Dzikie ziemie a wraz z nimi ssaki drapieżne z Chin Środkowych et cetera

[league-scientifique 0]

publikacje popularnonaukowe zwane dziennikami przyrodników - artykuł numer szósty (6). ID tekstu rcpz73+U48zz¤”jm!#)

 

opis: znaki zapytania w nauce o Carnivora, historia naturalna tych form zwierzęcych oraz pozostałe informacje o środowisku naturalnym, ludziach, kulturze, państwie i gospodarce….

wstęp: Chiny to starożytne królestwo przyrody z ich fauną i florą oraz znacznymi zasobami naturalnymi np. minerałami i drogocennymi kruszcami dla gospodarki, gazem energetycznym, węglem, ropą czy pierwiastkami ziem rzadkich. Kolebką Państwa Środka jest wiele wynalazków dzisiejszych czasów. Badając faunę i florę warto poznać tutejszych mieszkańców oraz ich życie codzienne, zarówno na wsiach, na prowincji, jak i w miastach. Usługi w wielu branżach, przemysł, rolnictwo, gospodarka znajdują się na wysokim poziomie, pomimo politycznych uwarunkowań. Produkcja rolna, w tym produkty roślinne oraz zwierzęce mają niebagatelne znaczenie. Filozofie dalekiego wschodu od dawna poruszają wyobraźnię myślicieli.  Dawne i dzisiejsze Chiny stanowią niewyczerpane źródło wiedzy know-how oraz praktyki w wielu dziedzinach. Nauka o nieznanych zwierzętach stanowi dalszy ciekawy aspekt historii naturalnej. Jednymi z zagadkowych zwierząt są ssaki drapieżne, o których będę pisał w następnych akapitach.

Ssaki drapieżne to zwierzęta nader interesujące, zdarzają się w rozmaitych terytoriach dzikiej przyrody. Wiele z nich jest oportunistami pokarmowymi, są większe i mniejsze. Jak wiemy biologia i status ochrony (ang. biology and conservation status) wielu z nich jest w Chinach nieznana. Wymaga to rewizji np. poprzez dodanie jakichś raportów badawczych np. distribution updates. Niektóre gatunki są pospolite, inne zaś funkcjonalnie wytępione w środkowych prowincjach. Prowadzą odmienny od siebie tryb życia, preferują różne siedliska, areały osobnicze, aktywność dobową. Wiele z nich popadło w konflikt z człowiekiem, stanowią element etnozoologii i relacji z kulturą. Stały się także obiektem zainteresowania literatury popularnonaukowej.

Jednym z gatunków będących w obszarze zainteresowania jest dziki pies Cuon alpinus zdarzający się zwłaszcza w górzystych środowiskach. Jest większy od szakala, o rudej sierści, ale o raczej krótszych kończynach niż u wilka. Jego pysk jest również krótszy, a czoło znacznie szersze niż u Canis lupus (patrz With Boat and Gun in the Yangtze Valley). Jest to rzadkie już dzisiaj zwierzę żyjące w klanach, aktywne przede wszystkim za dnia. To atletyczne zwierzę o ciekawym usposobieniu i behawiorze jest oryginalnym przedstawicielem swojego rodzaju. Cyjony ważą od 12 do 20 kg, wzrost w kłębie wynosi u nich ok 50 cm, a długość wraz z ogonem ok 140 cm. Terytoria mogą być oszacowane nawet z fotopułapek, a w przypadku cyjona wynoszą od 30 do nawet 190 km2. Jest drapieżnikiem polującym na kopytne (takie jak jeleniowate, dzikie świnie) a nawet małpy, zające czy inwentarz domowy.  W Chinach jest określany jako jedna z czterech bestii i na ogół zwany szakalem, choć posiada wiele lokalnych nazw. Pełni ważną rolę w praktykach ludowych, literaturze i stanowi zarzewie konfliktów z człowiekiem. Byłby ciekawym obiektem badań dla etnozoologii. Niewiele wiadomo o ekologii tego gatunku w tej części Chin. Zwierzę to dożywa na wolności 12 lat, a w ogrodach zoologicznych nawet 18-tu. Cyjony były stwierdzane dzięki fotopułapkom w GPNP,  głównie w górach Qinling i Qionglai (Zhang et al. 2021). Wiemy porównywalnie mało o cyjonach z regionu Taihang (publikacja z 2021 roku) oraz z ziem Jiangxi takich jak okolice jeziora Poyang (Bellamy, niepublikowane z lat 2000-nych). Chiny Środkowe są domem dla innych psowatych - lisa pospolitego Vulpes vulpes, wilka  (Canis sp.) oraz jenota (Nyctereutes procyonoides). Być może w górach Chin Środkowych występuje jeszcze inny gatunek dzikiego psa podobnego do lisów, bardzo rzadkiego, lecz brak jest bardziej szczegółowych informacji. Obserwacji stworzenia dokonano jak na razie tylko na targu w Guangzhou, gdzie w trudnych warunkach przechowywano dzikie zwierzęta Chin Środkowych. Z 18-tego stulecia pochodzą relacje misjonarzy europejskich, którzy jakoby obserwowali rodzaj osobliwego dzikiego psa z ziem Hupeh, Hebei i Syczuanu, większych rozmiarów, bez ogona, który preferował oryginalne strategie myśliwskie. Inaczej ma się sprawa z rodzajem innego, odmiennego dzikiego psowatego złapanego w 2009 roku w Wuhan, niewielkiego gatunku, który również rzekomo wyróżniał się kilkoma swoistymi cechami. Zwierzęta z tego gatunku były obserwowane również w hrabstwie Jishan, bardziej na północ od tego obszaru (info od Mystery creatures of China). W rzeczywistości istnienie tych trzech domniemanych form zwierzęcych jako nieznanych nauce jest wątpliwe, toteż mogą to być błędne identyfikacje znanych gatunków lub formy zdziczałe psa domowego.

