Znajdź zawartość

Podczas wykopalisk w starożytnym Hadrianopolis w Paflagonii, którego ruiny znajdują się w pobliżu współczesnego Eskipazar w Turcji, archeolodzy trafili na wyjątkowy zabytek – amulet przedstawiający dosiadającego konia króla Salomona, który przebija demona włócznią. Stratygrafia pozwoliła datować zabytek na V wiek naszej ery. Hadrianopolis w Paflagonii, znane też jako Caesarea i  Proseilemmene, było zamieszkane od co najmniej I wieku p.n.e. do VIII wieku naszej ery. Miasto znane jest jako miejsce urodzenia świętych Alpiniusza Słupnika i Stylianosa z Paflagonii. Dotychczas w odkryto tam pozostałości kościołów, łaźni, struktur obronnych, teatru, willi, monumentalnych budynków oraz miejsc kultu. Doktor Ersin Çelikbaş z Wydziału Archeologii Uniwersytetu w Karabük zauważa, że w tym regionie nie znaleziono niczego podobnego do wspomnianego amuletu. Uwagę zwraca oczko umożliwiające zawieszenie go na szyi oraz inskrypcja. Na amulecie widnieje napis „Nasz Pan pokonał zło”. Doktor Çelikbaş wyjaśnia, że obecność amuletu w Hadrianopolis jest związana z wojskowym charakterem miasta. Już wcześniej znaleźliśmy dowody wskazujące, że stacjonowała tu jednostka kawalerii. Salomon jest znany też jako wódz armii. Sądzimy, że był też uznawany za patrona rzymskiej i bizantyjskiej kawalerii stacjonującej w Hadrianopolis. Salomon jest ważną postacią trzech religii objawionych z regionu: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. Jest jednym z proroków w islamie. To wybitny, biblijny władca Izraela, symbol mądrości. W Biblii nie mamy żadnych odniesień do związków Salomona z demonami, jednak o ich istnieniu świadczy ustęp w „Dawnych dziejach Izraela" Józefa Flawiusza. Bóg obdarzył go również znajomością sztuki stosowanej przeciwko demonom w celu wspomagania i leczenia ludzi. Układał więc Salomon zaklęcia przynosząc ulgę w chorobach i zostawił po sobie formuły egzorcyzmów, za pomocą których ludzie opętani przez demony mogą je wygnać tak, że nigdy nie wrócą, pisze Flawiusz. Salomon jako pogromca demonów pojawia się w świecie żydowsko-hellenistycznym i postać ta jest popularyzowana przez chrześcijańskie teksty ze średniowiecza. W „Testamencie Salomona”, tekście, którego autorstwo przypisywano Salomonowi, a który został skompilowany w średniowieczu z greckich tekstów powstających od początku I wieku, czytamy, jak władca ten, za pomocą magicznego pierścienia podarowanego mu przez archanioła Michała, rządził demonami, kazał im wybudować świątynię czy zdradzić sobie inkantancje wypędzające demony i leczące choroby przez nie spowodowane. Wzorcem dla Salomona zabijającego demona mógł być grecki bohater Bellerofont, który dosiadając Pegaza zabił chimerę. W podobny sposób święty Jerzy zabił smoka. « powrót do artykułu

