Znajdź zawartość

Kobiety, które rodzą jesienią i w zimie, powinny w ostatnim trymestrze ciąży używać lamp kwarcowych, by zabezpieczyć swoje potomstwo przed osteoporozą. Naukowcy doszli do takich wniosków, gdy zaobserwowali, że dzieci kobiet, u których 3 końcowe miesiące ciąży zawierały chociaż jeden letni, o 40% rzadziej cierpiały w dorosłości na osteoporozę. Przebywając odpowiednio długo na słońcu, matka zapewnia dziecku dawkę witaminy D konieczną do uformowania mocnych kości. Stąd lekarze sugerują, że jeśli ostatni trymestr ciąży nie przypada między majem a wrześniem, warto się wybrać na urlop w basenie Morza Śródziemnego. Loty w tak zaawansowanej ciąży nie są zalecane, więc część przyszłych mam będzie się musiała zadowolić naświetlaniami lampą kwarcową lub zażywaniem preparatów witaminy D. Dr Marwan Bukhari, reumatolog z Royal Lancaster Infirmary, podkreśla, że trzeba wybrać określony rodzaj lamp, by skutecznie przekształcić występującą w skórze prowitaminę (7-dehydrocholesterol) w cholekacyferol (witaminę D3). Specjaliści nie polecają łóżek do opalania, ponieważ emitują one o wiele wyższe dawki promieniowania ultrafioletowego od lamp. W badaniu wzięto pod uwagę 17 tys. pacjentów, z których większość stanowiły białe kobiety. W latach 1992-2004 wszystkie przeszły badania obrazowe w Royal Lancaster Infirmary. Okazało się, że u osób poniżej 50. roku życia prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy było o 40% mniejsze, gdy w ostatnim trymestrze ciąży, z której się urodziły, znalazł się przynajmniej jeden miesiąc wiosenno-letni. W przypadku starszych pacjentów po spełnieniu podobnych warunków ryzyko spadało o 20-40%.

Połączone siły badaczy z Uniwersytetu w Leeds i Królewskiego Uniwersytetu w Belfaście pracują nad biologicznymi cementami, które pozwoliłyby na uzupełnianie ubytków powstałych w czasie wybuchowego złamania kręgosłupa, kiedy na kość działa siła zgniatająca. Do tego typu naprężeń dochodzi w czasie wypadków kumunikacyjnych albo upadku z dużej wysokości. Cement kostny, przypominający ten stosowany podczas mocowania endoprotezy stawu, wykorzystuje się podczas tzw. wertebroplastyki. Nakłada się go, aby wzmocnić naruszone osteoporozą kręgi. W przypadku złamań wybuchowych sytuacja jest jednak dużo bardziej skomplikowana. Przy tego typu złamaniach odłamki kości rozpryskują się wokół. W ciężkich przypadkach wbijają się nawet w rdzeń kręgowy. Chirurgom może się udać poskładać je razem i ustabilizować kręgosłup metalowymi śrubami. [...] Im mniej inwazyjne leczenie, tym lepiej – wyjaśnia dr Ruth Wilcox z Instytutu Inżynierii Medycznej i Biologicznej w Leeds. Naukowcy z Belfastu mają bogate doświadczenie, jeśli chodzi o zastosowanie syntetycznych biomateriałów do usuwania anomalii kostnych. Materiały te mogą być wstrzykiwane w miejscu złamania i naśladować skład chemiczny samej kości – opowiada dr Fraser Buchanan ze Szkoły Inżynierii Mechanicznej i Kosmicznej. Ich partnerzy z Leeds specjalizują się natomiast w symulacjach komputerowych kręgosłupa. Dzięki temu podczas prac nad nowym biomateriałem będzie można obserwować jego działanie w żywych organizmach. Ponieważ większość wybuchowych złamań występuje u młodych osób, nie wiadomo, jak obecnie stosowane cementy sprawują się w dłuższej perspektywie czasowej. U starszych ludzi, u których przeprowadzono wertebroplastykę, dochodzi do uszkodzenia kręgów sąsiadujących z naprawionymi. Dzieje się tak najprawdopodobniej dlatego, że cement jest twardszy (i cięższy) od kości. Trzeba więc użyć czegoś o właściwościach jak najbardziej zbliżonych do naturalnej tkanki.

