Sign in to follow this
Followers
0
Posągi z Wyspy Wielkanocnej pomagały użyźniać glebę
By
KopalniaWiedzy.pl, in Humanistyka
-
Similar Content
-
By KopalniaWiedzy.pl
Pożar, który objął ponad 100 ha terenu w rejonie Rano Raraku we wschodniej części Wyspy Wielkanocnej (przypomnijmy, że znajdują się tam mokradła i słynne moai), uszkodził część posągów. W niektórych przypadkach szkody są ponoć nienaprawialne. Nie wiadomo, ile moai uległo uszkodzeniu.
Pożar wybuchł w poniedziałek. Rejon został zamknięty dla odwiedzających. Prowadzone jest śledztwo.
Reprezentujący Ma'u Henua Indigenous Community Ariki Tepano opisuje szkody na stanowisku jako nienaprawialne. Moai są całkowicie osmalone. Skutki działania ognia widać na pierwszy rzut oka.
Burmistrz Pedro Edmunds Paoa uważa (zresztą nie tylko on), że pożar nie był wypadkiem.
Bez względu na wielkość nakładów finansowych, pęknięć oryginalnego [...] materiału nie da się naprawić - dodał Edmunds Paoa w wywiadzie dla Radio Pauta.
Na profilu Municipalidad de Rapa Nui na Facebooku podkreślono, że brak wolontariuszy utrudniał uzyskanie kontroli nad ogniem. Zakres szkód będzie dopiero oceniany.
« powrót do artykułu -
By KopalniaWiedzy.pl
Najstarsza znana kopalnia w obu Amerykach znajduje się na wschodzie stanu Wyoming. Ludzie rozpoczęli w niej działalność wydobywczą niemal 13 000 lat temu i prowadzili ją przez kolejnych 1000 lat. Do takich wniosków doszedł Archeolog Stanowy Wyoming oraz współpracujący z nim specjaliści z University of Wyoming, którzy kontynuowali prace zmarłego w 2020 roku George'a Frisona. To właśnie on rozpoczął w 1986 roku prace wykopaliskowe na stanowisku Powars II w miejscowości Sunrise w hrabstwie Powars i on był twórcą hipotezy, że w miejscu tym znajduje się najstarsza w obu Amerykach kopalnia.
Mamy tutaj jednoznaczne dowody, że wcześni Paleoindianie prowadzili w tym miejscu działalność wydobywczą już 12 840 lat temu i kontynuowali ją przez około 1000 lat, stwierdził Archeolog Stanu Wyoming Spencer Pelton, który w prace w Powars II jest zaangażowany od 2016 roku.
Ochra, którą wcześni mieszkańcy Ameryki wydobywali w Powars II, pełniła w rodzimych społeczeństwach wiele różnych funkcji. Była m.in. barwnikiem używanym podczas rytuałów. Znajdujemy ją w grobach, miejscach obozowisk czy zabijania zwierzyny. Archeolodzy trafiają na nią na Wielkich Równinach i w Górach Skalistych. Powars II to jedyna kopalnia ochry na północ od południa Meksyku i jedno z zaledwie pięciu znanych miejsc jej wydobycia w obu Amerykach.
W latach 2017–2020 prowadzono prace, w ramach których badano nowo odkryte ślady, wskazujące na prowadzenie w tym miejscu działalności wydobywczej. Tylko wtedy znaleziono na miejscu tysiące artefaktów, w tym przedmiotów wykonanych ze zwierzęcych kości i rogów, którymi wydobywano ochrę. Jeszcze wcześniej znaleziono tam groty strzał, które pochodziły z różnych miejsc w Ameryce, np. z Teksasu. Teraz, gdy wiemy, że wydobywano tutaj ochrę, a do Powars II trafiały groty z różnych regionów kontynentu, możemy przypuszczać, że znajdowana w tamtych regionach ochra pochodziła właśnie z tego miejsca.
Tutaj mamy nie tylko kamieniołom. Powars II charakteryzuje się jednym z największych zagęszczeń i zróżnicowaniem pozostałości po wczesnych Paleoindianach. Mamy tutaj średnio ponad 30 kamiennych narzędzi na metr kwadratowy, jedne z najstarszych w Amerykach szczątków psowatych oraz rzadkie lub unikatowe artefakty, mówi Pelton.
Dotychczasowe badania wykazały, że aktywność wydobywcza w tym miejscu odbywała się w dwóch fazach. W pierwszej z nich, która rozpoczęła się około 12 840 lat temu i trwała kilkaset lat, ludzie nie tylko wydobywali ochrę za pomocą kości i rogów, ale również wytwarzali i naprawiali na miejscu broń. Później nastąpiła trwająca około wieku przerwa, a następnie wydobycie ochry wznowiono, a po prowadzących je ludziach pozostały liczne artefakty wrzucane przez nich do dołów.
Autorzy odkrycia przypuszczają, że do zbadania pozostało im jeszcze około 800 metrów kwadratowych stanowiska. Artykuł na temat odkrycia został opublikowany na łamach PNAS.
