Uczciwi rano, oszukują po południu

[KopalniaWiedzy.pl 317]

Ludzie z większym prawdopodobieństwem kłamią i oszukują po południu, bo w ciągu dnia osłabia się samokontrola.

Jako badacze zajmujący się etyką przeprowadzaliśmy eksperymenty dotyczące różnych nieetycznych zachowań, np. kłamstwa, kradzieży i oszukiwania. Zauważyliśmy, że poranne eksperymenty wydawały się systematycznie wykazywać mniej przypadków nieetycznego zachowania - opowiadają Maryam Kouchaki z Uniwersytetu Harvarda i Isaac Smith z Uniwersytetu Utah.

Wiedząc, że samokontrola może się wyczerpać przez brak odpoczynku i wielokrotne podejmowanie decyzji, psycholodzy postanowili sprawdzić, czy zwykłe czynności wykonywane w ciągu dnia wystarczą, by wyczerpać samokontrolę i zwiększyć częstość występowania nieuczciwych zachowań.

W ramach 2 eksperymentów studentom college'u pokazywano na komputerze różne wzory kropek. Pytano, gdzie znajduje się ich więcej: po lewej czy po prawej stronie ekranu. Ochotnikom nie płacono za poprawną odpowiedź, ale za wskazaną stronę. Za wybór prawej płacono 10-krotnie więcej, co stanowiło zachętę do jej wybierania, nawet jeśli oczywiste było, że "wygrywa" strona lewa.

Tak jak przypuszczali Kouchaki i Smith, osoby testowane między 8 a 12 oszukiwały rzadziej niż ludzie badani między 12 a 18. Zaobserwowane zjawisko zyskało nawet miano "efektu porannej moralności".

Psycholodzy oceniali także świadomość moralną badanych. Po pokazaniu fragmentów słów w rodzaju "__RAL" czy "E___C__" poranni ochotnicy z większym prawdopodobieństwem tworzyli wyrazy "moral" (moralny) i "ethical" (etyczny), natomiast studenci popołudniowi wykazywali tendencję do uzupełnień "coral" (koral/koralowy) i "effects" (skutki).

Badając w Internecie ludzi z całych Stanów, naukowcy także zauważyli, że po południu ochotnicy z większym prawdopodobieństwem wysyłali partnerowi nieszczere wiadomości, częściej też donosili o rozwiązaniu nierozwiązywalnego problemu z dopasowywaniem liczb.

Przy silniejszym rozhamowaniu moralnym (stopniu, do którego ktoś może się zachowywać nieetycznie bez poczucia winy) oszustwa pojawiały się i rano, i po południu, lecz osoby z mniejszą tendencją do rozhamowania były uczciwsze rano niż po południu. Niefortunnie najuczciwsi ludzie, np. tacy, którzy z najmniejszym prawdopodobieństwem rozhamowują się moralnie, mogą być najbardziej podatni na negatywne konsekwencje związane z efektem porannej moralności.

« powrót do artykułu