Nowo odkryty gatunek wymarłej małpy wzmacnia hipotezę mówiącą, że najwcześniejsi przodkowie człowieka ewoluowali we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, w Europie i Azji, zanim wyemigrowali do Afryki, gdzie powstał nasz gatunek. Skamieniałe szczątki małp znajdowane we wschodnich częściach Śródziemiomorza stanowią oś sporu na temat pochodzenia małp afrykańskich oraz ludzi. Naukowcy nie są zgodni, jak należy klasyfikować te zwierzęta na drzewie ewolucyjnym. Międzynarodowy zespół naukowy uważa, że zidentyfikowany przez nich rodzaj Anadoluvius, który 8,7 miliona lat temu zamieszkiwał centralną Anatolię dowodzi, że migracje małp z regionu Morza Śródziemnego to najstarszy znany przykład rozprzestrzeniania się wczesnych homininów, ssaków z rodziny człowiekowatych, w skład którego wchodzą rodzaje Homo (m.in. człowiek współczesny), Pan (szympansy i bonobo) oraz ich wymarli przodkowie. Szczątki przedstawicieli tych gatunków znajdowane są wyłącznie w Europie i Anatolii, zaś powszechnie akceptowani przedstawiciele homininów są znajdowani wyłącznie w Afryce od późnego miocenu po plejstocen. Hominini mogli pojawić się w Eurazji w późnym miocenie lub rozprzestrzenić się w Eurazji od nieznanego afrykańskiego przodka. Różnorodność hominów w Eurazji sugeruje, że do ewolucji doszło na miejscu, ale nie wyklucza hipotezy o afrykańskim pochodzeniu, czytamy w artykule A new ape from Türkiye and the radiation of late Miocene hominines. Tradycyjny pogląd, od czasów Darwina, mówi, że tak plemię hominini (Homo, Pan), jak i podrodzina homininae (Homo, Pan, Gorilla) pochodzą z Afryki. To tam znaleziono najstarsze szczątki człowieka. Przedmiotem sporu jest jednak, czy przodkowie wielkich afrykańskich małp, które dały początek przodkom człowieka, ewoluowali w Afryce. Hipoteza alternatywna wobec afrykańskiej mówi, że przodkowie europejskich małp mogli przybyć z Afryki i tutaj doszło do ich ewolucji. To właśnie w Europie znajdowane są najstarsze szczątki małp, które przypominają współczesne wielkie małpy Afryki. Później, gdy klimat w Europie zmienił się na niekorzystny, małpy te wyemigrowały do Afryki i tam dały początek naszemu gatunkowi. Homininy ze wschodniej części Morza Śródziemnego mogą reprezentować ostatni etap specjacji, wyodrębniania się z jednego lub więcej starszych homininów Europy, podobnie jak parantrop, który prawdopodobnie wyodrębnił się od przodka podobnego do australopiteka. Ewentualnie, biorąc pod uwagę fakt, że europejskie homininy są najbardziej podobne do goryli, możemy mieć tu do czynienia z wyodrębnianiem się wczesnych przedstawicieli kladu goryli. Jest też możliwe, że europejskie homininy reprezentują linie ewolucyjne homininów z Afryki, jednak nie mamy dowodów na istnienie w Afryce pomiędzy 13 a 10 milionów lat temu wielu linii homininów, a wyniki naszych badań nie wspierają tej hipotezy, czytamy na łamach Nature. Autorzy badań informują, że wciąż prowadzą analizy, zauważają przy tym, że badania Anadoluvius wskazują, iż zróżnicowanie wielkich małp we wschodniej części Morza Śródziemnego jest większe niż sądzono i że doszło tutaj do podziału na wiele taksonów, na długo zanim pojawiły się one w Afryce. « powrót do artykułu

Od dzisiaj w Muzeum Cywilizacji Anatolijskiej w Ankarze można będzie oglądać złoty dzban sprzed 4000 lat. Jeszcze niedawno znajdował się w londyńskim Victoria and Albert Museum. Jednak po tym, jak ekspert orzekł, że zabytek najprawdopodobniej nielegalnie wywieziono z Turcji, został on zwrócony. Okazuje się, że niemal wszystkie prywatne osoby, przez których ręce przeszedł, były zamieszane w nielegalny handel dziełami sztuki. Dzban stanowił część Gilbert Collection, zgromadzoną przez urodzonego w Wielkiej Brytanii amerykańskiego dewelopera Arthura Gilberta. Kolekcja była od 2000 roku wystawiana w Somerset House, a w 2009 roku przeniesiono ją do specjalnej galerii w Victoria and Albert Museum. Została wypożyczona przez Gilbert Trust for the Arts. Zmarły w 2001 roku Arthur Gilbert kupił złoty dzban w 1989 roku od dilera z Los Angeles. Zapłacił za niego około 250 000 dolarów, a dzban stanowił jedną z ozdób liczącej 1200 przedmiotów kolekcji. W 2018 roku Gilbert Trust zlecił Jacquesowi Schuhmacherowi, by przeszukał kolekcję pod kątem przedmiotów, które mogły być zrabowane lub przymusowo odkupione od właścicieli przez nazistów. Rok później ekspert przyjrzał się dzbanowi i odkrył, że został on kupiony od dilera zamieszanego w nielegalny handel antykami. W latach 80., gdy Gilbert kupował dzban, nazwisko Bruce'a McNalla nie budziło podejrzeń. Również poza podejrzeniami był konserwator z Zurichu, Fritz Bürki, od którego McNall miał kupić dzban. Teraz wiemy, że Bürki był powiązany ze skazanym włoskim przemytnikiem zabytków Giacomo Medicim. Obecnie wszystkie trzy nazwiska są sygnałem ostrzegawczym na rynku sztuki. Dlatego też Schuhmacher doszedł do wniosku, że dzban został ukradziony. Nie wiadomo, jak dzban opuścił Turcję, nie jest mi znane żadne zezwolenie na eksport ani żadne świadectwo jego pochodzenia. Każda osoba, która miała do czynienia z tym przedmiotem zanim kupił ją Arthur Gilbert jest powiązana z nielegalnym handlem zabytkami. Zaraz po tym, gdy na jaw wyszła podejrzana przeszłość dzbana muzeum zwróciło go do Gilbert Trust. Przedstawiciele organizacji skontaktowali się zaś z tureckim ministerstwem kultury i omówili warunki zwrotu. Zabytek będzie wystawiany wraz z trzema podobnymi dzbanami pochodzącymi z tego samego okresu. « powrót do artykułu

