Realistyczne pomysły na poprawę akademii w Polsce?

[Jarek Duda 137]

Jest dużo narzekania na akademię w Polsce, więc pytanie: oprócz dorzucenia więcej kasy z podatków, co realnie możnaby próbować poprawiać?

Wklejam poniżej (z https://th.if.uj.edu.pl/~dudaj/AppliedTheoryLab.pdf ) pomysł jednostki którą nieskutecznie próbuję lokalnie ruszyć od ~9 miesięcy dla zaadresowania kilku problemów z którymi się spotykam, jak systemowy brak zainteresowań teoretyków praktycznymi problemami oraz silna sugestia żeby skupić się na pisaniu bezpiecznych wariacji na wąskie tematy - unikając niebezpiecznych zawodowo nowych pomysłów, trudność zatrudniania studentów w projektach ... czy może warto dać możliwość otwierania projektów na wsparcie finansowe firm i osób prywatnych ...

Co uważacie o poniższych? Inne pomysły, problemy które warto zaadresować?

 

Nazwa np.:    Applied Theory Lab      (ATL czy ATL UJ/JU)

Zainteresowani pracownicy: Jarosław Duda (JD), …

Status: jednostka w WMiI (lub międzywydziałowa z FAIS, lub poza UJ), z własnym kontem – też dla wpłat od osób indywidualnych, firm, organizacji – przynajmniej początkowo przede wszystkim do elastycznego wypłacania dodatków motywacyjnych studentom (np. do stypendium, rzędu 1000zł/mc w aktywnych miesiącach), doktorantom, pracownikom aktywnym w projektach ATL.

Motywacja: Byłem na postdocu w Purdue u prof. Szpankowskiego który kierował NSF Center of Science of Information ($25M na 5 lat) – na jego spotkaniu teoretycy głównie zachwalali, że centrum zmotywowało ich do skupienia się na praktycznych problemach - czego bardzo brakuje w Polsce. 

1)   Współpraca teoretyków z praktykami: w Polsce teoretycy oraz praktycy zwykle pracują osobno, głównym celem ATL jest pomoc motywacyjna dla ich współpracy, szukania wspólnych projektów – teoretyków do praktycznego wykorzystania umiejętności i narzędzi, praktyków do otwarcia na nowe, bardziej wyrafinowane podejścia, wskazywania braków które teoretycy mogliby zapełniać.

2)  Poszukiwanie pereł - system bibliometryczny prawie wymusza wąskie hermetyczne granty,  specjalizacje, ciągi podobnych artykułów, z bezpiecznych popularnych tematów. Przez to możemy przegapiać wartościowe nietypowe pomysły - ATL powinno ich szukać, oceniać, rozwijać jeśli warto. Może przyznawać niewielkie elastyczne “granty zaufania” na podstawie dyskusji, osiągnięć.

3)   Ułatwienie współpracy z firmami: UJ ma bardzo słabe kontakty z firmami, nowy Minister Nauki podkreśla że będzie na to większy nacisk, reaktywujemy Radę Pracodawców. Z jednej strony jest to bardzo trudne z powodów formalnych (np. każde zatrudnienie studenta wymaga zgody rektora). Z drugiej akademik w kontaktach indywidualnych nie jest traktowany poważnie. ATL mógłby pomagać zorganizować się w takich współpracach, ułatwić formalną stronę finansowania – np. darowizna od firmy na luźną pomoc we wdrożeniach wyników projektów, realizacji zewnętrznie zlecanych tematów, m.in. na dodatki motywacyjne za takie współprace.

4)  Aktywizacja studentów, elastyczna motywacja: brakuje kadry dla ciekawych projektów, co często mogłoby być uzupełniane studentami. Jednak pracując za darmo, raczej nie wkładają w to serca i zwykle są zmuszeni do skupienia się na innym zatrudnieniu. Z drugiej strony konieczna jest elastyczność - jeśli student nic nie robi przez miesiąc, w takie miejsce szukamy innego - zatrudnianie studentów na wiele miesięcy wprzód zwykle nie działa. Są pieniądze na sprzęt, duże sztywne zatrudnienia - dla efektywności bardzo brakuje na małe elastyczne zatrudnienia - ułatwione formalnie np. jako dodatki projektowe do stypendium, z comiesięczną ewaluacją.