« powrót do artykułu -
By KopalniaWiedzy.pl
Rongorongo, wciąż nieodczytane pismo z Wyspy Wielkanocnej, to prawdziwa gratka dla naukowców. Niewykluczone bowiem, że jest to jeden z niewielu przypadków w historii ludzkości niezależnego rozwoju systemu pisma. Musimy bowiem pamiętać, że aż do XVIII wieku Rapa Nui była odizolowana od świata zewnętrznego. Została odkryta przez Holendra Jacoba Roggeveena w 1722 roku. Naukowcy nie są zgodni co do tego, kiedy rongorongo powstało, ani jak długo było wykorzystywane. Wiadomo, że przestano go używać w latach 60. XIX wieku.
Doktor Rafał Wieczorek z Wydziału Chemii UW i Kamil Frankiewicz doktorant na Wydziale Biologii UW oraz doktor Alexei Oskolski z Instytutu Biologicznego im. Komarowa w St. Petersburgu oraz doktor Paul Horley z Parque de Investigación e Innovación Tecnológica w Meksyku, szczegółowo zbadali Tabliczkę Berlińską. To jeden z zaledwie 23 zachowanych do dzisiaj zabytków, na którym możemy zobaczyć rongorongo.
Wśród naukowców nie ma zgody co do daty zasiedlenia Wyspy Wielkanocnej przez ludzi. Zasięg podawanych dat waha się od ok. 690 do ok. 1280 roku. Jeśli rzeczywiście rozwinęło się tam pismo, to jest to jeden z niewielu przypadków, i jedyny w Oceanii, niezależnego pojawienia się pisma. To stawiałoby pod tym względem Rapa Nui na równi z Egiptem, Chinami czy Mezopotamią.
Problem jednak w tym, że przez ponad 100 lat od czasu odkrycia wyspy nie pojawiają się żadne doniesienia o piśmie używanym przez krajowców. Wspomina o nim dopiero pierwszy europejski mieszkaniec wyspy brat Eugène Eyraud z zakonu sercanów białych. Trafił on na Rapa Naui w 1864 roku i wtedy właśnie zanotował, że w każdym domu znajdują się tabliczki pokryte „hieroglifami”, ale miejscowi nie potrafią ich już odczytać. Po kilku miesiącach zakonnik został zmuszony do opuszczenia wyspy.
Powrócił na nią w 1866 roku w towarzystwie innego sercana białego, Hippolyte'a Roussela. Niedługo dołączyli do nich dwaj inni Europejczycy, Gaspar Zumbohm i Théodule Escolan, którzy założyli na wyspie szkoły. Eyraud nie wspomniał więcej o zauważonym przez siebie piśmie. Zmarł w 1868 roku, a świat zewnętrzny dowiedział się o rongorongo w 1869 roku, kiedy to Zumbohm, przekazał kilka prezentów biskupowi Jaussenowi z Tahiti. Była wśród nich, o czym nie wiedział, tabliczka z pismem. Jego odkrycie szybko stało się sensacją i wzbudziło wielkie zainteresowanie. Jedna z hipotez dotyczących jego powstania mówiła, że rozwój pisma został zainspirowany kontaktem z Europejczykami, a konkretnie z ceremonią z 1770 roku, kiedy to Hiszpanie zaprosili krajowców do podpisania dokumentu o przyłączeniu wyspy do korony hiszpańskiej. Jednak hipoteza ta nie została jednoznacznie udowodniona, więc nie wiemy, czy autochtoni zetknęli się z pismem po raz pierwszy w 1770 roku widząc je u Hiszpanów, czy też posługiwali się nim wcześniej.
Badana przez polskich naukowców tabliczka znajduje się w berlińskim Muzeum Etnograficznym. Zabytek ma około metra długości. Uczeni stwierdzili, że – wbrew wcześniejszym opiniom – tabliczka została wykonana z drewna lokalnej tespesji topolowatej (Thespesia populnea), a nie z drewna wyrzuconego na brzeg przez fale oceanu. Datowanie radiowęglowe skorygowane o dane etnograficzne wykazało, że drzewo, na którym widnieje rongorongo zostało ścięte pomiędzy rokiem 1830 a 1870. Zanim tabliczka trafiła do rąk Europejczyków musiała spędzić sporo czasu w jaskini. Strona, która leżała na ziemi zgniła, co niemal całkowicie zniszczyło jej zawartości. Wieczorek i jego koledzy szacują, że oryginalny tekst liczył ponad 5000 znaków, czyli był ponaddwukrotnie dłuższy niż kolejny zachowany tekst rongorongo. Pismo to składa się z symboli, wśród których łatwo można rozpoznać ludzi, ptaki, ryby czy żółwie. Są tam też glify prawdopodobnie reprezentujące różne obiekty kulturalne, które jednak trudno interpretować.