Pewien rodzaj borsuka zdarza się w tej części Chin. Nauka zna go pod nazwą balizuar obrożny Arctonyx collaris. Znakiem rozpoznawczym tych zwierząt jest ryj podobny do świńskiego. Waga osobnika wynosi od 7 do 14 kg. Są to zwierzęta prowadzące nocny tryb życia, żyjące pojedynczo lub w parach. Zwierzęta te mogą zajmować terytoria o powierzchni ok 12 km2. Dzień spędzają w wykopanych przez siebie norach. Są wszystkożerne. W okresie zimowym zapadają w sen zimowy. Na tych dzikich ziemiach żyje też inny mało poznany ssak drapieżny - Paguma larvata, chiński łaskun. Jest to tajemnicze zwierzę, które również występuje w tej części Chin. Jest to gatunek zdarzający się w heterogenicznych krajobrazach. Żyje w zalesionych obszarach, ale obserwowano go nawet w pobliżu siedzib ludzkich. Jest generalistą pokarmowym, łapiąc owoce i małe ssaki, ale jego dieta zmienia się w zależności od sezonu. Jest to gatunek nadrzewny, aktywny nocą. Dzień spędza w legowisku usytuowanym na drzewie w pobliżu źródeł wody. Prowadzi samotniczy tryb życia. Chiny Środkowe, w tym góry Daba są raczej dobrze kojarzone, lecz nie jest jasne czy istnieją tam nieodkryte gatunki, w tym łaskunów. Kryptozoologia dysponuje informacjami o różnych ciekawych formach zwierzęcych.  W 2022 roku opublikowano artykuł Spatial co-occurrence and temporal activity patterns of sympatric mesocarnivores guild in Qinling Mountains w czasopiśmie Global Ecology and Conservation. Dotyczył on zrozumienia ekologii m.in.  kun żółtogardłych, balizuarów obrożnych i łaskunów chińskich. Jeżeli chodzi o dzikie ziemie górzystego Syczuanu to pod koniec 19-tego stulecia francuski badacz Armand David odkrył na tych ziemiach nieznane wcześniej gatunki ssaków drapieżnych, w tym gatunek brunatnego boruska. Niewiele wiadomo o tym stworzeniu, a jego istnienie owiane jest tajemnicą.