Turecka żandarmeria otrzymała anonimową informację o działalności złodziei zabytków. Mieli oni wydobywać coś spod ziemi w trudno dostępnym górzystym regionie w okręgu Aliaga w prowincji Izmir. Policjanci udali się na miejsce i zatrzymali na gorącym uczynku dwóch mężczyzn, którzy wykopywali zabytki z głębokości 2 metrów. Okazało się, że rabusie dokonali interesującego odkrycia. Eksperci, którzy przybyli na miejsce orzekli, że złodzieje natrafili na bizantyjski klasztor z piękną mozaiką sprzed 1500 lat. Znalezisko i jego okolice zostały objęte ochroną. Na razie trwają prace w terenie, jednak już teraz wiemy, że mozaika zostanie wydobyta i przeniesiona do muzeum. Znaleźliśmy mozaikę podłogową. Znajdował się tutaj klasztor, który posiadał bazylikę, mówi Hunkar Keser, dyrektor muzeum archeologicznego w Izmirze. Eksperci szacują, że klasztor był wykorzystywany pomiędzy IV a XIV wiekiem. Mozaika, z inskrypcją w grece, jest cennym znaleziskiem archeologicznym. « powrót do artykułu

W Parku Narodowym Bozdağ w prowincji Konya w Turcji odkryto świetnie zachowaną zaporę z czasów rzymskich. Ma ona 110 m długości i 10 m wysokości. Jak wyjaśnił İlker Işık, szef Wydziału Konserwacji i Restauracji Dziedzictwa Narodowego na Selçuk Üniversitesi, badania powierzchniowe w okolicy trwają od 2017 r. Specjaliści szukają śladów osadnictwa na terenie Parku. Jak powiedział Işık, na zaporę natrafiono podczas prac prowadzonych przez 10-osobowy zespół na obszarze ok. 60 tys. m2. Wcześniej odkryto fragment Via Sebaste; niegdyś łączyła ona Pamfilię z Antiochią Pizydyjską. Stwierdziliśmy, że zaporę zbudowano, by zaspokoić zapotrzebowanie wodne armii podążającej tą drogą. Prowadzimy badania lidarem. Po wykonaniu zdjęć lotniczych i szczegółowych pomiarów próbujemy określić sieć osadniczą w regionie [...]. Przypuszczamy, że tak duża zapora była wykorzystywana nie tylko do zaspokojenia potrzeb wojska w czasie przemarszu, ale i ludzi żyjących w tej okolicy. Kiedy dziś patrzymy na zbiornik [zapory], nadal jest nieco bagnisty. Widzimy, że wiosną wciąż gromadzi wodę. Zapora zachowała się w [...] regionie, który od czasów starożytnych pełnił ważną rolę w hodowli zwierząt. Wraz z Konya Büyükşehir Belediyesi udostępniamy wyniki badań i zastanawiamy się nad oceną znaleziska pod kątem turystyki. « powrót do artykułu

W Perge, najważniejszym z miast starożytnej Pamfilii, odkryto figurę kobiety sprzed ok. 1700 lat. Pochodzi ona z okresu hellenistycznego. O znalezisku poinformowano na profilu Wydziału Wykopalisk tureckiego Ministerstwa Kultury i Turystyki na Twitterze (Kazılar Dairesi Başkanlığı). Na zdjęciach, jeszcze ze stanowiska, widać leżącą rzeźbę, a także jej odłamaną głowę. Po konserwacji figurę będzie można podziwiać w Antalya Müzesi. Wykopaliskami w Perge kieruje prof. Sedef Cokay Kepce z Uniwersytetu w Stambule. Prace na tym stanowisku są prowadzone od 1946 r. W 2009 r. Turcja zgłosiła je na Listę informacyjną UNESCO (Tentative List). « powrót do artykułu