O tym, że owoce są zdrowe, wiedzą wszyscy. Co najmniej kilka badań wykazało, że pięć filiżanek surowych owoców dziennie pomaga zapobiegać nowotworom, chorobom serca, cukrzycy oraz osteoporozie. Cytrusy (pomarańcze, mandarynki i cytryny) są korzystne dla zdrowia z powodu pektyn. Są to naturalne składniki, które zapobiegają nowotworowi prostaty i innym rakom (Journal of Agriculture and Food Chemistry). Nad ich właściwościami pracowali dr Bhimu Patil i zespół z Vegetable and Fruit Improvement Centre na Texas A&M University. Pektyny to mieszanina węglowodanów występująca w ścianach komórkowych wielu roślin, lecz w największych ilościach właśnie w cytrusach. Do tej pory wykazano, że zmniejszają poziom złego cholesterolu LDL i cukru we krwi. Chociaż nasze badania skoncentrowały się głównie na nowotworze prostaty, pektyny mogą oddziaływać w ten sam sposób na inne typy raków — powiedział Patil gazecie Hindustan Times. W innym studium ekipa Patila wykazała, że regularnie pity sok z pomarańczy i grejpfrutów zapobiega osteoporozie (wyniki opublikowano w piśmie Nutrition). Niewielu ludzi wie, że owoce wpływają na zdrowie kości. Jedną z przyczyn zmniejszenia gęstości kości jest wzrost stężenia uszkadzających komórki utleniaczy, powstających w wyniku procesów metabolicznych. Nasze eksperymenty udowodniły, że zarówno sok grejpfrutowy, jak i pomarańczowy zwiększają poziom antyutleniaczy we krwi szczurów. Zabezpiecza to kości przed uszkodzeniami. Jeśli rosną w okolicy, lepiej jeść owoce niż pić sok. Całe owoce zawierają więcej składników odżywczych i są bardziej sycące, dlatego zjada się ich mniej. Owoce powinno się przechowywać w temperaturze poniżej 15 stopni, w przypadku cytrusów poniżej 9, aby zachowały swoje właściwości odżywcze. W ciągu dwóch miesięcy od zerwania "ulatnia się" do 60% witaminy C. Taki właśnie czas mija, aby zakończyło się sztucznie stymulowane dojrzewanie owoców dostarczanych na wiele rynków świata — tłumaczy Patil. Jeśli nie jest się pewnym, jak świeże są owoce, lepiej wybrać sok. Zapewni on zestaw potrzebnych organizmowi składników, a włókna można pozyskać z innych źródeł. Niezależne badania porównawcze soków wyciskanych w domu i na skalę przemysłową wykazały, że te drugie zawierają więcej flawonoidów i innych korzystnie wpływających na zdrowie związków — opowiada specjalista ds. dietetyki z azjatyckiego oddziału PepsiCo, Yashna Harjani. Produkuje się je często ze świeżo zerwanych owoców, zużywa się też skórkę, co pozwala zachować właściwości odżywcze.

Badacze z Centrum Ulepszania Warzyw i Owoców Texas A&M University zaobserwowali, że regularnie pite soki pomarańczowy i grejpfrutowy zapobiegają u szczurów laboratoryjnych osteoporozie. Jest to o tyle ważne, że do tej pory uważano ją za nieuniknioną chorobę starości (Elsevier's Nutrition). To cicha [a przez to podstępna — przyp. red.] przypadłość jesieni życia. Jeśli jednak potrafilibyśmy zachować silne kości, bylibyśmy w stanie jej zapobiegać — zauważa dyrektor placówki dr Bhimu Patil. Gryzonie dostawały świeże soki cytrusowe, pomarańczowy lub grejpfrutowy, każdego ranka. Aby zmienić pH (zneutralizować kwasy), dodawano do nich dwuwęglanu sodu. Naukowcy podkreślają, że zwierzęta chętnie chłeptały podawane im płyny. Co więcej, w danym okresie wypiły więcej soków niż badający je ludzie. Po testach z wykorzystaniem soków przeprowadzono eksperymenty z pulpami z pomarańczy i grejpfrutów. Wyników na razie nie opublikowano, ale ponoć zaobserwowano podobne zwiększenie gęstości kości.