Góry Daba to niezwykłe warunki przyrodnicze i mnóstwo dzikich obszarów na styku klimatu subtropikalnego i umiarkowanego stanowiących o swoich wyjątkowych walorach. 79,3%, obszarów Daba to tereny pierwotne, obszary te są poprzecinane dolinami i górami. Jednym z gatunków. które tam żyją są kuny żółtogardłe Martes flavigula. Te zwierzęta opisuje się jako wielki wróg piżmowców, lecz ich dieta jest nader różnorodna. Atakują drób, ale porywają się nawet na miód. W styczniu 2022 r. Ren Wenbo, pracownik Rezerwatu Przyrody Changqing, obserwował atak dwóch kun z tego gatunku na piżmowca. Kuny te mają smukłe ciała, krótkie kończyny, lecz ta struktura nadaje im silnej budowy, a same zwierzęta cechują się krewkim charakterem. Te ważące ok. 2-3 kg zwierzęta mają ponadto silne pazury, kły wyposażone w łamacze oraz zawziętość charakterystyczną dla łasicowatych. Wydaje się, że w Chinach, bardziej na wschód przetrwał gatunek kuny z nieznanego gatunku, zwany kotem piżmowym. Zwierzę to stwierdzono w 1861 roku na dzikich ziemiach nieopodal Szanghaju. Warto wspomnieć, że wśród odkrytych dużych i mniejszych zwierząt Syczuanu był prawdopodobnie inny jeszcze gatunek - dużej kuny górskiej. To zwierzę jest opisane wśród fauny odkrytej przez francuskiego misjonarza w 1871 roku. Te dwa gatunki do dzisiaj stanowią arkanę historii naturalnej, a ich egzystencja to znak zapytania.  Kałanek (Mustela sibirica) to gatunek małego drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych. Areał osobniczy wynosi około 4 km2. Dobrze pływa, jest gatunkiem naziemnym, lecz potrafi w razie konieczności wspinać się na drzewa. Jest gatunkiem typowym tajgi, lecz zdarza się także w Chinach Środkowych. Spotykany nad brzegami jezior, na torfowiskach i w lasach. Nierzadko nawiedza pobliże osad ludzkich. Większy od gronostaja. Jest drapieżnikiem żywiącym się rozmaitym pokarmem, małymi ssakami, ptakami, płazami czy owadami. Niewiele wiadomo o biologii tego gatunku, więc pewne badania w górach Daba byłyby docenione. W artykule Camera-Trapping Survey on Mammal and Bird Diversity in the Shennongjia National Park opublikowanym w Sichuan Journal of Zoology w 2021 roku stwierdzono informacje o potwierdzonych ssakach w tym sześciu przedstawicielach łasicowatych. 

Istnieją i również w tych górach niedźwiedziowate. Sztandarowym gatunkiem jest jeden z ich przedstawicieli. Azjatycki niedźwiedź czarny Ursus thibetanus został potwierdzony z dzikich ziem Daba Shan. Jest to zwierzę wybierające na swe siedliska górskie obszary zalesione, ale także tereny otwarte. W lecie żyje w górach, schodząc zimą w doliny. Jest średnim niedźwiedziem, ważącym do 150 kg i o rozmiarach ciała od 120-150cm. Jest to zwierzę o słabym uzębieniu. Te żerujące samotnie zwierzęta komunikują się ze sobą za pomocą bodźców wzrokowych. Ich biologia jest słabo poznana. Zmysły pełnią ważną rolę w aktywności życiowej. Większość obserwacji poczyniono w niewoli. Wielkość areałów osobniczych zmienia się zależności od pożywienia i może wynosić od 9,4 km2 do nawet 36 km2. W 2021 roku opublikowano artykuł "Activity pattern study of Asiatic black bear (Ursus thibetanus) in the Qinling Mountains, China, by using infrared camera traps'' który dotyczył Gór Qinling, znajdujących się niedaleko gór Daba. W 1912 roku, na ziemiach Gansu widziano fragment skóry „niebieskiego” niedźwiedzia nieznanego gatunku. Ciekawa jest też sprawa ze zwierzęciem znanym jako Selenarctos shenonensis (info od Mystery creatures of China). Obydwa gatunki mogą stanowić formy znanego już taksonu. Sprawa wymaga dalszych studiów.

