Starożytne tabletki na infekcje oczu

[KopalniaWiedzy.pl 292]

Włoscy naukowcy zbadali tabletki sprzed ok. 2200 lat, które znaleziono w metalowym pyksis we wraku rzymskiego statku Relitto del Pozzino.

Spektrometr mas wykazał, że przy produkcji pigułek o średnicy 4 i grubości ok. 1 cm wykorzystano tłuszcze zwierzęce i roślinne, m.in. oliwę, antybakteryjną żywicę sosny, wosk pszczeli, skrobię oraz związki cynku. Prof. Maria Perla Colombini z Uniwersytetu w Pizie sądzi, że stosowano je w leczeniu infekcji oczu.

Jestem zaskoczona, że znaleźliśmy tak dużo składników i że tak dobrze się zachowały, zważywszy, że pojemnik z tabletkami znajdował się w wodzie przez tak długi czas.

Statek, z którego wydobyto lekarstwo, pochodzi ze 140-130 r. p.n.e. Naukowcy uważają, że jednostka handlowa wypływała z Grecji, krążąc po całym rejonie śródziemnomorskim. Ekipa z Soprintendenza per i Beni Archeologici della Toscana prowadziła wykopaliska wraku w latach 80. i 90. ubiegłego wieku, a nie było to łatwe ze względu na pokrywającą jednostkę gęstą roślinność. Wysiłek się jednak opłacił, bo udało się dotrzeć do zróżnicowanego ładunku. Poza amforami na wino z Rodosu odkryto m.in. szklane naczynia z południowego Lewantu oraz lampy z Azji Mniejszej. Najbardziej interesujący okazał się jednak podręczny zestaw medyczny, który zapewne należał do pokładowego lekarza.

Po odcięciu za pomocą skalpela cienkich płatków Włosi przeprowadzili chemiczne, mineralogiczne i botaniczne analizy preparatu. Okazało się, że głównymi komponentami 6 dyskowatych pigułek były hydrocynkit Zn₅[(OH)₃/CO₃]₂ i smithsonit (ZnCO₃). Skład i kształt wskazywały na oftalmologiczne przeznaczenie leku - mało kto o tym wie, ale łac. słowo collyrium (płukanka do oczu) pochodzi od gr. κoλλυ´ρα, co oznacza małe, okrągłe bochenki/główki.

Na jednej z tabletek odcisnęła się faktura tkaniny, co sugeruje, że kiedyś pigułki owijano materiałem, by się nie pokruszyły.

Porównaliśmy nasze wyniki z opisami starożytnych, m.in. Teofrasta z Eresos (371-286 p.n.e.), Pliniusza Starszego i Pedaniusa Dioskurydesa (obaj żyli w I w. n.e.). Natrafiliśmy na znaczne podobieństwo [...], zwłaszcza w wykorzystaniu związków cynku - ujawnia dr Gianna Giachi z Soprintendenza per i Beni Archeologici della Toscana, dodając, że w ostatnich publikacjach udokumentowano zastosowanie związków cynku w farmakologii rzymskiej (chodziło zwłaszcza o uzyskiwanie proszku do leczenia chorób oczu).