Studium 4.213 starszych Brytyjczyków wykazało, że mężczyźni, którzy w ciągu 20 lat "kurczą się" o 2,54 cm lub więcej, częściej umierają w młodszym wieku. W ich przypadku zwiększa się też ryzyko choroby serca. W przeszłości rzadko badano wpływ spowodowanej starzeniem się utraty wzrostu na zdrowie (z wyjątkiem osteoporozy). "Kurczenie się" można uznać za kolejny marker pogorszenia stanu zdrowia w jesieni życia — zauważa Goya Wannamethee, epidemiolog z Royal Free & University College Medical School w Londynie. Zmniejszenie się wzrostu prawie zawsze współwystępuje z innymi oznakami procesu starzenia się, takimi jak spadek mobilności, utrata wagi, problemy z oddychaniem czy zaburzenia mięśniowo-szkieletowe, np. artretyzm (Archives of Internal Medicine). Inne badania wykazały, że osteoporozę i choroby serca powodują te same czynniki: wysoki poziom cholesterolu, stany zapalne oraz wysokie ciśnienie tętnicze. Stan zapalny i różne frakcje lipidów we krwi przyczyniają się do zmniejszenia gęstości kości. Dokładny mechanizm tego zjawiska nie jest jednak znany. Niezaangażowana w brytyjskie badania dr Anne Kenny z Centrum Zdrowia University of Connecticut uważa, że mężczyźni powinni się gimnastykować. Pomaga to bowiem w utrzymaniu napięcia mięśniowego i wyprostowanej postawy. To z kolei zapobiega zmniejszeniu się wzrostu. Pani doktor przypuszcza, że skoro joga zwiększa wysokość kobiet, prawdopodobnie działa tak samo u przedstawicieli płci brzydkiej. Wzrost Anglików określano po raz pierwszy w późnych latach 70., kiedy panowie mieli od 40 do 59 lat, po raz drugi uczyniono to po 20 latach. Około 15% mężczyzn straciło ponad 3 cm wzrostu. Warto wspomnieć, że osteoporoza przyczynia się do większego zmniejszenia wysokości. Wolontariusze wypełniali kwestionariusz dotyczący stylu życia, byli ważeni, pobierano od nich próbki krwi. Naukowcy śledzili ich losy przez następne 6 lat. W tym czasie 760 uczestników badań zmarło. Mężczyźni, których wzrost zmniejszył się o 3 centymetry lub więcej, umierali z większym prawdopodobieństwem (60%) niż panowie, których wzrost się nie zmienił. Związek między "kurczeniem się" a wcześniejszą śmiercią i chorobami serca pozostawał widoczny nawet po uwzględnieniu innych czynników ryzyka, takich jak wiek, palenie, spożycie alkoholu i występujące wcześniej choroby.

Depresja zwiększa kruchość kości, donoszą izraelscy naukowcy. Sugerują w dodatku, że leki antydepresyjne mogą być jednocześnie lekami na osteoporozę. Badacze z Hebrew University w Jerozolimie zauważyli, że myszy, którym podawano środki wywołujące stan przypominający ludzką depresję, cierpiały z powodu spadku masy kostnej, głównie w biodrach i kręgosłupie. Po podaniu antydepresantów gęstość kości wzrastała, podobnie jak aktywność i liczba kontaktów społecznych. Depresja aktywuje sympatyczny układ nerwowy, który odpowiada m.in. za reakcje na stres lub zagrażające niebezpieczeństwo. Zaczyna się wydzielać hormon zwany noradrenaliną i to on uszkadza komórki budujące kości. Leki antydepresyjne blokują noradrenalinę i niwelują skutki uboczne jej działalności — tłumaczą naukowcy prowadzeni przez profesora Raza Yirmiyę na łamach magazynu Proceedings of the National Academy of Sciences. Opublikowane wcześniej w tym miesiącu studium badaczy z Instytutu Forsytha w Bostonie wykazało, że fluoksetyna (substancja czynna m.in. Prozaku) również zwiększa masę kostną u myszy.