Innymi mało badanymi drapieżnikami Gór Daba są dzikie koty. W lasach Daba Shan żyją azjatyckie koty złote Pardofelis temminckii. Są to tajemnicze drapieżniki o średniej wielkości, długości ciała wahającej się od 130 do około 158 cm, waga zaś ich waha się od 9 do 16 kg. Badania telemetryczne udowodniły dzienną i zmierzchową naturę aktywności tego ssaka. Studia takie wykazały areały osobnicze wielkości ok. 30k2 dla samic i ok. 50 km2 dla samców. Zwierzęta te zostawiają znaki zapachowe celem komunikacji niewerbalnej. Zwierzęta są oportunistycznymi łowcami, polując na gryzonie, ptaki, gady i młode zające. Stwierdzono, że zwierzęta te żyją od 17 do 23 lat. Azjatyckie koty złote są ważnymi drapieżnikami w lasach, żerując na różnych zwierzętach. Są to zwierzęta pełniące ważną rolę w ekosystemie. Zwierzę znane jako pantera mglista- Neofelis nebulosa to średni drapieżnik z rodziny kotów. Niewiele wiadomo o historii naturalnego tego ssaka w tej części Chin. Przełomem stała się publikacja, której nadano tytuł : Aktualizacja współczesnego rozmieszczenia i kluczowych siedlisk populacji pantery mglistej (Neofelis nebulosa) w Chinach z 2021 opublikowane w Biodiversity Science. Innym dzikim kotem zamieszkującym dzikie ziemie Chin Środkowych jest ryś euroazjatycki (Lynx lynx). W sanktuarium leśnym Shennongjia mówi się również o dzikim kocie z nieznanego gatunku, ale może być to tylko kreatura stanowiąca element tutejszego folkloru. 

Świat naturalny Chin to menżeria fauny oraz flora mysteriosa. Istnieją oczywiście nieznane gatunki ssaków drapieżnych w Chinach, zwłaszcza w obszarach subtropikalnych, lecz nader ważne jest odkrycie populacji znanych już gatunków. Wiele z nich jest zagrożonych wyginięciem. Ich populacje są rzadkie i trudno jest je wykryć przy pomocy tradycyjnych metod. Toteż stosuje się metody nieinwazyjne, zbiór odchodów do badań DNA, fotopułapki oraz drony. Można również wykonać inne badania w typie wildlife cenzus np. wywiady z krajowcami oraz zbiór fragmentów organicznych np. futer oraz czaszek z muzeów przyrodniczych czy z wiosek w Chinach Środkowych. Żywe osobniki można pozyskać nawet na bazarach dzikiej przyrody.

Wiedza o zoologii Chin byłaby niepełna bez wiedzy o ssakach drapieżnych. Są to kluczowe czworonogi, a więc ich rola w tej części Chin jest warta zrozumienia, ale cenne jest także zachowanie ich dla przyszłych pokoleń. Definiujemy materię, która jest elementem chińskiej historii naturalnej, przy europejskim porozumieniu o współpracy.

Dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze Chin nabiera rozmachu i jest znaczne w porównaniu z innymi regionami na ziemi. Nie zapominajmy o zrównoważonym gospodarowaniu zasobami naturalnymi, ekorozwoju w rolnictwie i innych działach gospodarki opartych o świat przyrody w mniejszym czy większym stopniu.

Opracował Tomasz Pietrzak, biolog i autor popularnonaukowy z licencjatem z biologii (2011). Dostępne dzięki Creative Commons w Unii Europejskiej/Polsce. Kontakt poprzez projekt league-scientifique : echl.league.scientific@gmail.com.

streszczenie po polsku: Charakterystyka fauny ssaków drapieżnych z Chin Środkowych jest tematem tego oryginalnego artykułu. Z wstępem o kraju i jego osiągnięciach, środowisku naturalnym, człowieku i gospodarce oraz surowcach naturalnych. Przechodzimy do opisu paru rzadkich lub znacznych gatunków z rzędu Carnivora. Wspomina się również o nieznanych gatunkach oraz o konflikcie z człowiekiem. Idee badawcze zostały przedstawione.

résumé en français: Les caractéristiques de la faune des mammifères prédateurs du centre de la Chine font l'objet de cet article unique. Avec une introduction sur le pays et ses réalisations, l'environnement naturel, l'homme et l'économie, et les ressources naturelles. Nous procédons à la description de quelques espèces rares ou importantes de l'ordre des Carnivores. Il est également fait mention d'espèces inconnues et du conflit avec l'homme. Des idées de recherche ont été présentées.

abstrakt på svenska: Egenskaperna hos faunan hos rovdjur från centrala Kina är föremål för denna unika artikel. Med en introduktion om landet och dess prestationer, naturmiljö, människa och ekonomi samt naturresurser. Vi fortsätter med att beskriva några få sällsynta eller betydande arter av ordningen Carnivora. Det finns också omnämnanden av okända arter och konflikt med människan. Forskningsidéer presenteras.