowało się na terenie dzisiejszych Chin, żyło zwierzę znajdujące ofiary za pomocą chrzęstnego dzioba. Gad Eretmorhipis carrolldongi z dolnego triasu został opisany na łamach Scientific Reports. Odliczając dziób, E. carrolldongi mierzył ok. 70 cm. Miał sztywne ciało, niewielką głowę i drobne oczka, a także cztery płetwy do pływania i sterowania. Jego grzbiet pokrywały kostne płytki. Eretmorhipis był wcześniej znany wyłącznie z częściowych skamieniałości bez głowy - opowiada prof. Ryosuke Motani, paleontolog z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Davis. To bardzo dziwne zwierzę. Gdy zacząłem się zastanawiać nad jego biologią, byłem naprawdę zdumiony. Nowe skamieniałości pokazują, że w czaszce występował charakterystyczny otwór oraz kości, które mogły stanowić wsparcie dla dzioba z tkanki chrzęstnej. We wczesnym triasie platformę węglanową pokrywało morze o głębokości ok. metra. Na Eretmorhipisa natknięto się w lagunach. Nie było skamieniałości, które by wskazywały, czym gad się żywił, ale w skład jego diety wchodziły prawdopodobnie krewetki i inne drobne bezkręgowce. Długie kościste ciało oznacza, że prawdopodobnie nie był dobrym pływakiem. We współczesnym świecie by nie przeżył, ale wtedy nie miał rywali. Spokrewniony z przypominającymi delfiny ichtiozaurami Eretmorhipis wyewoluował w świecie przetrzebionym przez wymieranie permskie. « powrót do artykułu