Tajemnicza powódź doprowadziła do odkrycia starożytnego podziemnego miasta w Turcji. Pewnego dnia właściciele 15 domów w miejscowości Çalış w centralnej prowincji Nevshehir poinformowali władze, że ich domy są zalewane, a oni nie wiedzą, skąd się bierze woda. Władze wysłały ekipy, które zaczęły wypompowywać wodę i szukać źródła wycieku. Za pomocą ciężkiego sprzętu otworzono tunel, który ze względów bezpieczeństwa został zamurowany kilkadziesiąt lat wcześniej i miejscowa ludność o nim zapomniała. Gdy pracownicy weszli do tunelu okazało się, że stoją w częściowo zalanym mieście. Wstępne badania wykazały, że miasto miało trzy poziomy składające się z domów, tuneli i miejsc kultu. Rozciągało się ono na co najmniej 5 kilometrów. Część podziemnego miasta była używana przez miejscowych jeszcze na początku XX wieku. Wykorzystywano je w roli obór. Później o miejscu zapomniano. Kolejna szansa na zbadanie miasta pojawiła się 25 lat temu, gdy dziecko wpadło do jednego z tuneli. Jednak tunel zasypano, by uniknąć podobnych wypadków. Pamięć o mieście zachowała się w lokalnej tradycji. Było ono nazywane Gir-Gor, co oznacza „Wejdź i zobacz”. Gir-Gor znajduje się 80 kilometrów od znanych podziemych miast Kapadocji Derinkuyu i Kaymaklı Burmistrz Çalış powiedział, że podziemne miasto liczy około 1,2 kilometra kwadratowego. Ci, którzy byli tam w przeszłości twierdzą, że ma ono 600 metrów na 2 kilometry, stwierdził burmistrz. Jako, że miasto nie ma wystarczających środków by przeprowadzić odpowiednie prace, burmistrz zwróci się do Ministerstwa Kultury o uznanie Gir-Gor za zabytek oraz o pomoc finansową w usunięciu śmieci, wody i udostępnieniu podziemi turystom. Burmistrz dodał, że w pobliżu Çalış znajdują się jeszcze dwa inne miejsca, które mogą być podziemnymi miastami. Kapadocja to obszar wulkaniczny, a miękkie skały wulkaniczne pozwalały ludziom na drążenie tuneli i zakładanie podziemnych miast. W przeszłości Kapadocją władali Hetyci, Frygijczycy, Persowie, Rzymianie, Bizantyjczycy i Seldżukowie. Specjaliści uważają, że w regionie tym kryje się wiele nieznanych jeszcze zabytków. « powrót do artykułu

W ruinach starożytnej wsi w centralnej Turcji archeolodzy badają osady soli z moczu ludzi, kóz i owiec, by lepiej zrozumieć proces udomowienia zwierząt. Badania prowadzone są na stanowisku archeologicznym Aşıklı Höyük. Archeolodzy zwykle nie szukają soli z moczu, jednak suche środowisko centralnej Turcji pozwoliło im przypuszczać, że pod glinianym podłogami domostw mogły zachować się te specyficzne ślady bytności kóz. Nie zawiedli się. W każdej warstwie osadów w Aşıklı Höyük odkryli dużą ilość soli, dzięki której mogli zbadać, jak wielu ludzi i innych ssaków zamieszkiwało ten teren przez tysiąc lat istnienia wsi (8450 przed Chrystusem – 7450 p.Ch.). Okazało się, że przez pierwsze sto lat istnienia wsi, gdy mieszkańcy Anatolii dopiero porzucali wędrowny łowiecko-zbieracki tryb życia, wśród ludzi przebywało niewiele zwierząt. W danym momencie było ich zaledwie kilka. Jednak przez kolejnych 400 lat dochodzi do znacznego zwiększenia ich liczby. Stada rosną 10-krotnie do kilka wieków. W najmłodszej warstwie, której datowanie rozpoczyna się w 7900 roku przed naszą erą, zwierzęta zostały przeniesione na obrzeża wsi. W tym czasie liczba owiec i kóz była większa, niż liczba mieszkańców wioski, którą szacuje się na 500–1000 osób. Ta zmiana miejsca, w których trzymano zwierzęta, wskazuje, że ludzie stopniowo zmieniali swoją gospodarkę i przestali polegać na małej liczbie dzikich kozach i owcach, które udało im się schwytać, a zaczęli tworzyć duże stada, które rozmnażali i udomawiali. Powolne tempo zmian to, zdaniem naukowców, dowód na to, że cały proces udomowienia rozpoczął się przez przypadek. « powrót do artykułu