Gdańskie Muzeum Bursztynu kupiło wykonaną z pianki morskiej cygarniczkę arcyksięcia Rudolfa

[KopalniaWiedzy.pl 289]

Na wystawie stałej w Muzeum Bursztynu w Gdańsku można oglądać cygarniczkę syna słynnej cesarzowej Sisi – tragicznie zmarłego arcyksięcia Rudolfa Habsburga-Lotaryńskiego. Do jej wykonania wykorzystano sepiolit (piankę morską) oraz bursztyn bałtycki. Cygarniczka, którą kupiono za ok. 15 tys. EUR, pochodzi z początku lat 80. XIX w. Jest to przedmiot, który praktycznie nie ma odpowiedników dla schyłku XIX wieku. Tego typu obiekty, a mówimy tu o przedmiocie osobistym należącym do członka ówczesnej elity Europy, nieczęsto pojawiają się w obiegu – podkreśla dyrektor Muzeum Gdańska Waldemar Ossowski.

Z bursztynu wytworzono ozdoby (lampki 2-konnego powozu) oraz ustnik. Jak wyjaśniono w komunikacie instytucji, w XIX w. wierzono, że ustnik z bursztynu ma właściwości prozdrowotne i oczyszcza dym z niepożądanych toksyn i zanieczyszczeń.

W sepiolicie wyrzeźbiono scenkę rodzajową. Przedstawione postaci - arcyksiążę, woźnica i wojskowy z orderami - są realistycznie sportretowane (osoba siedząca z tyłu wykazuje podobieństwo do portretów Rudolfa). Za pomocą srebrnych obręczy po bokach powozu zamocowano wspomniane wcześniej 2 bursztynowe lampki. Pod kołami powozu umieszczono dwugłowego orła - herb Habsburgów.

Przepięknemu przedmiotowi towarzyszy oryginalne skórzane etui o długości 32 cm ze złotą literą R (monogramem arcyksięcia) i koroną. Wnętrze wyłożono dwoma materiałami: niebieskim aksamitem i białym jedwabiem; tu również znajdują się złota litera R i korona. Widać też datę 1883.

Duża cygarniczka jest przedmiotem o charakterze pamiątkowym. Prawdopodobnie powstała z okazji narodzin córki arcyksięcia - Elżbiety Marii Henrietty (przyszła ona na świat 2 września 1883 r.).

W XIX wieku Wiedeń był światowym centrum wytwarzania niezwykle popularnych wówczas fajek i cygarniczek z pianki morskiej i bursztynu. Często takie przedmioty stawały się małymi dziełami sztuki. Za materiał idealny uznano sepiolit, ponieważ dawał on twórcom ogromne możliwości  rzeźbienia rozbudowanych scen rodzajowych. W połączeniu z bursztynowymi ustnikami spełniały wszystkie warunki, które powinna spełniać cygarniczka idealna, często stawały się również przedmiotem kolekcjonowania – wyjaśnia Renata Adamowicz, kierowniczka Muzeum Bursztynu.

Arcyksiążę Rudolf był trzecim dzieckiem i jedynym synem cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety (Sissi). Następca tronu urodził się w 1858 roku. Był przeciwnikiem rosyjskiego imperializmu, miał liberalne i antyklerykalne poglądy. To wywołało konflikt z ojcem i premierem Eduardem von Taafe. Został odsunięty od obowiązków państwowych, a cesarz zaaranżował jego małżeństwo ze Stafanią, córką króla Belgów Leopolda II.

W 1881 roku arcyksiążę był pod wpływem dziennikarza Moritza Szepsa, anonimowo pisał artykuły do jego radykalnej gazety Neues Wiener Tagblatt. Rudolf był też autorem dwóch książek o swoich podróżach oraz stał za monumentalnym wydawnictwem Österreich-Ungarn in Wort und Bild (Austro-Węgry w słowach i obrazach). W tym samym czasie snuł fantazje o koronowaniu się na króla Węgier lub odrodzonej Polski. Nieszczęśliwy w małżeństwie, niezrealizowany politycznie, popadł we frustrację.

W październiku 1887 roku poznał 16-letnią baronównę Marię Vetserę. Półtora roku później, w styczniu 1889 roku, nawiązał z nią romans. Para zawarła pakt samobójczy. Ich ciała znaleziono 30 stycznia 1889 roku w zamku myśliwskim w Mayerling.

Samobójstwo, mimo że dwór starał się je ukryć, wyszło na jaw i wywołało liczne plotki. Po śmierci Rudolfa następcą tronu został jego stryj, Karol Ludwik, młodszy brat Franciszka Józefa. Gdy zmarł w 1896 roku, następcą tronu został jego syn, Franciszek Ferdynand, który zginął w zamachu w Sarajewie.

« powrót do artykułu