5)  Zatrzymanie talentów: za pieniądze podatników szkolimy magistrów, doktorów - którzy dalej zwykle pracują zwykle dla zagranicznych firm. Nawet gdyby chcieli, często nie ma środków na np. projekt na uczelni - ATL mógłby pomóc w ich uzyskaniu, też z prywatnych źródeł.

6)  Interdyscyplinarność, współpraca m.in. z kołami/organizacjami studenckimi z całego UJ (np. Garage of complexity FAIS) i szerzej do np. miasta - szukanie wspólnych ciekawych tematów/zastosowań, osób do projektów - studentów i pracowników których polecają.

Finansowanie:

1)  Wpłaty indywidualne – ludzie finansują przeróżne inicjatywy np. przez https://patronite.pl/ , jednak w Polsce nie mają wielu możliwości finansowania nauki. Dając taką możliwość i popularyzując, prawdopodobnie byłaby ona używana: z listą konkretnych ciekawych praktycznych tematów na które poszłyby środki, podsumowaniem rezultatów, przejrzystym wydatkowaniem tych środków, może listą darczyńców, też np. z udostępnianiem materiałów, możliwością dyskusji, sugerowania projektów, publicznych wykładów, seminariów, etc.

2)  Wpłaty przez firmy – dla umieszczenia ich loga na podstronie darczyńców, żeby mogły się chwalić że przyczyniły się do wyników, żeby sponsorować konkretne projekty, żeby płacić za pomoc w ich wdrażaniu, przygotowanie przyszłych pracowników w ciekawym temacie, może licencje patentów … może jako podziękowania np. od Apple używającego ANS we wszystkich iPhone, Mac.

3)  Staranie się o środki - np. z Ministerstwa, Inicjatywy Doskonałości, Fundacji Nauki Polskiej, Europejskie, Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości, może miasta, etc.

Strona www: kontakt, wizytówki osób, sposób wpłaty, podsumowanie aktywnych tematów, materiały, wydarzenia, współprace, na co konkretnie finansowanie, wyróżnienie hojnych darczyńców i firm, … 

Działalność podstawowa to realizacja projektów - jest ich lista, aktywny projekt ma jednego lub kilku opiekunów, jakoś wspólnie decydujemy o dystrybucji środków, dodawaniu nowych tematów, wskazywaniu studentów wartych zatrudnienia, nowych współpracach, etc.

Aktywne projekty głównie przydzielają dodatki motywacyjne, przykładowo 1000zł/mc dla studenta, 2000 dla doktoranta, 3000 dla pracownika - aktywny projekt musi mieć przynajmniej powiedzmy 2h spotkań tygodniowo i na bieżąco wspólnie przygotowuje raport aktywności z rozpisanym indywidualnym wkładem. Takie raporty są dyskutowane na spotkaniach powiedzmy raz w miesiącu, które mogą zmieniać dystrybucję środków między projektami i osobami - dla efektywności kluczowa jest elastyczność (zatrudnianie studenta na rok w przód jest kompletnie bez sensu).
Plus dodatki, np. przy projektach współfinansowanych przez firmy, za publikację w temacie, przełom, wdrożenie, patent, działalność organizacyjną, pozyskiwanie środków, popularyzację, promocję, etc.

 Wymogi projektów:
- Muszą zawierać wyrafinowane metody teoretyczne,
- Muszą mieć perspektywy realnych zastosowań,
- Poszukiwanie pereł: preferowane nowe podejścia jeszcze poza mainstreamem.

