Search the Community

Amerykańscy naukowcy odtworzyli recepturę, a raczej receptury, błękitu egipskiego. Ten najstarszy syntetyczny pigment był niezwykle ceniony w świecie starożytnym. Był używany jako zamiennik kosztownych materiałów jak turkus czy lapis lazuli i używany przez tysiące lat wykorzystywano go do malowania drewna, kamienia czy kartonażu. Do epoki oświecenia wiedza o jego wytwarzaniu zaginęła. W dokumentach, które przetrwały, nie znajdziemy dokładnego przepisu na jego wykonanie. Z pewnością jednak nie był to jeden przepis, którego trzymali się wszyscy starożytni producenci. Widzimy bowiem duże zróżnicowanie odcieni błękitu, które muszą wynikać z różnych składników, ich proporcji i metody wytwarzania. W ostatnich latach zainteresowanie błękitem egipskim wzrosło. Ma on bowiem interesujące właściwości optyczne, magnetyczne i biologiczne, dzięki którym potencjalnie można go wykorzystać w nowoczesnych technologiach. Barwnik emituje na przykład światło w zakresie podczerwieni, dzięki czemu można go użyć chociażby do zabezpieczeń. Jego skład chemiczny jest zaś podobny do składu chemicznego wysokotemperaturowych nadprzewodników. Smithsonian Institution i Carnegie Museum of Natural History poprosiły naukowców z Washington State University o pomoc w odtworzeniu błękitu egipskiego na potrzeby wystawy muzealnej. Uczeni postanowili wykorzystać okazję, by bliżej zająć się materiałem, który ostatnio cieszy się tak dużym zainteresowaniem. Chemicy, inżynierowie, mineralodzy i egiptolodzy stworzyli 12 różnych przepisów na błękit, w skład których wchodził tlenek krzemu, miedź, wapń i węglan sodu. Mieszaniny podgrzewali w temperaturach do 1000 stopni Celsjusza od 1 do 11 godzin, uwzględniają możliwości techniczne, jakimi dysponowali starożytni rzemieślnicy. Po chłodzeniu próbek w różnym tempie, uzyskany materiał był badany za pomocą nowoczesną nowoczesnych technik analitycznych i porównywali swoje materiały z próbkami pobranymi z dwóch różnych starożytnych egipskich artefaktów. Badacze zauważyli, że pigment jest w wysokim stopniu heterogeniczny, a duże różnice w odcieniu można uzyskać dzięki niewielkim różnicom w procesie wytwarzania. Najbardziej jednak zaskakujący był fakt, że najbardziej intensywny błękit uzyskiwano, gdy w całej mieszaninie niebieskie składniki stanowiły zaledwie około 50%. Nieważne, jaka była reszta składników. To nas naprawdę zaskoczyło. Okazało się, że każda cząstka pigmentu złożona była z całej gamy różnych składników, mówi główny autor badań, profesor John McCloy. Źródło: Assessment of process variability and color in synthesized and ancient Egyptian blue pigments « powrót do artykułu

Partenon kojarzy się wszystkim z lśniącą bielą budowlą. Po raz pierwszy udało się jednak znaleźć dowody, że zgromadzone tam rzeźby pokryto kolorowymi farbami. Świątynia Ateny Partenos została wzniesiona na ateńskim Akropolu w V w. p.n.e (447–432 r.) przez Iktinosa i Kallikratesa. Tamtejsze rzeźby i fryzy przedstawiają sceny z mitologii. Inne greckie posągi czy świątynie pokrywano pigmentami, lecz tutaj – mimo 200 lat poszukiwań – nie natrafiono dotąd na najdrobniejszy ich ślad. Giovanni Verri, badacz z Bristish Museum w Londynie, wziął się więc na sposób i opracował technikę obrazowania, która jest szczególnie wrażliwa na pozostałości starożytnego pigmentu – błękitu egipskiego. Był to barwnik syntetyczny (najstarszy ze znanych), ponieważ produkowano go metodami chemicznymi. W wysokiej temperaturze, która nie mogła przekroczyć tysiąca stopni Celsjusza, pozyskiwano ziarna szklistej substancji – kuproriwaitytu (CaCuSi4O10). Metoda Verriego jest prosta. Na marmur pentelicki należy skierować wiązkę czerwonego światła. Jeśli na materiale znajduje się farba, zaabsorbuje je i będzie emitować światło podczerwone. Dzięki temu w kamerze na podczerwień fragmenty rzeźb, niegdyś błękitne, będą się charakterystycznie jarzyć. Stąd wiadomo, że Iris, córka Taumasa i nimfy Elektry, posłanka bogów, "nosiła" w przeszłości tunikę przewiązaną cienkim błękitnym paskiem, a na płaszczu Dione także widniały pasy tego koloru. Eksperci z brytyjskiego muzeum uważają, że w starożytności Partenon wyglądał zupełnie inaczej niż dziś. Zachwycał kolorami, najprawdopodobniej błękitem i czerwienią, oraz złoceniami i doskonałej jakości marmurem (lekko żółtawym z powodu obecności drobin żelaza).