Wiedza o tym, jak odczytać pismo, mogła zaginąć z powodu łupieżczych wypraw podjętych w 1862 roku z terytorium dzisiejszego Peru. Wyprawy miały na celu chwytanie niewolników. Wtedy to wywieziono z Rapa Nui znaczny odsetek mieszkańców, w tym członków elity, którzy potrafili czytać. Gdy z czasem pozwolono im wrócić na Wyspę Wielkanocną, przywieźli oni ze sobą nowe choroby, które zdziesiątkowały jej populację. Zresztą ofiarą jednej z takich epidemii padł brat Eyraud.
Zachowanie większości znanych obecnie tabliczek z rongorongo zawdzięczamy biskupowi Jaussenowi, na polecenie którego obecni na wyspie misjonarze zebrali w 1870 roku tabliczki o najlepszej jakości. Wkrótce potem sytuacja tak się pogorszyła, że misjonarze musieli wyjechać wraz z połową miejscowej populacji. Mimo tego, że jeszcze pod koniec XIX wieku znaleziono kilka tablicznek, wszystko wskazuje na to, że pomiędzy ich zauważeniem przez Eyrauda, a zebraniem przez Jaussena, miejscowi przestali je wytwarzać. Dlatego też uznaje się, że pomiędzy rokiem 1862 a 1870 zaprzestano używania rongorongo.
Dzięki pracy Wieczorka i jego kolegów Tabliczka Berlińska jest najlepiej przebadanym zabytkiem rongorongo. Zabytek został kupiony od miejscowych i trafił do Berlina w 1883 roku. Tabliczka mierzy 103 x 12,5 x 6cm i waży 2,6 kg. Większość inskrypcji jest zniszczona zarówno przez pobyt w ziemi, jak i stonogi z gatunku prosionek opylony, które się zagnieździły w drewnie. Napisy widoczne są na jednej stronie, dlatego też dotychczas uważano, że w ten właśnie sposób tabliczkę zapisano. Jednak autorzy najnowszych badań, wykonując tysiące zdjęć fotogrametrycznych, które pozwoliły na uzyskanie trójwymiarowego modelu tabliczki, wykazali, że była zapisana na całej powierzchni. Zauważono niewidoczne gołym okiem glify oraz znane z lepiej zachowanych tabliczek rowki, które miały ograniczać tekst i ułatwiać pianie. To właśnie dzięki żmudnej pracy udało się odkryć, że na tabliczce pierwotnie znajdowało się ponad 5000 znaków. Z powodu jednak znacznych zniszczeń, miano najdłuższego zachowanego tekstu rongorongo przysługuje tzw. lasce z Santiago, gdzie widzimy około 2300 znaków.
Naukowcy szacują, że rongorongo składa się z około 600 znaków. Najprawdopodobniej posługiwała się nim zamieszkująca wyspę arystokracja. Wraz z jej zniknięciem, zniknęła też umiejętność korzystania z pisma. Naukowcy starają się je odczytać, jednak nie jest to łatwe zadanie. Tym bardziej, że zagadnieniem tym zajmuje się niewielu specjalistów na świecie. Badań nad rongorongo nie ułatwia też fakt, że pozostały zaledwie 23 tabliczki z tym pismem i są one rozsiane po kolekcjach na całym świecie.
Ze szczegółami badań możemy zapoznać się w artykule The rongorongo tablet from Berlin and the time-depth of Easter Island’s writing system opublikowanym na łamach The Journal of Island and Coastal Archaeology.
« powrót do artykułu -
By KopalniaWiedzy.pl
W kamieniołomie w Crato w Brazylii odkryto najstarszą kompletnie zachowaną lilię. Choć minęło ok. 115 mln lat, nadal widać jej korzenie, kwiat, a nawet poszczególne komórki. Uważa się, że kiedyś Cratolirion bognerianum, bo o niej mowa, rosła na brzegu słodkowodnego jeziora.
Odkrywcą rośliny jest Clément Coiffard, botanik z Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie. Opisywany materiał pochodzi z wapienia płytowego [Plattenkalk] z Crato. Do zespołu Coiffarda należał Nikołaj Kardjilow, który przeprowadził badania obrazowe ~40-cm skamieniałości.
Autorzy artykułu z pisma Nature Plants wyjaśniają, że już 115 mln lat temu C. bognerianum wykazywała niemal wszystkie typowe cechy roślin jednoliściennych.
Naukowcy podkreślają, że większość wczesnokredowego zapisu kopalnego dla roślin okrytonasiennych pochodzi z północnych umiarkowanych szerokości geograficznych. Wapień płytowy z Crato daje zatem unikatowy wgląd we wczesnokredową roślinność z tropików.
Na podstawie nowo opisanej C. bognerianum i innych gatunków reprezentujących florę Crato można wydedukować, że tropikalne okrytozalążkowe były już wtedy bardzo zróżnicowane. Oprócz C. bognerianum odkryto tu takie rośliny, jak lilie wodne czy odporne na suszę magnolie.
« powrót do artykułu
-
-
Recently Browsing 0 members
No registered users viewing this page.