Picie coli może się przyczyniać do zmniejszenia gęstości kości i powstania zmian osteoporotycznych u starszych kobiet. Po raz pierwszy udało się ustalić bezpośredni związek między piciem tego napoju a osteoporozą. Wcześniejsze badania sugerowały, że cola przyczynia się do zmniejszenia gęstości kości, ponieważ wypiera z menu mleko. W najnowszym studium uczestniczyło ponad 2,5 tys. osób, średnia wieku wynosiła 59 lat. Każdy wypełniał kwestionariusz dotyczący diety. Dokonywano także pomiaru gęstości kości (w 3 punktach biodra i w kręgosłupie). Mężczyźni wypijali średnio 6 napojów gazowanych w tygodniu, 5 drinków stanowiła cola. Kobiety wypijały 5 napojów gazowanych, w tym 4 cole. Porcje coli określano jako małą butelkę, puszkę lub szklankę. Badacze odkryli, że wśród kobiet picie coli było związane zmniejszą gęstością kości w biodrach we wszystkich 3 branych pod uwagę punktach i to bez względu na wiek, fakt, czy przeszły już menopauzę, całkowite spożycie wapnia i witaminy D, palenie tytoniu oraz spożywanie alkoholu. U mężczyzn picie coca-coli nie wpływało na zmniejszenie gęstości kości biodrowych. Ani u mężczyzn, ani u kobiet zamiłowanie do coli nie powodowało spadku gęstości kręgów. Im więcej coli dana kobieta wypijała, tym bardziej jej kości traciły na gęstości. Nie zaobserwowaliśmy związku między utratą gęstości kości a piciem innych napojów gazowanych — wyjaśnia dr Katherine Tucker. Omawiane studium nie dostarczyło także dowodów na to, że kobiety pijące dużo coli piją mniej mleka od pozostałych pań. Całościowe spożycie wapnia, również ze źródeł innych niż nabiał, np. w postaci zielonych warzyw liściastych, też nie jest wśród miłośniczek coli mniejsze. Badacze podkreślili, że dieta uboga w wapń, a obfitująca w fosforany sprzyja osteoporozie. Mimo że niektóre eksperymenty wykazały, iż zawartość kwasu fosforowego w coli jest bez znaczenia w porównaniu do innych źródeł pokarmowych, takich jak np. kurczak czy ser, trzeba jednak przeprowadzić dalsze badania, by sprawdzić, czy osoby nawykowo pijące colę nie szkodzą zdrowiu swoich kości, regularnie dostarczając organizmowi kwasu fosforowego (bez składnika neutralizującego i wapnia). Jak podkreśla Tucker, nie wiadomo, jak picie coli od czasu do czasu wpływa na kości. Z pewnością jednak panie, u których istnieje uzasadnione ryzyko wystąpienia zrzeszotowienia, powinny się jej wystrzegać, dopóki kwestia ta nie zostanie wyjaśniona. O badaniach można przeczytać więcej na łamach American Journal of Clinical Nutrition.

Suplementy wapniowe podawane zdrowym dzieciom, by zwiększyć gęstość kości, z małym prawdopodobieństwem zapobiegają ich złamaniom. Naukowcy z Menzies Research Institute na Tasmanii przeanalizowali 19 badań, w których wzięło udział ponad 3 tys. maluchów. Odkryli, że przyjmowanie suplementów wapnia nieznacznie zwiększało gęstość kości ramion, ale już nie bioder lub dolnych odcinków kręgosłupa. Takie same wyniki uzyskano bez względu na płeć dzieci, grupę etniczną, do jakiej przynależą, wiek czy poziom aktywności fizycznej. Zespołem kierowała Tania Winzenberg. Wyniki jego dociekań opublikowano na łamach British Medical Journal. Mimo że wapń można znaleźć w wielu pokarmach, uważa się, że suplementacja wzmocni kości dzieci, zapobiegając osteoporozie w późniejszym życiu. Na prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy wpływa stosunek masy kostnej wytworzonej w dzieciństwie i wieku młodzieńczym do stopnia jej utraty, gdy organizm zaczyna się starzeć. Do 90% szczytowej masy kostnej powstaje do 18.-20. roku życia. Między 20. a 40. r.ż. uzyskiwana jest najwyższa zawartość wapnia w kośćcu. Dzieci w przeglądanych przez naukowców badaniach miały od 3 do 18 lat. Przez okres od 8,5 miesiąca do 7 lat podawano im suplementy wapnia lub placebo. Aby sformułować ostateczne wnioski, potrzeba jeszcze dalszych badań, np. takich, których uczestnicy jedliby więcej warzyw i owoców lub zażywaliby wyższe dawki witaminy D.

Naukowcy z Uniwersytetu w Edynburgu rozpoczynają badania, w wyniku których chcą wyodrębnić geny odpowiedzialne za osteoporozę. Szefem zespołu jest profesor Stuart Ralston z Western General Hospital. W ramach eksperymentu akademicy przebadają 2000 osób z Orkadów. Nie bez powodu do eksperymentu wybrano społeczność wyspiarską. Ponieważ ludzie ci żyją w pewnej izolacji, łatwiej będzie zidentyfikować i śledzić określone geny. Orkady to grupa ponad 70 wysp u północnych wybrzeży Szkocji.