Znajdź zawartość

Pojedyncza mrówka ognista (czyli mrówka należąca do rodzaju Solenopsis) musi włożyć sporo wysiłku, by utrzymać się na wodzie, jednak gdy wiele osobników zbije się grupę, mogą one przez kilka dni bez wysiłku unosić się na powierzchni. Ten fenomen od dziesięcioleci fascynował naukowców, lecz tajemnica formowania wodoodpornej tratwy została rozwikłana przez inżynierów z Georgia Institute of Technology dopiero teraz. Nathan Mlot, Craig Tovey i David Hu wykorzystali podczas badań fotografię poklatkową oraz modelowanie matematyczne. Stwierdzili, że to, co na pierwszy rzut oka wygląda jak chaos, w rzeczywistości jest sprawnym kolektywnym działaniem. Szkielet zewnętrzny pojedynczej mrówki ognistej jest umiarkowanie hydrofobowy, ale łącząc się w grupę, owady wzmacniają swoją wodoodporność. Jest to proces przypominający tkanie wodoodpornej tkaniny. Zatrzymując film, Amerykanie zaobserwowali, że po umieszczeniu w wodzie mrówki tworzą tratwę, chwytając się wzajemnie za żuwaczki, pazurki i poduszki na odnóżach z siłą stanowiącą 400-krotność wagi ich ciała. Wskutek tego powstaje przypominający ciecz lepki i elastyczny materiał, który składa się z mrówczych molekuł. Owady zaczynają podróż w formie sfery, potem przemieszczają się, tworząc coś w rodzaju naleśnika. Zespół z Georgia Tech śledził trasę mrówek oraz wymiary tratwy. Okazało się, że owady przemieszczały się, stosując stereotypową sekwencję zachowań. Pojedyncze osobniki poruszały się w liniach prostych, docierały do krawędzi tratwy, odchodziły pod innym kątem, aż ostatecznie przywierały do brzegu. Tratwa zapewnia pasażerom wodoodporność, pływalność i spoistość. Co ważne, samoorganizuje się błyskawicznie, bo w mniej niż 100 sekund. Ulega też samonaprawieniu, ponieważ gdy usunie się z niej jedną mrówkę, wyrwa zostaje natychmiast załatana. Samoorganizowanie i samoleczenie są cechami charakterystycznymi organizmu żywego. Mrówcza tratwa przejawia obie, co stanowi kolejny dowód na to, że kolonia zachowuje się jak superorganizm – podkreśla Hu. Ekipa uważa, że wyniki zdobyte dzięki mrówkom ognistym znajdą zastosowanie w wielu dziedzinach, m.in. logistyce, materiałoznawstwie czy robotyce.

Już za kilka lat może się okazać, że miliony osób na całym świecie zawdzięczają lepsze życie mieszkańcom... Samoa Amerykańskiego, należącego do USA wyspiarskiego terytorium zamieszkałego przez nieco ponad 50 tys. osób. Powodem wdzięczności może być olejek eteryczny z jednej z roślin żyjących w naturze wyłącznie na tym obszarze. Jak twierdzą badacze z jednej z samoańskich firm, ma on właściwości odstraszające w stosunku do komarów i mrówek. O badanej roślinie wiadomo niewiele - oficjalne oświadczenie o testach nowego środka nie zawiera nawet jej nazwy gatunkowej. Wiadomo jedynie, że jest ona jednym z 540 gatunków roślin żyjących na terenie Samoa Amerykańskiego, a jej skuteczności w odstraszaniu owadów próbują - wspólnie z naukowcami pracującymi dla amerykańskiego Departamentu Rolnictwa - dowieść badacze z firmy Agro Research. Wstępne testy skuteczności olejku wyizolowanego z samoańskiej rośliny przeprowadzono na dwóch gatunkach komarów: Aedes aegypti, przenoszącego m.in. patogeny odpowiedzialne za żółtą febrę i dengę, oraz Aedes albimanus, zdolnego do transmisji zarodźców malarii. Jak się okazuje, badany preparat doskonale radził sobie z odstraszaniem obu gatunków insektów. Jest to szczególnie istotne w przypadku A. albimanus, wykazującego naturalną oporność na wiele repelentów. Skuteczność olejku zbadano także z wykorzystaniem mrówek ognistych (Solenopsis invicta) - owadów wywodzących się z Ameryki Południowej, lecz obecnie występujących także w wielu rejonach Azji i Ameryki Północnej, a nawet w Australii. Jak się okazuje, testowany środek radził sobie doskonale także z tymi owadami. Rodzi to wielkie nadzieje na opanowanie plagi mrówek ognistych, znanych ze swojej zdolności do wywoływania bolesnych ukąszeń. Co ważne, olejek z samoańskiej rośliny działał na insekty już przy 100-krotnym rozcieńczeniu. Biorąc pod uwagę, że właściwości odstraszające posiada najprawdopodobniej pojedynczy związek zawarty w tej mieszaninie, może to oznaczać szansę na stworzenie taniego i jednocześnie skutecznego środka odstraszającego liczne gatunki owadów. Przedstawiciele firmy Agro Research podpisali z Departamentem Rolnictwa umowę na dalsze badania nad obiecującym środkiem. Ich głównym celem ma być izolacja i identyfikacja substancji odpowiedzialnej za odstraszające właściwości olejku. Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, rynkowa premiera nowego środka może nastąpić już za kilka lat.