Przykładowe projekty:
- [JD] Hierarchical Correlation Reconstruction - teoria i zastosowania (wprowadzenie z linkami),
- [JD] Maximal Entropy Random Walk - teoria i zastosowania (Wikipedia, wprowadzenie z linkami),
- [JD] Przyśpieszanie zbieżności metod gradientowych np. trenowania sieci neuronowych (przykład),
- [JD] Charakteryzacja, struktura i dynamika defektów topologicznych pod zastosowania (przykład),
- [JD] Wiele nowych tematów z kompresji, kodowania, teorii informacji (przykłady),
- [JD] Two-way quantum computers - rozwój teorii, algorytmów i szukanie realizacji,
- [JD] Sztuczne sieci neuronowe z wielokierunkową propagacją (przykład),
- … 

[czernm20 1]

Nie zmieniaj. Wszystko można, ale nie wszystko buduje. 

[Jarek Duda 137]

Nie mam mocy sprawczej, ale ogólnie jest sporo biadolenia o naszej akademii, też mi się zdarza, np. w https://spidersweb.pl/plus/2024/09/iphone-jpeg-xl-jaroslaw-duda ... co warto uzupełniać konstruktywnymi sugestiami ..

Odnośnie propozycji trzeciego podstawowego rodzaju stypendium dla studentów: "projektowego", kilka argumentów:

Propozycja stypendium projektowego 

dla studentów Uniwersytetów Jagiellońskiego

Motywacja: obecnie studenci mają dostępne stypendium socjalne dla wyrównania szans, oraz naukowe za pilną naukę. Dodatkowo często biorą aktywny udział w projektach naukowych UJ - z jednej strony uzyskując cenną praktykę, z drugiej wykonując wartościową pracę dla rozwoju nauki, publikacji, grantów. 

Ta kluczowa forma aktywności, często kosztem czasu dla uzyskania stypendium naukowego czy pozauczelnianej pracy zarobkowej, też zasługuje na docenianie - co często dzieje się w postaci grantów, które są nieelastyczne, zwykle niewystarczające, skomplikowane administracyjnie. 

 

Uzupełnienie względnie niewielkim systemowym elastycznym stypendium projektowym poprawiłoby sytuację, m.in.: 

- Zwiększenie ilości studentów aktywnych w projektach - dla studentów więcej okazji praktyki, możliwość skupienia się na pracy naukowej zamiast szukania pozauczelnianej zawodowej, dla kadry więcej zmotywowanych pomocników przy projektach.

- Uproszczenia administracyjne - obecnie zatrudnienie studentów jest względnie trudne, co mogłoby być uproszczone przeznaczeniem takich środków na pulę stypendiów projektowych - z których można by wspierać ustaloną ilość studentów,

- Elastyczność - zatrudnianie w grantach często jest długoterminowe, z jednej strony student w tym czasie może zmienić zdanie lub odejść do pracy, z drugiej czas w grancie często okazuje się być niewystarczający. Mając elastyczną pulę studentów na projekt, z jednej strony byłaby możliwość wymienienia nieodpowiednich, z drugiej przedłużenia świadczeń doświadczonemu studentowi.

- Systematyczność (ewaluacja/motywacja) - każde miejsce z puli miałoby przyporządkowany dokument podsumowujący postępy, który systematycznie uzupełniamy, przykładowo prowadząc do utraty stypendium przy braku aktywności, czy może podniesienia dla ponadprzeciętnych.

- Poszukiwanie pereł czyli wsparcie pomysłów na wczesnym etapie - granty przyznawana są raczej dla bezpiecznych dojrzałych tematów, warto dodatkowo wspierać te na wczesnym etapie - przykładowo pulą takich przydzielanych lokalnie stypendiów projektowych, może z dodatkowymi motywacjami jak np. interdyscyplinarność dla zatrudniania też z innych wydziałów.

- Przyciągnięcie ambitnych studentów, promocja UJ - możliwość stypendium projektowego powinna zainteresować ambitnych studentów, też wzbudzić zainteresowanie medialne i stać się przykładem dla innych uczelni.

 

Finansowanie: przykładowo Inicjatywa Doskonałości dla puli takich stypendiów, może możliwość przekazania części grantu na taką bardziej elastyczną opcję zatrudniania studentów, może przesunięcie części z naukowych - dając większy nacisk na praktykę.

Edited September 27 by Jarek Duda