Znajdź zawartość

Awarowie, mniej znani „następcy” Hunów, stworzyli w Europie środkowej i wschodniej państwo z centrum w Kotlinie Panońskiej, które przetrwało niemal 250 lat. Wiemy, że Awarowie przybyli w VI wieku z Azji Centralnej, jednak zarówno historycy wczesnośredniowieczni, jak i współcześni, nie są zgodni co do ich pochodzenia. Teraz grupa genetyków, historyków i archeologów uzyskała i przebadała pierwsze DNA ze znajdującego się na Węgrzech najważniejszego miejsca pochówki awarskiej elity. Zbadane geny dowodzą, że Awarowie dokonali jednej z najszybszych i największych migracji w starożytności. Naszym głównym źródłem informacji o Awarach są pisemne przekazy ich wrogów, Bizantyjczyków. Jedna z popularnych obecnie hipotez mówi, że Awarowie są bezpośrednimi potomkami środkowoazjatyckiego ludu Rouran, którego konfederacja została ok. połowy VI wieku rozbita przez Turkutów. Według innych hipotez, są potomkami ludów, które znajdowały się pod rządami Rouran i mieszkały na zachód od nich na terenie Sogodiany (obecnie to tereny Uzbekistanu i Tadżykistanu) lub też pochodzą od plemienia Ogurów. Historycy zastanawiali się też, czy Awarowie przybyli w ramach dobrze zorganizowanej migracji czy raczej chaotycznej ucieczki. Dotychczas zdobyte dowody archeologiczne wskazywały na wiele podobieństw pomiędzy Awarami a euroazjatyckimi nomadami. Specjaliści wskazują na podobieństwo broni, naczyń czy końskich uprzęży. To właśnie Awarowie wprowadzili strzemiona do Europy. Mimo to, nie wiemy dokładnie, z którego miejsca Wielkiego Stepu lud ten pochodził. Naukowcy z Niemiec, Węgier, Austrii i USA przeanalizowali genomy 66 osób pochowanych w Dolinie Panońskiej. Znajdowały się wśród nich szczątki osób z 8 najbardziej okazałych grobowców Awarów oraz szczątki osób, które pochowano przed przybyciem Awarów oraz po upadku ich państwa. Naszym celem było rozwiązanie zagadki pochodzenia elity założycieli imperium, które było bliskie zdobycia Konstantynopola i przez ponad 200 lat rządziło terenami dzisiejszych Węgier, Rumunii, Słowacji, Austrii, Chorwacji i Serbii, mówi jeden z autorów badań, Johannes Krause. Dzięki zdobytym właśnie dowodom stwierdzono, że Awarowie w ciągu kilku lat pokonali ponad 5000 kilometrów dzielących Mongolię od Kaukazu, a w ciągu kolejnych 10 lat osiedlili się na terenie współczesnych Węgier. To najszybsza długodystansowa migracja w ludzkiej historii, którą udało się dotychczas odtworzyć, dodaje inny z badaczy, Choongwon Jeong. Badania wykazały, że elita Awarów, która pod koniec VII i na początku VIII wieku mieszkała w centralnym regionie Doliny Panońskiej – w międzyrzeczu Dunaju i Cisy (DTI) – była blisko spokrewniona z osobą z okresu istnienia państwa Rouran oraz przedstawicielami poprzedzających je konfederacji Xianbei i Xiongnu. Wszystkie trzy wspomniane koczownicze ludy i ich związki plemienne istniały na mniej więcej tym samym terenie Mongolii i północnych Chin w okresie od III wieku p.n.e. do VI w. n.e. Dopiero w późniejszym okresie obserwowana jest wśród awarskiej elity DTI zmiana genetyczna. W badaniach widać, że od 20 do 30 procent puli genetycznej nie pochodzi już z północno-wschodnich obszarów Wielkiego Stepu. Nie jest to też domieszka miejscowa, od ludności, która mieszkała w Panonii przed przybyciem Awarów. Te 20–30% genów najbardziej przypomina pulę genetyczną ze stepu na północ od Kaukazu. Brak domieszki genetycznej miejscowej ludności, utrzymanie wysokiego poziomu puli genetycznej z Azji Wschodniej oraz późniejsza domieszka genetyczna z obszarów na północ od Kaukazu sugerują, że po przybyciu Awarów do Europy Centralnej mieliśmy do czynienia albo z ciągłą migracją ze stepu, albo też ludzie ze stepu na północ od Kaukazu przybyli wraz z Awarmi, jednak mieli niższy status i dopiero z czasem dopuszczono do ich mieszania się z awarską elitą. Ponadto, skoro elita Awarów przez ponad wiek utrzymała wysoką spójność genetyczną, można przypuszczać, że przybyło jej na tyle dużo, iż przez kilka pokoleń nie istniała konieczność dopływu świeżej krwi spoza elity. O ile jednak elita DTI utrzymała wysoką spójność genetyczną, to elita Awarów poza międzyrzeczem Dunaj-Cisa, była znacznie bardziej zróżnicowana genetycznie. Szczególnie dobrze widać to na przykładzie kobiety i mężczyzny z okolic dzisiejszego miasta Kölked, położonego przy granicy Węgier z Chorwacją i Serbią. Pochowana tam kobieta posiada profil genetyczny właściwy dla ludów zamieszkujących ten obszar przed przybyciem Awarów, a złożono ją w grobie z przedmiotami należącymi do tradycji późnego antyku, Bizancjum i Merowingów. Z kolei DNA mężczyzny wskazuje na jego pochodzenie ze stepów na północ od Kaukazu lub innych regionów zamieszkanych przez ludy pochodzenia irańskiego. To zaś sugeruje, że elita Awarów zamieszkująca międzyrzecze Dunaju i Cisy, była wspomagana przez lokalne elity. Ze szczegółami badań można zapoznać się w artykule Ancient genomes reveal origin and rapid trans-Eurasian migration of 7th century Avar elites opublikowanym na łamach Cell. « powrót do artykułu